Loại hạt nhỏ xíu nhưng là ‘dũng sĩ’ diệt mỡ máu, hạ huyết áp, giải độc cơ thể: Bán quanh năm ở chợ Việt

Loại hạt đang được nhắc tới chính là hạt đậu xanh. Thứ hạt nhỏ bé này được sử dụng đa dạng trong nhiều món ăn từ mặn tới ngọt. Thậm chí, đây còn là một nguyên liệu trong các bài thuốc giải độc cơ thể. Khoa học hiện đại đã chứng minh, đậu xanh có tác dụng hiệu quả trong việc giảm mỡ máu, hạ huyết áp và phòng ngừa các bệnh mạn tính.

Hạt đậu xanh - “Kho” chất chống oxy hóa giúp phòng bệnh mạn tính

Theo thông tin từ tờ Healthline, đậu xanh chứa nhiều chất chống oxy hóa lành mạnh, bao gồm axit phenolic, flavonoid, axit caffeic, axit cinnamic,...

Chất chống oxy hóa giúp trung hòa các phân tử có khả năng gây hại được gọi là gốc tự do. Khi gốc tự do tích tụ quá nhiều trong cơ thể sẽ gây tổn thương tế bào. Điều này sẽ dẫn tới viêm mạn tính và gây ra các bệnh như bệnh tim, ung thư và nhiều căn bệnh khác.

Một nghiên cứu đăng tải trên tạp chí Plant Foods for Human Nutrition vào năm 2012 cho thấy chất chống oxy hóa từ đậu xanh có thể vô hiệu hóa tác hại của gốc tự do liên quan đến sự phát triển ung thư phổi và dạ dày.

Một nghiên cứu khác đăng tải trên tạp chí Food Science and Human Wellness vào năm 2018 phát hiện giá đỗ (hạt đậu xanh nảy mầm) có hàm lượng chất chống oxy hóa nhiều gấp 6 lần so với hạt đậu xanh.

Tuy nhiên, hầu hết các nghiên cứu về khả năng chống lại bệnh tật của chất chống oxy hóa trong đậu xanh được thực hiện trong ống nghiệm. Cần có thêm các nghiên cứu trên người để khẳng định lợi ích này.

Hạt đậu xanh - “Dũng sĩ” diệt mỡ máu xấu

Cholesterol cao, đặc biệt là cholesterol “xấu” - LDL, có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim. Bài viết trên tờ Healthline đã chỉ ra hàng loạt nghiên cứu cho thấy đậu xanh có thể giảm cholesterol LDL. Ví dụ, các nghiên cứu trên động vật đã chỉ ra rằng chất chống oxy hóa trong đậu xanh có thể làm giảm cholesterol LDL trong máu và ngăn ngừa sự tương tác của loại cholesterol này với các gốc tự do.

Một đánh giá của 26 nghiên cứu cho thấy mỗi ngày ăn 1 khẩu phần các loại đậu (khoảng 130g), chẳng hạn như đậu xanh, có thể giảm đáng kể mức cholesterol LDL trong máu.

Một phân tích khác của 10 nghiên cứu cho thấy chế độ ăn nhiều đậu (trừ đậu nành) có thể làm giảm 5% mức cholesterol LDL trong máu.

Hạt đậu xanh - Bí quyết hạ huyết áp

Huyết áp cao là một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Vì tình trạng này làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim cũng như nhiều biến chứng nguy hiểm của bệnh tim. Tuy nhiên, tiêu thụ đậu xanh sẽ giúp giảm huyết áp hiệu quả.

Theo một nghiên cứu của Khoa Dịch tễ học, Trường Y tế Công cộng Harvard (Mỹ), đậu xanh là nguồn cung cấp kali, magiê và chất xơ dồi dào. Các nghiên cứu đã chỉ ra các chất dinh dưỡng này có tác dụng giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh huyết áp cao.

Ngoài ra, một phân tích của 8 nghiên cứu cho thấy rằng việc ăn nhiều các loại đậu, chẳng hạn như đậu xanh, sẽ làm giảm huyết áp ở cả người lớn bị và không bị huyết áp cao.

Một số nghiên cứu trên ống nghiệm và động vật thậm chí còn cho thấy một số protein trong hạt đậu xanh có thể ức chế các enzyme làm tăng huyết áp.

Hạt đậu xanh - “Cao thủ” hạ đường huyết

Hạt đậu xanh có chứa nhiều chất dinh dưỡng có thể giúp hạ đường huyết. Loại hạt này giàu chất xơ và protein, giúp làm chậm quá trình giải phóng đường vào máu.

Tờ Healthline trích dẫn thông tin từ các nghiên cứu trên động vật cho thấy chất chống oxy hóa vitexin và isovitexin trong đậu xanh có thể làm giảm lượng đường trong máu và giúp insulin trong cơ thể hoạt động hiệu quả hơn.

Hạt đậu xanh - Thực phẩm lý tưởng cho phụ nữ mang thai

Phụ nữ mang thai thường được khuyến cáo tiêu thụ nhiều thực phẩm giàu folate (vitamin B9). Folate rất cần thiết cho sự tăng trưởng và phát triển tối ưu cho thai nhi. Chính vì thế, việc tiêu thụ không đủ folate có thể làm tăng nguy cơ dị tật bẩm sinh ở thai nhi.

Theo thông tin từ tờ Healthline, trong 202g hạt đậu xanh đã được nấu chín có thể cung cấp tới 80% hàm lượng folate được khuyến nghị tiêu thụ trong ngày. Ngoài ra, hạt đậu xanh còn giàu chất sắt, protein và chất xơ. Đây đều là những chất mà phụ nữ cần tiêu thụ nhiều hơn trong quá trình mang thai.

Tuy nhiên, phụ nữ mang thai nên thận trọng khi ăn giá đỗ sống vì loại thực phẩm này có nguy cơ nhiễm khuẩn nếu không được đảm bảo an toàn vệ sinh trong quá trình sản xuất. Thay vào đó, hãy chọn giá đỗ có nguồn gốc rõ ràng, được chứng nhận an toàn. 

Hạt đậu xanh - Vị thuốc giải độc cơ thể

Theo ThS.BS Nguyễn Trọng Tín, Bệnh viện Đại học Y dược TP.HCM (cơ sở 3), đậu xanh không những là thức ăn ngon, bổ dưỡng mà còn có thể xem như vị thuốc được ông bà ta sử dụng từ xa xưa.

Trong Nam Dược Thần Hiệu của danh y Tuệ Tĩnh có nhắc đến công dụng của hạt đậu xanh như sau: “Lục đậu còn gọi là đậu xanh, vị ngọt, tính mát không độc, bổ ích nguyên khí, thanh nhiệt giải độc, thanh tiểu tiện, chữa lở, làm sáng mắt”.

Lĩnh Nam Bản Thảo của danh y Hải Thượng Lãn Ông cũng có đề cập đến đậu xanh:

“Lục đậu tên gọi hột đậu xanh

Ngọt lạnh, không độc, vị hơi tanh

Trừ nhiệt bổ hư kiêm giải độc

Lợi thủy, tiêu sang, mắt sáng tinh”.

Như vậy, đậu xanh có thể được xem là vị thuốc có tính hàn, công dụng thanh nhiệt, tiêu được nhiệt độc trong cơ thể.

Theo Y học cổ truyền, rượu là thức uống có tính đại nhiệt, khi uống vào sẽ hun đốt Trung tiêu, từ đó gây ra nhiều bệnh khác nhau liên quan đến nhiệt tích ở tỳ vị. Để giải được rượu, dân gian ta đã dựa vào khả năng thanh nhiệt của đậu xanh để giải trừ nhiệt độc tích tụ do rượu gây ra. Bài thuốc cháo đậu xanh sử dụng đậu xanh chung với cháo nấu nhừ vì cháo có khả năng kiện tỳ ích vị, hồi phục chức năng tỳ vị sau những lần tiệc tùng ăn nhiều đồ béo ngọt, cay nóng.

Ngoài công dụng giải rượu, đậu xanh được dân gian sử dụng làm thức ăn giảm tiêu viêm, trị mụn lở. Chè đậu xanh ngon, bổ dưỡng, làm mát cơ thể vào những ngày hè nóng nực. Đậu xanh có thể kết hợp với các thức ăn khác cũng có tính hàn tăng tác dụng thanh nhiệt tiêu độc như rau má, nước dừa.

Theo BS Tín, mặc dù đậu xanh có nhiều công dụng nhưng mọi người không nên lạm dụng. Những người tỳ vị hư hàn với biểu hiện như dễ bị lạnh bụng, khó tiêu khi ăn đồ sống lạnh không nên lạm dụng đậu xanh. Đặc biệt khi ăn các thực phẩm có tính hàn như tôm, cua, ốc, lươn, các loại dưa… kèm đậu xanh sẽ làm cho bữa ăn mất cân bằng âm dương, có thể gây khó tiêu, lạnh bụng, đầy bụng, đau bụng ở những người có tỳ vị hư nhược.