Trang National Interest đặt câu hỏi, đối với một quốc gia đang đẩy mạnh phát triển mẫu máy bay tàng hình tối tân mới như Trung Quốc, có vẻ như không quá hợp lý khi Bắc Kinh muốn mua phi cơ chiến đấu từ đối thủ quá khứ là Nga.
Tuy nhiên, Moscow lại đang đề nghị bán thêm nhiều máy bay Su-35 cho Bắc Kinh – và theo truyền thông quốc gia châu Á, rất có khả năng Trung Quốc sẽ đồng ý.
Trung Quốc đã mua 24 chiếc Su-35 – phiên bản nâng cấp của mẫu Su-27 rất phổ biến trong thời kỳ Chiến tranh lạnh. Hãng thông tấn Nga Tass đưa tin, hợp đồng ký kết năm 2015 có giá trị lên tới 2,5 tỷ USD.
"Chúng tôi đang chờ đợi lời hồi đáp từ Trung Quốc về đề nghị của chúng tôi cung cấp các vũ khí hiện đại và thiết bị quân sự sản xuất tại Nga, bao gồm một loạt các phi cơ chiến đấu Su-35", đại diện một công ty xuất khẩu vũ khí Nga nói với Tass vào tuần trước.
Hai ngày sau đó, một kênh truyền hình quân đội Trung Quốc phát đi thông tin, Bắc Kinh có thể mua thêm các máy bay Su-35 để thay thế cho các máy bay cũ hơn.
Quân đội Trung Quốc hiện sở hữu khoảng 3.000 máy bay – gần tương đương với quy mô của Không lực Mỹ, trong đó có khoảng 1.700 máy bay chiến đấu. Tuy nhiên, phần lớn trong số này là các máy lỗi thời từ Chiến tranh lạnh, bao gồm 700 chiếc do Trung Quốc sản xuất mô phỏng theo mẫu MiG-21 nổi tiếng của Nga trong thập niên 1960.
Do đó, cho dù Bắc Kinh có đưa mẫu máy bay tàng hình thế hệ năm J-20 vào sử dụng như là một đối trọng với F-22 và F-35 của Mỹ, Không lực Trung Quốc vẫn phải đối mặt với những thách thức hậu cần, đó là làm sao duy trì một số lượng lớn các phi cơ cũ.
Tuy nhiên, tờ báo Toàn Cầu của Trung Quốc cũng dẫn lời chuyên gia quân sự Fu Qianshao phân tích về một số nguyên nhân Bắc Kinh quyết định tiếp tục mua Su-35 từ Nga.
Ông Fu cho rằng, "trong khi Trung Quốc thực sự có khả năng mua thêm các máy bay Su-35, chúng không nhất thiết là để thay thế các máy bay cũ bởi vì máy bay Nga có giá thành quá cao còn Trung Quốc thì vẫn còn quá nhiều máy bay cũ. Gần như chắc chắn, quân đội sẽ tiến hành thay thế phi cơ cũ bằng các phi cơ sản xuất nội địa".
"Do trước đây từng mua một loạt các máy bay Su-35, đứng ở phương diễn kỹ thuật, Trung Quốc sẽ không cần phải học thêm về mẫu phi cơ này nữa", ông Fu chỉ ra.
"Nhưng nếu Trung Quốc mua thêm, điều đó sẽ khiến những hỗ trợ hậu cần của không lực Trung Quốc cho đội bay này trở nên hiệu quả hơn, bởi vì sẽ có thêm nhiều bộ phận thay thế cũng như nhân sự phụ trách".
Ngoài ra, chuyên gia quân sự cũng lưu ý rằng, các yếu tố kinh tế và chính trị cũng có thể đóng vai trò quan trọng trong thỏa thuận giữa Trung Quốc và Nga, đặc biệt trong bối cảnh quan hệ song phương đang ngày một thân cận. "Hợp đồng với Trung Quốc sẽ giúp thúc đẩy ngành hàng không của Nga", ông Fu nhận xét.
Theo National Interest, quyền lực hàng không thế giới hiện nay không còn cổ súy cho những đội bay quy mô lớn như trong Thế chiến thứ hai và Chiến tranh lạnh. Thay vào đó, các cường quốc quân sự ngày càng hướng tới các đội bay có thể hẹp về quy mô nhưng lại bao gồm những phi cơ cực kỳ tối tân và tất nhiên là… đắt tiền.
Nếu Bắc Kinh đã mua 24 chiếc Su-35 như trong hợp đồng đầu tiên trị giá 2,5 tỷ USD, thì việc có thêm hàng trăm chiếc Su-35 nữa để thay thế các phi cơ J-7 và J-8 lỗi thời – sẽ có thể là một gánh năng kinh tế, thậm chí là quá phô trương về sức mạnh.
Tuy nhiên, sẽ khá hợp lý nếu đánh giá, việc mua thêm S-35 là sự hỗ trợ của Trung Quốc dành cho Nga – một quốc gia với nền kinh tế gặp khó khăn bởi các lệnh cấm vận từ Mỹ và phương Tây, nhưng vẫn sở hữu năng lực nghiên cứu và phát triển quân sự "đáng gờm".
Mặc dù vậy, nhìn vào niềm tự hào của Bắc Kinh về sức mạnh kinh tế và quân sự đang không ngừng trỗi dậy và năng lực phát triển các vũ khí hiện đại như máy bay tàng hình…, sẽ vẫn là một điều ngạc nhiên khi Trung Quốc phải nhập khẩu các phi cơ chiến đấu, động cơ máy bay, tên lửa phòng không và nhiều thiết bị quân sự khác.
GDP của Trung Quốc gấp 9 lần Nga (Anh cũng mua máy bay của Mỹ, nhưng quy mô nền kinh tế của Anh chỉ bằng 1/8 so với Mỹ).
Trang National Interest kết luận, ở thời điểm hiện tại, quyết định của Bắc Kinh mua thêm máy bay chiến đấu do Nga sản xuất, vẫn có thể lý giải được. Hai cường quốc từng chạy đua trong quá khứ nhưng giờ đây đang ngày càng xích lại gần nhau.
Tuy nhiên, trong tương lai, với những tham vọng khó giấu giếm, chắc chắn Trung Quốc sẽ phải dựa vào những nguồn lực của chính mình, thay vì tìm kiếm từ bên ngoài.