Yến sào là một thực phẩm thượng hạng, được xếp vào hàng cao lương mỹ vị ở các nước “châu Á ăn đũa” - Trung Quốc, Nhật Bản, Việt Nam, Triều Tiên - từ hơn 400 năm nay. Tuy nhiên, chưa có nghiên cứu khoa học lớn này khẳng định giá trị đối với sức khỏe của loại thực phẩm này.
Yến sào tự nhiên có ở Nam Trung bộ như Khánh Hòa, Phú Yên, Quảng Nam, Đà Nẵng... Từ đây, phong trào nuôi yến trong nhà lan rộng xuống phía nam. Chỉ có tổ của một số loài chim yến biển thuộc họ Vũ yến được khai thác và sử dụng làm thực phẩm, dược phẩm.
Nói chung, tổ yến tự nhiên khai thác từ các hang động có giá trị thương phẩm cao nhất, có thành dày và đế cứng chắc hơn những loại tổ yến nuôi trong điều kiện nhân tạo. Yến nuôi trong nhà chủ yếu là loài Esculanta. Chất lượng tổ yến trong nhà tùy thuộc rất nhiều vào thực phẩm yến ăn được trong khu vực.
Người ta phân loại tổ yến dựa vào màu sắc: Yến huyết có màu đỏ tươi, giá cao nhất vì hiếm gặp; yến hồng có màu hồng cam, và yến trắng trắng như bột dong. Khoảng 90% tổng sản lượng tổ yến trên thị trường là yến trắng.
Yến đang làm tổ.
Theo một số lương y, yến sào vị ngọt, tính bình, vào kinh phế, vị, có tác dụng dưỡng âm, bổ phế, tiêu đàm, trừ ho, định suyễn. Nó được dùng cho người hen suyễn, ho ra máu, suy nhược cơ thể, mệt mỏi kinh niên, điều trị hiếm muộn, suy thận, suy giảm trí nhớ. Nó cũng giúp làm đẹp da, sáng da... Tổ yến được phối hợp với nhân sâm, đại táo, liên nhục, hoài sơn, đương quy, câu kỷ tử... để làm thuốc bổ cho người già yếu, người bệnh lâu ngày.
Kết quả phân tích khoa học về tổ yến còn đang hoàn thiện. Trước mắt có thể thấy yến sào rất giàu chất đạm dễ hấp thu (53-65%), bột đường khoảng 38,7% (acid sialic, hexosamine, hexose, deoxyexose), các dưỡng chất khác (khoảng 10%), khoáng vi lượng (canxi, sắt, kali, phosphor, magne), glucosamin thiên nhiên (yếu tố cần thiết tạo nên sụn khớp), chất xơ... Trong thành phần yến sào còn có chất xúc tác tăng trưởng biểu bì (epidermal growth factor - EGF), rất tốt cho trẻ chậm lớn, và glyco-protein hòa tan, có tác dụng thúc đẩy quá trình phân chia tế bào của hệ thống miễn dịch. Điều này củng cố thêm niềm tin vào tác dụng thúc đẩy tăng trưởng cơ thể, tăng khả năng đề kháng, phục hồi sức khỏe của yến sào.
Yến sào là một loại thượng phẩm, nhưng giá đắt không phải vì giá trị chữa bệnh và tăng cường sinh lực cao, mà chủ yếu do thời thượng, do khan hiếm về nguồn cung cấp, tính chất khó khăn nguy hiểm của việc khai thác tổ yến tự nhiên trong hang động. Chỉ nên sử dụng yến sào cho người suy nhược, ốm bệnh lâu ngày, giai đoạn hồi phục sau giải phẫu. Không nên quá lệ thuộc vào loại thượng phẩm này, vì khá nhiều thực phẩm và vị thuốc thiên nhiên khác cũng có tác dụng không kém mà giá cả lại phù hợp hơn.
