Có thể nói rằng, MiG-21 là tiêm kích thành công nhất trong thực chiến của Liên Xô cũng như của lịch sử hàng không quân sự thế giới sau Chiến tranh Thế giới thứ 2. MiG-21 trở thành loại máy bay “ba nhất” của dòng máy bay chiến đấu thế hệ 2 với các danh hiệu: số lượng nhiều nhất, tham chiến nhiều nhất và sử dụng lâu nhất
Trong biên chế Không quân nhân dân Việt Nam, Én bạc MiG-21 đã góp phần quan trọng trong việc bảo vệ bầu trời tổ quốc trước các cuộc leo thang đánh phá miền Bắc của Không quân Mỹ.
Tuy nhiên, MiG-21 giờ đã già nua với hệ thống điện tử, yếu kém về vũ khí là điều không thể tránh khỏi đối với tiêm kích huyền thoại này.
Đã đến lúc huyền thoại MiG-21 cần được “nghỉ ngơi” trong các bảo tàng như một minh chứng cho lịch sử chống giặc ngoại xâm hào hùng của dân tộc. Đến nay, đã xuất hiện nhiều ứng viên xuất sắc có thể thay thế xứng đáng vai trò của MiG-21 trong biên chế Không quân Việt Nam.
MiG-35
Là sản phẩm mới nhất của phòng thiết kế máy bay nổi tiếng Mikyoan, phòng thiết kế này cũng chính là “cha đẻ” của huyền thoại MiG-21. MiG-35 được trang bị những công nghệ hiện đại nhất mà Nga đang có, một nỗ lực lớn nhằm hồi sinh hình ảnh của dòng máy bay MiG. Bộ khung MiG-35 được phát triển dựa trê thiết kế của MiG-29M, nhằm tiết kiệm chi phí, được trang bị công nghệ điện tử hàng không (avionics) mới nhất mà Nga làm chủ.
Buồng lái MiG-35 thuộc kiểu “nhà kính” hiện đại, thanh điều khiển HOSTA, bản đồ kỹ thuật số, mũ bảo hiểm tích hợp, hệ thống fly-by-wire hiện đại. MiG-35 được trang bị radar quét mạng pha điện tử Zhuk-AE, cung cấp khả năng giám sát không đối không và không đối đất cùng lúc. Radar hoạt động ở băng tần X, có khả năng phát hiện máy bay ở cự ly 160 km, lên đến 300 km với các vật thể có kích cỡ tương đương tàu khu trục.
Radar Zhuk-AE được hỗ trợ bởi trạm định vị quang điện tử OLS, hoạt động như đôi mắt của con người (thu nhận hình ảnh và đưa ra phân tích), có khả năng phát hiện máy bay tàng hình nhờ vào cảm biến hồng ngoại và hình ảnh mạnh mẽ. Các hệ thống điện tử hiện đại trên cho phép MiG-35 tham chiến với 20 mục tiêu cùng lúc.
MiG-35 được trang bị hai động cơ RD-33MK kiểm soát lực đẩy vector với khả năng phụt chỉnh hướng, có khả năng di chuyển lên xuống 15 độ theo chiều dọc và 8 độ theo chiều ngang. Nhờ vậy, MiG-35 có khả năng cơ động cao, đặc biệt trước các tình huống rẽ đột ngột trong không chiến tầm gần.
Động cơ RD-33MK cung cấp lực đẩy thô 88,26kN/chiếc, gần như không tỏa khói, có hệ thống che chắn hồng ngoại và quang học hiện đại, cung cấp cho MiG-35 khả năng đạt tốc độ tối đa 2.750 km/giờ, tầm hoạt động trên 2.000 km, 3.000 km với thùng nhiên liệu phụ.
MiG-35 được có thể sử dụng tất cả các loại vũ khí hiện đại nhất của Nga hiện nay với tổng tải trọng vũ khí lên đến 7 tấn. Không quân Việt Nam đã quá quen thuộc với máy bay của Nga việc chuyển loại sang MiG-35 sẽ trở nên thuận lợi hơn. Ngoài ra, sử dụng MiG-35 hoàn toàn phù hợp với cơ sở hạ tầng, thông tin liên lạc hiện có mà không cần phải đầu tư thêm cơ sở hạ tầng mới.
JAS-39 Gripen
Là sản phẩm độc đáo của tập đoàn SAAB, Jas-39 là một trong những tiêm kích hạng nhẹ xuất sắc nhất thế giới hiện nay. JAS-39 là một tiêm kích xuất sắc xét trên nhiều góc độ khác nhau, từ đặc tính kỹ chiến thuật, chi phí vận hành đến sức mạnh tác chiến.
Máy bay được trang bị những công nghệ tốt nhất của công nghiệp hàng không Thụy Điển và đều là những công nghệ đạt tầm cỡ thế giới. JAS-39 có buồng lái kiểu “nhà kính” hiện đại với hệ thống điện tử tích hợp biến nó thành một máy bay được “lập trình”.
Hệ thống điện tử kiến trúc mở cho phép máy bay có thể cập nhật các công nghệ hiện đại một cách dễ dàng để máy bay không bị lạc hậu theo thời gian. Cảm biến chính của JAS-39 hiện nay là radar xung Doppler PS-05/A. Đây là một radar có độ tin cậy rất cao, có khả năng phát hiện mục tiêu đường không ở cự ly 120 km, phát hiện các mục tiêu mặt đất ở cự ly 70 km.
Ngoài ra, JAS-39 còn được trang bị hệ thống tìm kiếm và chỉ thị mục tiêu hồng ngoài IRST cho phép thực hiện các vi vụ tấn công lén lút khiến đối phương không kịp trở tay. Dự kiến trong năm 2013, JAS-39 sẽ được trang bị radar quét mạng pha điện tử chủ động, radar AESA ES-05 Raven, với radar này sức mạnh của JAS-39 sẽ đạt đến một tầm cao mới.
JAS-39 được trang bị động cơ RM12 biến thể của động cơ F414 thế hệ mới với khả năng tăng lực lên 25-35% so với động cơ cũ. Động cơ RM12 cung cấp lực đẩy có đốt sau 80,5 kN, máy bay có khả năng đạt tốc độ tối đa gấp 2 lần tốc độ âm thanh (2.204 km/h), bán kính chiến đấu 800 km, phạm vi hoạt động không cần tiếp nhiên liệu đạt 2.500 km.
JAS-39 có 8 điểm treo vũ khí dưới cánh có thể sử dụng tên lửa không đối không MICA, Meteor, Rb-98, tên lửa hành trình KEPD-350, tên lửa chống hạm, bom có hoặc không có điều khiển. Tuy JAS-39 là ứng viên xuất sắc nhưng việc trang bị tiêm kích này sẽ phát sinh nhiều vấn đề về đồng bộ hóa hệ thống cơ sở hạ tầng thông tin liên lạc. Việt Nam sẽ phải đầu tư thêm một số cơ sở thông tin liên lạc mới để phù hợp với tiêm kích này.
MiG-35 và JAS-39 đều là những ứng viên xuất sắc để thay thế MiG-21 trong biên chế Không quân Việt Nam. MiG-35 có đơn giá khoảng 50 triệu USD/chiếc, nếu đơn đặt hàng tăng lên đơn giá có thể giảm xuống. JAS-39 có đơn giá khoảng 60 triệu USD/chiếc tùy biến thể.
