Theo các nhà khoa học, hàm lượng chất cordycepin - loại dược chất quý nhất trong đông trùng hạ thảo Cordyceps sinensis của Tây Tạng chỉ tương đương hoặc thậm chí còn ít hơn trong đông trùng hạ thảo Cordyceps militaris có thể nuôi trồng nhân tạo. Hiện nay, Việt Nam đã nuôi cấy thành công loại đông trùng hạ thảo Cordyceps militaris với giá khoảng 10 triệu đồng/kg.
Đông trùng hạ thảo tốt như thế nào?
Đông trùng hạ thảo là các loài nấm ký sinh trên sâu non, nhộng hoặc sâu trưởng thành của một số loài côn trùng.
Theo Giáo sư, Viện sĩ, Tiến sĩ khoa học Đái Duy Ban - Nguyên giám đốc Trung tâm nghiên cứu Hóa Sinh ứng dụng Viện Khoa học Việt Nam - Chủ tịch Hội Hóa Sinh Y học Việt Nam: "Các phân tích hóa học cũng cho thấy trong sinh khối của đông trùng hạ thảo có 17 acid amin khác nhau, nhiều nguyên tố vi lượng (Si, K, Na…), 28 acids béo bão hòa và không bão hòa, các loại vitamin như B1, B2, B12, E, K,… và các chất vô cơ và hữu cơ như K, Na, Ca, Mg, Fe, Cu, Mn, Selen (Se)…, adenosine, selen, D-manitol,… có khả năng tăng cường hệ thống miễn dịch cho cơ thể, chống viêm nhiễm, bảo vệ thận, tim mạch, hỗ trợ kiểm soát đường huyết, tăng cường sinh lý, phục hồi sức khỏe, kích thích tinh thần hưng phấn, sung mãn,... thậm chí có thể hạn chế tác hại của tia tử ngoại, chất phóng xạ….
Đông trùng hạ thảo.
Đặc biệt, hoạt chất cordycepin trong đông trùng hạ thảo có khả năng hỗ trợ ức chế sự phân hạch các tế bào ung thư, hỗ trợ ngăn cản sự hình thành và lây lan của các tế bào ung thư, phục hồi tuyến tụy. Đây là dược chất có giá trị rất cao trong y học, là chỉ tiêu quan trọng nhất đánh giá sự quý hiếm của Đông trùng hạ thảo".
Sính ngoại chưa chắc đã tốt
GS. Đái Duy Ban khẳng định: Hiện nay chỉ có 1 tên đông trùng hạ thảo được sử dụng cho 400 loài nấm đông trùng hạ thảo khác nhau. Tuy nhiên, chỉ có 2 loài được chú trọng nghiên cứu nhiều nhất là Cordyceps sinensis và Cordyceps militaris do có giá trị dược liệu cao.
Điều đáng nói là nhiều người dân chỉ nhìn vào "giá trên trời" mà cho rằng loại chất này chỉ có ở đông trùng hạ thảo cordyceps sinensis tự nhiên, như loại đông trùng hạ thảo của Tây Tạng. Điều này là hết sức sai lầm. Theo GS Ban: "trên thực tế, cả hai loại đông trùng hạ thảo Cordyceps sinensis và Condyceps militaris đều chứa hoạt chất chống ung thư cordycepin".
Mới đây nhất, Tạp chí khoa học và công nghệ lâm nghiệp số 4-2017 trong bài Nghiên cứu nuôi trồng nấm đông trùng hạ thảo trên giá thể tổng hợp và nhộng tằm cũng khẳng định: Loài Cordyceps militaris có hàm lượng hoạt chất có hoạt tính sinh học như cordycepin tương đương, thậm chí còn cao hơn loài Sinensis.
Như vậy, đông trùng hạ thảo của Việt Nam tự nuôi trồng có thể còn tốt hơn cả loại đông trùng hạ thảo tự nhiên của Tây Tạng.
Tại sao đông trùng hạ thảo tây tạng vẫn bán với "giá cắt cổ"?
"Tuy khác loài nhưng về cơ bản, giá trị khoa học của hai loại đông trùng hạ thảo Cordyceps sinensis và Cordyceps militaris là gần như tương đương nhau" – GS Ban nói. Còn về giá trị kinh tế, cái giá cắt cổ của đông trùng hạ thảo Cordycep sinensis cũng có thể là do thổi phồng vì đông trùng hạ thảo tự nhiên vô cùng hiếm hoi, chứ giá đó đến nay cũng chưa có ai thẩm định.
Điều này cũng tương tự với trường hợp rau chùm ngây ở Việt Nam. Trước đây, loại rau này bán với giá rất rẻ, thậm chí người dân thường cho không nhau.
Tuy nhiên, sau khi dân tình kháo nhau rằng loại rau này có hoạt chất phòng ngừa ung thư, rau chùm ngây đã bị khai thác ồ ạt, khiến cho hiện tại, loại rau này cũng trở lên khan hiếm hơn trước. Nhiều người vẫn chấp nhận mua với giá đắt gấp 40 giá thành rau muống, thậm chí phải đặt trước cả tháng.
Ở một khía cạnh khác, GS.TS Đái Duy Ban cũng phân tích: đông trùng hạ thảo tự nhiên Cordycep sinensis phần lớn chỉ được dùng để ăn trực tiếp. Hầu như không có cơ sở nào trên thế giới sử dụng nó để chiết xuất. Vì loài này ở dạng khô, lại rất hiếm và giá được thổi lên quá cao nên chiết xuất sẽ rất hao phí, đắt đỏ, chưa kể sẽ không đảm bảo thu được phần lớn các vi chất chứa đựng trong xác chủ thể và thân nấm.
Đây cũng là nhược điểm khiến cho loài đông trùng hạ thảo này không được sử dụng để bào chế, chiết xuất trong các sản phẩm dược phẩm có tính ứng dụng cao. Rất nhiều các sản phẩm đông trùng hạ thảo uy tín trên thế giới của Hàn, Mỹ, và các nước khác đều chiết xuất cordycep tinh chất từ Cordycep militaris.
Cần hoan nghênh các nhà khoa học phát triển nền y học cổ truyền
Với sự tiến bộ của khoa học và công nghệ, kể từ năm 1995, nhiều nước như Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, Mỹ , Malaysia…đã sản xuất được đông trùng hạ thảo trên quy mô công nghiệp.
Việc sản xuất đông trùng hạ thảo trên quy mô công nghiệp sẽ cho phép tạo ra sản phẩm chất lượng tốt, giá thành phù hợp với người dân Việt Nam từ nguồn nguyên liệu sạch bởi doanh nghiệp đã chủ động được nguồn nguyên liệu cho sản xuất, tạo ra được khối lượng dược liệu lớn và chất lượng sản phẩm ổn định.
Ở Việt Nam, mặc dù công nghệ nuôi trồng đông trùng hạ thảo còn khá mới mẻ, nhưng vài năm trở lại đây, một số nhà khoa học, các viện nghiên cứu, các doanh nghiệp đã liên tiếp nhập cuộc trong xây dựng công nghệ sản xuất đông trùng hạ thảo Cordyceps militaris. Hoạt động này cần được khuyến khích và hoan nghênh.
Bởi đây không chỉ là bước ngoặt lớn, mở ra ngành kinh tế mới - sản xuất đông trùng hạ thảo ở Việt Nam, mà còn là bước đệm để phát triển, phát huy ưu điểm của dược liệu nước nhà. Nhờ đó, nhiều người dân sẽ có cơ hội được sử dụng những sản phẩm chất lượng tốt, giá thành phù hợp từ loại dược liệu quý này, tạo thêm công ăn việc làm cho người lao động, phát triển kinh tế nước nhà.