Tiếng lành đồn xa, rất nhiều bệnh nhân đã tìm đến với người luôn khiêm tốn tự nhận mình là… “lang vườn”.
“Nghiệp” đơn truyền
Căn nhà của ông Hùng nằm khuất trong một con ngõ nhỏ. Tại đây, khi chúng tôi đến, đang có 4 người bệnh tới nhờ “lang” Hùng chữa trị. Ông giới thiệu: “Nhà tôi làm nghề thầy thuốc gia truyền. Ngày còn nhỏ, tôi cùng hai anh theo cha đi chữa bệnh khắp nơi và cũng tự có thể lấy thuốc chữa một số bệnh thông thường. Từ bé, tôi đã được người ta gọi là “lang Hùng” nhưng phải đến năm 40 tuổi, tôi mới được ông cụ truyền nghề trọn vẹn. Anh em con cháu trong nhà, ai cũng được học chữa bệnh và bốc thuốc, riêng bài thuốc chữa viêm xương chỉ đơn truyền từ đời này sang đời khác”.
Về nguồn gốc bài thuốc của gia đình, ông Hùng cho biết chỉ nắm rõ về dược vị qua những y văn tổ tiên truyền lại. Nhiều thế hệ trôi qua, gia đình ông vẫn lưu giữ cẩn trọng và từng ngày hoàn thiện thêm. Ông cho biết thêm, cụ tổ của dòng họ vốn là người gốc Nghệ An. Thời kỳ Nam – Bắc phân tranh, tổ tiên ông phải chạy ra đàng ngoài, đến đất Xương Giang lưu trú để tránh hoạ sát thân. “Có thể, trong lúc chuẩn bị chạy trốn sự truy sát, các cụ đã tìm hiểu một số bài thuốc phòng khi ốm đau, bệnh tật nơi đất khách quê người sẽ tự mình chữa trị. Bài thuốc này cũng ra đời từ sự đúc kết kinh nghiệm bao nhiêu năm nhằm chống chọi với rừng thiêng nước độc”, ông Hùng suy đoán.
Năm 1996, ông Hùng được truyền bí quyết bốc thuốc chữa bệnh “rò xương” thì cũng là lúc Đông y gặp nhiều khó khăn về sinh nghiệp. Ông chia sẻ: “Người cha già gần trăm tuổi trước lúc quy tiên còn dặn tôi phải giữ gìn bài thuốc đơn truyền, không được làm thất lạc. Tôi hiểu đây là cái nghiệp của gia đình giao cho mình nên luôn khắc cốt nghi tâm làm đúng lời cha tôi dạy”.
Bài thuốc kỳ lạ
Trong dân gian, củ ráy vẫn được xem là chủ vị trong những bài thuốc điều trị xương khớp. Theo lương y Huyên Thảo (Hội Đông y Hà Nội), trong dân gian từng lưu truyền bài thuốc chữa viêm xương gồm củ ráy (20g), chuối hột khô (20g), lá lốt khô (20g) sắc chung, uống xong sẽ mang lại tác dụng rất tốt.
Năm 1996, vừa được truyền nghề, ông tiếp nhận ngay ca bệnh viêm xương đầu tiên. Người bệnh là anh Nguyễn Văn Vị (1971) đến từ huyện Tiên Sơn, tỉnh Bắc Ninh. Ông Hùng nhớ lại: “Bệnh rò xương biểu hiện là lỗ thủng trên cơ thể, chảy mủ, bất kể chỗ nào cũng có thể mắc phải nhưng nhiều nhất vẫn là gần hậu môn. Cứ khoảng 10 người bị rò thì có tới 5 người mắc phải ở vị trí đó. Bệnh chia làm hai loại là rò khô hay còn gọi là rò mãn tính và rò hoại tử hay còn gọi là rò cấp tính. Rò cấp tính tiến triển bệnh nhanh hơn nhưng thời gian điều trị lại ngắn hơn, còn rò mãn tính bệnh tiến triển chậm nhưng chữa cũng khá lâu. Anh Vị bị bệnh rò mãn tính nên thời gian chữa trị lên tới 7 tháng”.
Phương thuốc ông Hùng sử dụng gồm củ ráy, diêm tiêu, phòng phong đen, đá hòn son, xương bồ và một số thảo dược bí truyền khác. Trong đó, các vị thuốc kết hợp, bổ sung tác dụng với nhau để trị lành lỗ thủng, lên thịt liền da. Các vị thuốc được sử dụng theo phương pháp “trong ẩm ngoài đồ” - vừa uống vừa đắp. Đá hòn son có tác dụng giải độc; Củ ráy làm tiêu độc; Diêm tiêu làm thông hoạt, tiêu nước ứ; Phòng phong đen tránh tà; Xương bồ thông đạt khí… Tuỳ theo từng giai đoạn chữa trị mà sẽ đưa từng vị thuốc kể trên làm đầu vị.
Sau 7 tháng kiên trì chữa trị, bệnh tình của anh Vị không chỉ thuyên giảm mà còn khỏi hẳn. Chứng kiến niềm vui của người bệnh, ông Hùng càng thêm vững tâm vào phương thuốc được truyền dạy và tay nghề của mình. Nhưng lúc đó, ông lại bị thôi thúc bởi một suy nghĩ khác: “Chữa bệnh đến 7 tháng trời là rất lâu, tốn kém thời gian và kinh tế cho người bệnh. Từ suy nghĩ này, tôi hạ quyết tâm cần phải rút ngắn thời gian chữa trị. Phương thuốc thì không thể thay đổi nhưng qua nghiên cứu, tôi phát hiện phương pháp chữa trị các cụ để lại theo nguyên tắc chữa dứt điểm từng công đoạn, tuần tự các bước khiến thời gian kéo dài. Để khắc phục nhược điểm này, tôi rút ngắn thời gian chữa bệnh bằng cách xen kẽ các giai đoạn. Có nghĩa là giai đoạn đầu khi lỗ thủng vừa khô ráo, tôi lập tức thay đổi đầu vị để lên thịt lấp dần lỗ thủng ấy. Khi thịt bắt đầu lên, tôi lại thay đổi đầu vị về ban đầu cho khả năng khô ráo và thoáng khí… Cứ thế, các giai đoạn thay vì tuần tự thì sẽ nối tiếp nhau và liên tục, do đó bệnh cải thiện nhanh, thời gian điều trị cũng được rút ngắn đáng kể”.
Dù chữa trị thành công cho rất nhiều người, ông Hùng vẫn khiêm tốn tự nhận mình chỉ là một “lang vườn”. Ông cho biết, hiện ông không muốn tham gia các hoạt động y tế ở địa phương. Ngay cả việc đăng ký bài thuốc và tham gia Hội Đông y thành phố, ông cũng e dè. “Tôi là người dân tự chữa bệnh, người bệnh tìm đến nhờ cậy thì tôi sẽ gắng sức. Tôi không tham gia hội Đông y vì ngại các thủ tục, hơn nữa cũng ái ngại vì bài thuốc gia truyền theo di huấn của tổ tiên là đơn truyền từ đời này sang đời khác không thể để lộ bí quyết… Nhận được tấm lòng và sự cảm kích của những người bệnh là tôi vui lắm rồi”, ông tâm sự.
Nói về bài thuốc đơn truyền của ông Hùng, thầy thuốc ưu tú Nguyễn Hồng Siêm - Chủ tịch Hội Đông y Hà Nội cho biết: “Viêm xương là căn bệnh khó chữa, dùng thuốc kháng sinh cũng không đạt hiệu quả cao. Thông tin có người chữa khỏi bệnh này là một tín hiệu đáng mừng. Tuy nhiên nhìn vào thành phần bài thuốc, tôi thấy có chất Diêm tiêu và Đá hòn son là hai loại chất gây hại cho sức khoẻ. Để đảm bảo an toàn và khẳng định giá trị thực sự của bài thuốc, cần có sự kiểm định thận trọng của cơ quan hữu quan".
