"Mắc" mà không "đi" được: Căn bệnh tưởng đơn giản mà nguy hiểm
Cũng giống như ăn, ngủ, đi tiểu là một nhu cầu không thể thiếu được của con người. Ở người bình thường, đi tiểu là một hoạt động theo ý muốn. Nhưng với người già, đôi khi những trục trặc về sức khỏe, tâm lý rất dễ dẫn đến hiện tượng bí tiểu không những gây ra nhiều bất tiện trong sinh hoạt mà đôi khi còn nguy hiểm tới tính mạng người bệnh.
Như trường hợp của cụ Đào Văn T. 70 tuổi ở Đội Cấn, Hà Nội. Cụ T. bị tai biến mạch máu não cách đây 4 năm đã điều trị ổn định. Tuy nhiên, gần đây cụ T. mắc chứng bí tiểu rất khốn khổ, muốn đi tiểu nhưng khi đi chỉ được rất ít, bàng quang lúc nào cũng tăng tức, đau và khó chịu. Các bác sĩ khám không thấy tiền liệt tuyến to và xử trí tiến hành thông tiểu cho cụ.
Sau khi điều trị 1 thời gian, tình trạng bí tiểu đã chấm dứt nhưng cụ lại thấy khi đi tiểu có cảm giác buốt, khó chịu. Tuy nhiên, nghĩ rằng tuổi già như thế cũng bình thường, hơn nữa lại xấu hổ nên cụ T. cố gắng chịu đựng mà không đến viện khám. Chỉ đến khi bệnh nhân này đột ngột sốt cao, rét run kèm theo cảm giác đau ở vùng hố thắt lưng thì người nhà mới đưa cụ đến viện để cấp cứu.
Sau khi thăm khám và làm các xét nghiệm, các bác sĩ xác định cụ T. viêm đường tiết niệu trào ngược đài bể thận lâu ngày không điều trị dẫn đến áp-xe cả 2 bên thận.
Bí tiểu cấp là bệnh hay gặp ở người lớn tuổi (Ảnh minh họa)
Trường hợp này vẫn may là phát hiện ra sớm nên bác sĩ chỉ định chọc dò ổ áp-xe, hút mủ, sau đó bơm rửa ổ áp xe rồi bơm kháng sinh điều trị tại chỗ. Bác sĩ cho biết nếu để lâu hơn, bệnh nhân có thể phải cắt thận bán phần do 1 phần thận bị hủy hoại hoàn toàn mất chức năng.
Theo các bác sĩ, đây là 1 trường hợp người lớn tuổi bị mắc bí tiểu cấp sau tai biến, rất tiếc là không được điều trị triệt để gây nên những biến chứng nghiêm trọng.
Một trường hợp khác cũng mắc bí tiểu cấp nhưng may mắn hơn vì "gặp thầy gặp thuốc" là cụ Nguyễn Xuân V. hơn 80 tuổi ở Nghệ An. Cụ bị bí tiểu cấp trên nền bệnh lý tim mạch, tăng huyết áp. Khi được bác sĩ khám, xét nghiệm phát hiện ra cụ có tiền liệt tuyến to 40gram.
Do lo sợ sức khỏe không đảm bảo để phẫu thuật cắt tiền liệt tuyến, hơn nữa đây mới là lần bí tiểu đầu tiên nên bệnh nhân không đồng ý mổ và xin điều trị tiếp nội khoa. Tai đây các bác sĩ quyết định áp dụng điều trị bằng phương pháp phản hồi ngược sinh học (Biofeedback), kích thích thần kinh cùng kết hợp với thông tiểu ngắt quãng.
Sau 1,5 tháng điều trị, bệnh nhân này đã hoàn toàn đi tiểu được, sức khỏe trở lại bình thường.
Bí tiểu cấp: Nhiều người mắc mà không biết điều trị ở đâu
Bí tiểu cấp là hiện tượng người bệnh đột ngột không thể đi tiểu được hoặc phải cố rặn mới tiểu được 1 ít do tắc nghẽn đường thoát nước tiểu trong khi bàng quang căng đầy, cảm giác tức bụng và xuất hiện những cơn co thắt gây đau.
Bí tiểu cấp xuất phát từ rất nhiều nguyên nhân như nhiễm khuẩn, viêm tiền liệt tuyến cấp tính, can thiệp phẫu thuật lớn khiến bệnh nhân bị căng thẳng – stresse (can thiệp tim mạch, sau truyền dịch...); nguyên nhân thực thể khác như phì đại tiền liệt tuyến lớn.
Theo TS. BS. Đỗ Đào Vũ, PGĐ Trung tâm Phục hồi chức năng bệnh viện Bạch Mai, tỷ lệ người lớn tuổi (thường từ 70- 80 tuổi trở lên) mắc bí tiểu cấp tương đối cao, tuy chưa có con số thống kê cụ thể nhưng trong thực tế, những bệnh nhân này thường không được khám một cách đầy đủ.
Nguyên nhân là do bệnh nhân không ý thức được mình có bệnh vì vẫn đi đái được ít một nên thường đến khám chữa muộn. Tình trạng bí tiểu kéo dài gây nên căng trướng trào ngược bàng quang niệu quản, nhiễm khuẩn tiết niệu. Các trường hợp không phát hiện ra hầu hết đến viện khi đã giãn đài bể thận, một số trường hợp đã suy thận.
Trong điều trị cho bệnh nhân bí tiểu cấp, BS Vũ cho biết, không phải lúc nào bệnh nhân cũng được điều trị đúng, nhất là với bệnh nhân nam vì đối tượng bệnh nhân này thường phức tạp hơn bệnh nhân nữ do hay kèm theo bệnh lý phì đại tuyến tiền liệt lớn.
Trên thực tế, nhiều trường hợp mắc bí tiểu cấp thường rơi vào tình trạng vô hướng, không biết điều trị thế nào, điều trị ở đâu, nhiều khi được điều trị nhưng lại bị làm phức tạp thêm khiến bệnh trầm trọng hơn.
Tuy căn bệnh này gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng sống, sức khỏe của bệnh nhân và có thể có những biến chứng nguy hiểm, nhưng BS Vũ cho biết, nếu bệnh được phát hiện sớm, chẩn đoán chính xác nguyên nhân, loại trừ các nguyên nhân thực thể cần phải phẫu thuật (phì đại tiền liệt tuyến lớn, hẹp niệu đạo…), điều trị đúng và tuân thủ đúng bệnh nhân hoàn toàn có thể bình phục.
Đồng thời, bác sĩ cũng nhấn mạnh, những bệnh nhân cao tuổi khi gặp chứng bí tiểu cấp không phải trường hợp nào cũng do nguyên nhân thực thể phì đại tiền liệt tuyến lớn, nên không quá hoang mang. Những trường hợp bí tiểu cấp không do yếu tố thực thể, phương pháp điều trị không can thiệp, không xâm lấn vẫn có thể giúp bệnh nhân bình phục hoàn toàn.
Bệnh nhân khi phát hiện ra các triệu chứng bệnh nên đến ngay các cơ sở y tế để được phát hiện và điều trị sớm, cơ hội khỏi bệnh sẽ cao hơn, tránh các biến chứng đáng tiếc.
Theo TS. BS. Đỗ Đào Vũ, PGĐ Trung tâm Phục hồi chức năng bệnh viện Bạch Mai, những trường hợp sau đây cần đi khám sớm, tránh đến muộn:
- Bệnh nhân lớn tuổi có thể sau tác động nào đó về tâm lý dẫn đến đột ngột bí tiểu cấp.
- Trên nền bệnh nhân đái tháo đường nếu thấy có triệu chứng bí tiểu, tiểu khó, tiểu không hết, tiểu nhiều lần thì cần đến sớm khám và chẩn đoán, có thể bí tiểu do biến chứng bàng quang thần kinh.
- Đặc biệt, với nam giới khi xảy ra bí tiểu cấp cần đến khám tại cơ sở y tế chuyên khoa để các bác sỹ xác định nguyên nhân thực thể do phì đại tiền liệt tuyến lớn hay không để đưa ra hướng điều trị đúng và hiệu quả nhất.
Lưu ý: Người bệnh khi mắc chứng bí tiểu cấp có thể đến khám và điều trị ở Đơn vị niệu động học và phục hồi chức năng tiết niệu – sinh dục thuộc Trung tâm Phục hồi chức năng Bệnh viện Bạch Mai. Đây là nơi thường xuyên tiếp nhận, chăm sóc và điều trị các trường hợp mắc căn bệnh này.