Nguyên soái nổi tiếng của Liên Xô Georgy Zhukov nói như sau về vai trò của cộng đồng người Armenia trong Thế chiến 2:
“Người Armenia, từ binh sĩ cho tới nguyên soái, đã làm tên mình trở nên bất tử thông qua những chiến binh can đảm mang lại vinh quang không thể phai mờ trong chiến thắng trước chủ nghĩa phát xít.
Không chỉ người Armenia ở Liên Xô mà cả người Armenia ở hải ngoại đã tích cực tham gia việc đánh bại nước Đức phát xít. Khoảng 600.000 người Armenia đã gia nhập quân đội Xô viết, một nửa trong số đó đã hy sinh trong chiến tranh”.
Các sư đoàn người Armenia trong quân đội Liên Xô
Sau khi Cuộc Chiến tranh Vệ quốc của Liên Xô bùng nổ (vào tháng 6/1941), 6 sư đoàn dân tộc đã được thành lập ở nước Cộng hòa XHCN Xô viết Armenia (thuộc Liên Xô).
Sư đoàn 390 là sư đoàn đầu tiên ra mặt trận. Chiến đấu trong trận Bán đảo Kerch vào tháng 5/1942, sư đoàn này gần như hoàn toàn bị đối phương áp đảo. Sư đoàn trưởng Simon Zakyan tử trận.
Trong số các sư đoàn này, Sư đoàn Tamanyan là sư đoàn duy nhất đến được Berlin (Đức). Sư đoàn được đặt tên này do những chiến công anh hùng của họ trong trận chiến giành bán đảo Taman.
Sư đoàn súng trường 76 được thành lập từ tận năm 1922 và khi chiến tranh nổ ra, họ đã được tung vào trận Stalingrad nổi tiếng...
Nhiều tướng lĩnh, nguyên soái và anh hùng Armenia trong lực lượng Hồng quân
Người Armenia xếp thứ 4 trong số các nước cộng hòa của Liên Xô về số lượng các vị tướng không quân và hải quân, và xếp thứ 6 về số lượng anh hùng Liên Xô.
106 người Armenia được tặng thưởng danh hiệu Anh hùng Liên Xô, 80.000 người được trao huân huy chương.
Trên 60 viên chỉ huy người Armenia tham gia sâu vào việc xây dựng các kế hoạch tác chiến trên tất cả các mặt trận trong Chiến tranh Vệ quốc.
Nguyên soái Liên Xô Hovhannes Baghramyan, Nguyên soái Không quân Armenak Khanferiants, Nguyên soái binh chủng thiết giáp Liên Xô Hamazasp Babadzhanian, và Đô đốc Hạm đội Liên Xô Ivan Isakov là những người Armenia nằm trong số các nhân vật nổi bật nhất của Quân đội Xô viết.
Nelson Stepanyan (cũng người Armenia) là một trong sáu phi công oanh tạc cơ bổ nhào được tặng thưởng danh hiệu Anh hùng Liên Xô tới 2 lần.
Mức độ đổ máu của người Armenia trong chiến tranh
Armenia có dân số 700.000 người vào năm 1920. Trước khi chiến tranh (chống phát xít) nổ ra, con số này tăng lên thành 1,5 triệu người nhưng Armenia vẫn là quốc gia nhỏ nhất về dân số trong Liên Xô (chỉ bằng 1,1% tổng dân số của Liên Xô khi ấy).
Tuy nhiên từ năm 1941 đến 1945, khoảng nửa triệu người Armenia ở Liên Xô đã được tuyển vào Hồng quân. Tổn thất về sinh mạng của quân nhân Armenia có thể so với tổn thất sinh mạng của Mỹ trong chiến tranh – trên 300.000 người.
Cộng đồng Armenia trên khắp thế giới (bao gồm người Armenia ở Mỹ, Pháp, Syria, Lebanon, Iraq, Ai Cập, Romania, Síp, Jordna và một số nước khác) đã tham gia các hoạt động như đấu tranh vũ trang, quyên góp tiền bạc, và đấu tranh tư tưởng trong cuộc chiến chống phát xít Đức.
Khoảng 1,5 triệu người Armenia ở hải ngoại đã tham gia quân đội phe Đồng minh trong Thế chiến 2. Trong số đó có 20.000 người gia nhập quân đội Mỹ.
Ở Pháp, người Armenia tích cực tham gia phong trào kháng chiến chống phát xít.
Missak Manouchian thuộc tộc Armenia là một trong những người sáng lập phong trào kháng chiến của người Pháp. Năm 1944, Manouchian và các đồng chí của mình đã bị Gestapo (mật vụ phát xít Đức) bắt giữ (và sau đó bị hành quyết).
Cộng đồng Armenia hải ngoại cũng cung cấp viện trợ quân sự cho Hồng quân Liên Xô. Tiền bạc của họ đã giúp hình thành một số đơn vị xe tăng của Hồng quân. Họ cũng gửi thiết bị y tế và quần áo sang Armenia thời Thế chiến 2.