Phương Tây dự kiến trang bị vũ khí hiện đại cho quân Peshmerga trong vài tháng tới, nên một tháng qua, các “cố vấn quân sự” Mỹ, Anh và Pháp đã huấn luyện lực lượng này tại các căn cứ quân sự bắc Iraq, về kỹ thuật chiến đấu.
Mỹ dùng người Kurd đánh IS
Cuộc xung đột với IS đã chỉ ra những yếu kém của Peshmerga: không chỉ thiếu vũ khí hạng nặng, họ còn không có chiến lược hiệu quả. Đã quen với chiến tranh du kích, Peshmerga không có nhiều kinh nghiệm bảo vệ các chiến tuyến dài hoặc chiến đấu ở thành thị.
Một trong các mục tiêu của chương trình huấn luyện do Mỹ dẫn đầu, là chuyển Peshmega từ một đạo quân không chính quy thành một lực lượng có tổ chức tốt hơn nhằm có thể chiến đấu hiệu quả chống IS.
Sadi Ahmed Pire, ủy viên Bộ chính trị đảng Kurdistan đoàn kết (KUP) nói: “Chúng tôi hoan nghênh sự huấn luyện, nhưng chúng tôi cần nó được mở rộng hơn. Vấn đề là chúng tôi có di sản như một lực lượng du kích, nhưng chúng tôi cần học cách kiểm soát các thành phố và chống IS”.
Chương trình huấn luyện được soạn kỹ, là ví dụ về việc đã bắt đầu hình thành liên quân do Mỹ dẫn đầu chống IS, gồm sự tham gia của hàng chục “cố vấn quân sự” của nhiều đồng minh phương Tây của Mỹ.
Việc huấn luyện người Kurd nhằm mục tiêu giúp họ trở thành đạo tiền quân phụ trợ cho liên quân, để Mỹ không cần đưa bộ binh Mỹ vào cuộc đấu súng với IS.
Các nhà phân tích quân sự nói luyện quân là nhiệm vụ chính của các “cố vấn” trong một cuộc chiến mà Tổng thống Mỹ Barack Obama hứa với dân Mỹ, rằng sẽ không đưa con em họ vào chiến trường Iraq.
Cuộc huấn luyện đang diễn tại nhiều căn cứ quân sự gần thủ phủ Erbil của Kurdistan. theo nhiều quan chức Kurd, chỉ huy Peshmerga và các “cố vấn quân sự”.
Không thể đưa súng "xịn" cho người không biết nó là cái gì !
Đầu não của nỗ lực lập liên quân quốc tế tại Erbil là Bộ Peshmerga, nơi có Trung tâm đồng điều phối các kế hoạch không kích IS của Iraq và nước ngoài (JOC). Từ đầu tháng 8, Mỹ đã tiến hành gần 200 cuộc không kích và tuần rồi, Pháp là đồng minh đầu tiên cùng Mỹ không kích.
Tại Bộ, các “cố vấn quân sự” Mỹ - Anh - Pháp….liên tục họp với các quan chức Kurd. Người Pháp hướng dẫn Peshmerga cách sử dụng súng máy hạng nặng, người Mỹ thì luôn nắm thế dẫn đầu vì có nhân sự, tiền và thời gian, được trang bị tốt, theo một “cố vấn quân sự” Anh.
Michael Knights của Viện nghiên cứu chính sách vùng Cận Đông (Mỹ) nói: “Nghe thì chỉ là một con số nhỏ, nhưng nếu Mỹ có khoảng 20 - 30 cố vấn cắm trong cơ sở chỉ huy Peshmerga, thì sẽ rất có ích đến khó tin. Đã có những dấu chỉ nhỏ về sự phối hợp ở mảng tình báo, với quân Kurd phát hiện nhiều vụ tấn công ban đêm của IS”.
Người phát ngôn Helgurd Hikmet Ali của Peshmerga nói các “cố vấn” Mỹ chỉ dẫn lực lượng này mọi trạng huống của chiến trường, nhưng “cố vấn” không tham gia chiến đấu, dù ở gần chiến tuyến để sẵn sàng giúp quân Peshmerga.
Hiện Mỹ cùng đồng minh tập trung huấn luyện quân Kurd sử dụng vũ khí hiện đại. Đức hứa cung cấp đạn và vũ khí kỹ thuật cao, vào cuối tháng 9 này sẽ đưa nhiều chỉ huy Kurd đến một căn cứ ở Đức, để huấn luyện họ sử dụng tên lửa chống tăng MILAN.
Một cố vấn Anh nói: “Một trong những điều chúng tôi nhất trí, là không giao họ bất cứ thứ gì nếu không chỉ họ cách sử dụng. Điều này thường không được áp dụng ở các cuộc xung đột khác. Đôi lúc có người xem quà tặng rồi bỏ đi, nói: “Tôi còn không biết là cái gì, nói chi sử dụng nó” !
Chính phủ Iraq buộc tất cả nguồn cung vũ khí phải chở đến Baghdad, nhưng quan chức Kurd lại kêu gọi chuyển thẳng đến thủ phủ Erbil của họ.
Bộ Ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ từ chối bình luận, nhưng Ankara không bác lời kêu gọi trang bị vũ khí cho người Kurd ở Iraq, với điều kiện số súng ấy không lọt vào tay đảng Công nhân Kurdistan (PKK) vốn đã tiến hành cuộc chiến 30 năm đòi độc lập khỏi Thổ Nhĩ Kỳ. Mỹ đã xếp PKK vào danh sách khủng bố.
Nữ binh Peshmerga
“Ma” lãnh lương lính dù trốn lính
Nhiều người Kurd hy vọng cuộc chiến với IS sẽ tăng tốc cuộc cải tổ Peshmerga, vốn bị chia rẽ bởi nạn bè phái.
Các phái lớn nhất là KDP thân Thổ Nhĩ Kỳ và PUK thân Iran, đã từng đánh nhau hồi thập niên 1990 và có cấu trúc chỉ huy - kiểm soát riêng. Một số chỉ huy nói nạn bè phái này khiến dẫn đến những lệnh mâu thuẫn nhau trên mặt trận, gây nguy hiểm cho các tay súng và để lộ những yếu điểm mà IS có thể lợi dụng.
Burhan Sa'id Sofi là chỉ huy PUK và từng là Bộ trưởng giao thông được cộng đồng Kurd kính trọng, nói: “Điều chúng tôi cần là một Peshmerga đoàn kết, nhưng không có cuộc cải cách nào vì các nhóm đều tranh thủ tình hình để thu lợi. Bề mặt thì trông ổn nhưng bên dưới là một sự lộn xộn”.
Nỗ lực mở rộng huấn luyện Peshmerga sẽ đối diện nhiều thử thách, vì lực lượng này ô hợp, tham lam, ít được huấn luyện để bảo vệ một chiến tuyến mới dài 1.000 km để chống IS.
Các cựu chỉ huy quân sự và quan chức Kurd đều than nạn tham nhũng và chủ nghĩa gia đình trị trong cơ cấu Peshmerga:
Từ lâu có nạn bán chức vụ cấp cao, trong khi hàng chục ngàn “Ma Peshmerga” (những quan chức hoặc gia đình có quan hệ rộng, chưa bao giờ ra trận) lại được hưởng lương lính, lương sĩ quan vì “đức trung thành” với nhánh chính trị của họ, theo các quan chức Kurd cho biết.
Các quan chức Kurd nói họ hy vọng công tác huấn luyện sẽ được mở rộng. Nhưng việc chuyển hóa Peshmerga thành một đơn vị tiên phong chống IS làm trụ cột trong nỗ lực tái lập quân đội Iraq suốt 10 năm qua của Mỹ để dẹp các tổ chức bán quân sự, có thể làm tăng sự chia rẽ sắc rộc và tôn giáo vốn đang đe dọa xé nát Iraq.
Quân đội Iraq mau chóng sụp đổ trước sức tấn công thần tốc của IS hồi tháng 6 và chiếm được nhiều vùng đất.
Suốt 10 năm sau khi Mỹ chiếm Iraq năm 2003, Mỹ đã đổ hàng tỷ USD huấn luyện quân Iraq, trong khi Peshmerga không được cung cấp vũ khí hiện đại vì sợ họ tăng tốc đòi ly khai tự trị.
Người phát ngôn Safin Dizayee của chính quyền bán tự trị Kurdistan nói: “Chúng tôi cảm ơn chương trình huấn luyện mới, nhưng chúng tôi không muốn bị chỉ tay ra lệnh. Nhưng nhìn lại thời gian Peshmerga không được huấn luyện và không có tiền như quân Iraq, mọi sự đều có thể khác”.
