Sự to nhỏ không đều ấy sẽ là bình thường nếu nó không quá chênh lệch. Nhưng nếu hai bên tinh hoàn chênh lệch quá nhiều, đặc biệt là nếu một bên xệ xuống thì cần lưu ý.
Nguyên nhân gây lệch tinh hoàn có thể kể đến như:
Bẩm sinh: Tinh hoàn của một số người ngay từ nhỏ đã là một bên to một bên nhỏ rồi, sự chênh lệch hoàn toàn không rõ ràng, đây là sự tạo thành bẩm sinh. Cũng như bẩm sinh một bên tinh hoàn phát triển không ổn thì bên đó sẽ nhỏ hơn.
Do tổn thương: Một bên tinh hoàn bị tổn thương cũng sẽ tạo thành một bên to một bên nhỏ vì tổn thương sẽ làm cho tinh hoàn bị chảy máu, đóng cục dẫn đến thiếu máu, dần dần thu hẹp lại và nhỏ hơn rõ ràng so với bên còn lại. Các tổn thương tinh hoàn bao gồm:
Ứ dịch màng tinh hoàn là khi bộ phận sinh dục của trẻ sơ sinh khá to và có màu đỏ. Trẻ nam có bìu lớn, 2 tinh hoàn thường không đều nhau bởi xuất hiện các nội tiết tố mẹ truyền sang một cách tự nhiên và đó là một tình trạng nhất thời, sẽ tự biến mất theo thời gian (thường sau 3 tháng tuổi) và không phải điều trị gì.
Xoắn tinh hoàn thường gặp ở tuổi sơ sinh hoặc dậy thì. Nguyên nhân bởi sự thay đổi nồng độ nội tiết tố đột ngột và các bệnh lý bẩm sinh ở tinh hoàn như tinh hoàn quá di động, tinh hoàn ẩn... Dấu hiệu điển hình của bệnh là đau đột ngột một bên bìu, sưng to vùng bìu và có kèm theo nôn, cần được can thiệp ngoại khoa càng sớm càng tốt.
Tinh hoàn ẩn (lạc tinh hoàn) là sự bất thường khi tinh hoàn không nằm trong bìu mà dừng lại bất thường trên đường di chuyển của thời kỳ phôi thai từ ổ bụng xuống bìu. Tinh hoàn ẩn thường gặp ở các lứa tuổi sơ sinh (3 - 5%), 3 tuổi (0,8%) và đến 18 tuổi chỉ còn 0,25 - 0,1%. Tinh hoàn thường ẩn một bên, đôi khi cả hai bên.
Giãn tĩnh mạch tinh hoàn: Nếu các tĩnh mạch có chức năng đưa máu ra khỏi tinh hoàn bị giãn thì phần bao quanh tinh hoàn cũng bị sưng to và một bên tinh hoàn lệch.
Viêm tinh hoàn: Thường do biến chứng của quai bị hay tuyến nước bọt mang tai ở tuổi vị thành niên bị viêm do virut. Nếu đàn ông đã từng bị quai bị thì các virut quai bị có thể tiêu diệt các tế bào biểu mô của ống sinh tinh trong tinh hoàn gây teo tinh hoàn dẫn đến chênh lệch kích thước.
Lệch tinh hoàn có thể do bẩm sinh nhưng cũng có thể là do bệnh lý, chính vì vậy, việc khám tinh hoàn hoặc kiểm tra tinh hoàn là rất cần thiết bởi bất kỳ sự thay đổi nào ở tinh hoàn cũng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của nam giới.