Ngày 11/4, Arab Saudi tuyên bố rằng họ đã bắn rơi một Máy bay không người lái (UAV) tấn công của Lực lượng Houthi tại Tỉnh Hadramaut,Yemen.
Tuy nhiên, dựa vào hình ảnh của các mảnh vỡ tại hiện trường, các chi tiết thiết kế hiện đại và công nghệ cao của UAV, đã đưa ra kết luận rằng có vẻ họ đã bắn rơi UAV của chính mình.
Vậy lý do gì mà một hệ thống phòng không của Arab Saudi lại bắn hạ UAV tấn công của chính họ?
UAV bị bắn rơi tại hiện trường hôm 11/4.
Trong tuyên bố của Arab Saudi, họ đã sử dụng hệ thống phòng không Patriot PAC-3 để bắn hạ UAV nói trên. Hệ thống MIM-104 Patriot PAC-3 được Quốc hội Mỹ phê chuẩn bán cho Arab Saudi vào năm 2015 với mục tiêu "ngăn chặn mối đe dọa" từ Iran.
Patriot được đưa vào sản xuất và cung cấp cho Quân đội Hoa Kỳ từ năm 1976 và sau nhiều năm tham chiến trên toàn cầu đã dần trở nên lỗi thời cùng sự phát triển như vũ bão của các loại UAV.
Ở hiện tại rất hiếm khi Patriot PAC-3 được đem ra so sánh với các hệ thống/tổ hợp phòng không của Nga như S-300 hay S-400.
Nếu có thì người Mỹ mà cần phải tích hợp thành một hệ thống tổng thể gồm hai hệ thống phòng không Patriot PAC-3 và THAAD.
Điều đáng nói là hệ thống Patriot PAC-3 ở trong tay Arab Saudi rất kém hiệu quả.
Trong quá trình triển khai hệ thống này để phòng thủ các mối đe dọa từ biên giới với Yemen và trong các chiến dịch tại Yemen hàng loạt sự cố đã được biết tới.
Có thể liệt kê như việc trong nhiều năm một kịch bản thường thấy ở Arab Saudi là một số lượng lớn tên lửa của hệ thống Patriot PAC-3 khai hỏa mới chặn được một tên lửa thô sơ dẫn đường bằng quán tính của lực lượng Houthi.
Ngoài ra có vẻ như Patriot PAC-3 còn gây thiệt hại cho dân thường Arab Saudi nhiều hơn tên lửa của Houthi khi chúng không tiêu diệt được mục tiêu và rơi tự do xuống khu vực dân cư.
Một hệ thống Patriot PAC-3 khai hỏa.
Dựa vào hình ảnh của các mảnh vỡ UAV bị bắn rơi, không khó để nhận biết đây là UAV tấn công CH-4B thuộc dòng Rainbow (Cầu Vồng) do Trung Quốc sản xuất.
CH-4 là UAV cánh cố định lớn nhất của dòng Rainbow (tính đến cuối năm 2013). Hình thức bên ngoài của CH-4 là bản sao của chiếc UAV khét tiếng General Atomics MQ-9 Reaper.
Điểm khác biệt duy nhất giữa hai UAV kể trên là các cánh đuôi.
Các loại tên lửa trang bị trên chiếc UAV tấn công CH-4B do Trung Quốc sản xuất.
Theo thông tin quảng cáo của phía Trung Quốc, CH-4 Rainbow có hai phiên bản, CH-4A và CH-4B.
CH-4A là UAV do thám (có khả năng hoạt động trong phạm vi từ 3.500 đến 5.000 km và thời gian hoạt động từ 30 đến 40 giờ).
CH-4B là UAV hỗn hợp tấn công và trinh sát có thể tải được 6 loại vũ khí tên lửa (tải trọng từ 250 đến 345 kg). CH-4B có khả năng khai hỏa tên lửa không đối đất từ độ cao 5000 mét, do đó UAV có thể ở ngoài tầm bắn hiệu quả của hầu hết các loại súng phòng không bộ binh.
CH-4B đã được xuất khẩu sang Ai Cập, Arab Saudi, Algeria và Iraq.
CH-4B được Lực lượng An ninh Iraq đánh giá rất cao trong giai đoạn giao tranh dữ dội với IS (2016-2017) vì đã hỗ trợ các lực lượng mặt đất của nước này một cách đắc lực.
Lý do cho việc hệ thống phòng không Patriot PAC-3 bắn hạ UAV CH-4B chưa rõ ràng, tuy nhiên theo suy đoán của một số chuyên gia phân tích thì các vũ khí của Mỹ và Trung Quốc nằm trong tay Arab Saudi hầu như không có hệ thống nhận diện địch - ta.
Ngoài ra việc "tay trái đánh tay phải" chứng minh rằng lực lượng Liên minh do Arab Saudi lãnh đạo đang tham chiến tại Yemen có sự phối hợp hoàn toàn không tốt giữa lực lượng tấn công, trinh sát với lực lượng phòng thủ.
Đây cũng không phải là lần đầu tiên CH-4B bị bắn hạ trên chiến trường Yemen. Chỉ 6 tháng trước (tháng 8/2018) lực lượng Houthi tuyên bố họ đã bắn hạ một chiếc CH-4B trong khu vực tỉnh Tuwal.
Các sự kiện CH-4B bị bắn hạ đã chứng minh UAV tấn công này không "tốt" như cách mà người Trung Quốc quảng cáo, nó có thể dễ dàng bị lực lượng Houthi bắn hạ hay các hệ thống phòng không đã lỗi thời và không hiệu quả như Patriot PAC-3 của Arab Saudi tiêu diệt.
Nó cũng trả lời cho câu hỏi UAV Trung Quốc có khả năng vượt qua được các hệ thống phòng không S-300 hay không. Câu trả lời chắc chắn là không.
Trong cuộc chiến chống lại IS ở Iraq, các lực lượng an ninh nước này đánh giá rất cao CH-4B trong các nhiệm vụ tiêu diệt căn cứ của IS.