Bài viết xong thì có một bạn comment theo kiểu giận lẫy rất dễ thương: "Ừ thôi mai mốt con bệnh để cho nó ho thấy mẹ nó đi" (xem bài viết tại đây). Tôi đọc mà không nín được cười, nên hôm nay viết tiếp bài này.
Bài 2: Những điều nên làm khi con bị cảm, ho
Chuyện thứ nhất, nên hiểu là khi con bệnh bị cảm thì ho sổ mũi là chuyện không tránh khỏi, và không thứ gì có thể làm nó hết ngay lập tức, chỉ có thời gian là có thể chữa lành mọi thứ. Nên tất cả các phương pháp được khuyến cáo chỉ là giúp cho trẻ có thể cảm thấy thoải mái hơn trong thời gian bị bệnh, giảm bớt triệu chứng cho mẹ và trẻ đỡ mệt mỏi. Đừng có hai ngày sau bồng con quay trở lại hỏi BS ơi em nhỏ nước muối sinh lý, hút mũi hoài mà sao thằng nhỏ cũng còn ho sổ mũi hoài!
Những khuyến cáo dưới đây đã được nghiên cứu và khuyến cáo bởi AAP (Hiệp Hội Nhi Khoa Hoa Kỳ), chứ không phải là do tôi đặt ra.
1. Mật ong
Theo một nghiên cứu năm 2008, mật ong Buckwheat có tác dung giảm ho trên trẻ em.
Cho ½-1 muỗng cà phê trước khi ngủ. Nhớ dùng mật ong nguyên chất, chứ mật ong có thành phần đường cao uống vô không có tác dụng. Loại càng đậm màu càng tốt.
KHÔNG dùng mật ong ở trẻ dưới 12 tháng vì có nguy cơ mắc bệnh botulism rất nguy hiểm, do một loại vi trùng có thể sống trong mật ong gây ra.
2. Nước muối sinh lý và hút mũi
Cách này thực sự chỉ có hiệu quả tốt với trẻ nhỏ hơn 2 tuổi, nhất là khi chuyển sang sổ mũi đặc, vì đường thở còn nhỏ và bé không thở miệng nên gây khó khăn khi bú (bé không biết nên bú hay nên thở) và khó chịu khi ngủ.
Cũng nên nhắc là sổ mũi bao giờ cũng bắt đầu bằng dịch trong và lỏng, sau đó sẽ đặc dần và chuyển sang vàng xanh, không có nghĩa là bệnh nặng hơn nhé.
Ở vùng xa xôi không dễ mua nước muối sinh lý thì lấy ½ muỗng cà phê muối pha với 250 ml nước ấm (sạch) thì dùng được.
Nhỏ 3-4 giọt vào mũi, chờ vài phút rồi hút bằng dụng cụ hút mũi, trước khi cho bú hay ngủ là được.
KHÔNG NÊN lạm dụng phương pháp này vì thật sự hút xong 1-2 tiếng sau thì đâu sẽ hoàn đấy nên không nhất thiết mũi phải sạch hoàn toàn. Các mẹ chỉ cần hút cho con dễ bú, dễ ngủ thôi. Hút quá nhiều sẽ làm tổn thương sưng nề niêm mạc mũi và gây tác dụng ngược, nghẹt mũi nhiều hơn đó nhé.
Trẻ lớn thì hướng dẫn hỉ mũi, có thể rửa mũi bằng dung dịch nước muối với các dụng cụ như Neilmed hay Netipot.
Chú ý 3 điều: nước sạch- nước ấm- há miệng thở khi rửa mũi là không sao cả.
Rửa mũi bằng Neilmed hay Netipot rất có lợi cho những bạn bị viêm mũi dị ứng hay viêm xoang, nên làm ít nhất hai lần mỗi ngày, sáng và tối.
Hôm rồi tôi thấy trên mạng có lan truyền một clip trong đó BS ở Nga và một BS nhi ở Việt Nam rửa mũi cho trẻ em quá bạo lực. Tay BS chấn lên cổ đứa bé, xịt lấy xịt để nước muối vào mũi, rồi bóp cho nó xịt thành vòi mặc đứa nhỏ khóc la thảm thiết. Khiếp, tôi coi mà hồi hộp còn hơn coi phim hành động. Chỉ sợ đứa nhỏ hít sặc vào phổi hay BS lỡ tay ấn mạnh làm chấn thương xương sụn vùng cổ thì xong.
XIN ĐỪNG LÀM NHƯ VẬY, không có ai khuyến cáo làm như vậy vì quá nguy hiểm, hơn nữa rửa sạch cỡ nào thì vài tiếng sau trong mũi cũng trở lại đầy dịch y như cũ. Đây chỉ là biện pháp hỗ trợ chứ không phải là thứ thần thánh gì, hết sức lưu ý các mẹ đừng có cuồng.
3. Thoa dầu Vapor Rub
Nghiên cứu năm 2010 cho thấy thoa dầu vapor rub có chứa camphor, menthol, eucalyptus oil (tinh dầu khuynh diệp) vào lưng ban đêm trước khi ngủ có thể làm giảm triệu chứng cho trẻ trên 2 tuổi, giúp trẻ cảm thấy dễ chịu hơn.
Không bôi dầu vào mũi, miệng như người Việt thường làm.
Không dùng ở trẻ dưới 2 tuổi.
4. Hạ sốt
Đúng cách và dùng thuốc đúng liều.
5. Máy xông hơi nước (Humidifier)
Máy giúp tạo không khí ẩm trong phòng, đàm nhớt không bị khô, giúp trẻ dễ dàng tống xuất ra khỏi đường thở.
Không cần máy xông nước nóng, dễ gây phỏng, miễn có hơi nước là được.
Phương pháp này hay khuyến cáo ở Mỹ do không khí khô, ở Việt Nam ẩm thì chắc không cần lắm.
6. Uống nhiều nước
Uống đủ nước giúp trẻ không mất nước, đàm nhớt loãng, dễ được tống xuất khỏi đường thở,
7. Nằm đầu cao khi ngủ
8. Súc miệng bằng nước muối ở trẻ lớn
9. Uống nước ấm
Uống nước lạnh hay ăn kem không gây viêm họng, nhưng khi cảm uống nước ấm thì giúp tăng độ ẩm đường thở làm dễ chịu hơn. Một ly trà nóng với mật ong là nhất.
Thuốc cảm ho không có tác dụng ở trẻ dưới 6 tuổi. Trẻ không uống thì cũng không làm bệnh nặng hơn hay nhẹ hơn. Trẻ có phản xạ ho hoàn chỉnh thì sẽ tự ho để tống xuất đàm và nuốt luôn nên không thấy khạc ra, nồng độ acid cao trong dịch vị dạ dày sẽ thủ tiêu mấy con virus trong đàm nhớt nên không cần phải sợ.
Nên đưa bé đi khám BS khi có những biểu hiện sau:
- Trẻ dưới 3 tháng bị sốt.
- Sốt cao 39-40 độ hay sốt kéo dài hơn 3 ngày.
- Khó thở, khò khè, thở rít, thở nhanh, thở co kéo.
- Bỏ ăn, bỏ bú.
- Tiêu chảy hay ói nhiều.
- Nhức đầu nhiều.
- Đau họng.
- Đau tai kéo dài.
- Bứt rứt khó chịu.
Vậy nhé, xin nhắc lại lần nữa là nếu con bị ho thì cứ để nó ho và dùng các biện pháp kể trên cho nó dễ chịu. Chớ cũng không cần để con ho thấy mẹ đâu nha!
Bs Trương Hoàng Hưng
(Phòng khám Nhi MD KIDS PEDIATRICS, TP Irving, Texas, Hoa Kỳ)
BS Trương Hoàng Hưng tốt nghiệp Đại học Y Dược TP HCM năm 2000, sau đó làm nội trú Nhi khoa tại Đại học Y Dược TP HCM và Texas Tech University (TTU). Hiện đang hành nghề BS Nhi khoa và BS giảng dạy lâm sàng tại TTU, Texas, Hoa Kỳ.