Kiến ba khoang loài côn trùng có thân mình thon dài, hai màu đỏ và đen tạo thành các khoang đen - vàng cam xen kẽ. Trong dân gian, chúng có rất nhiều tên gọi khác nhau như: kiến lác, kiến gạo, cằm cặp, kiến nhốt.
Kiến ba khoang xuất hiện nhiều vào đầu mùa mưa và rất thích ánh sáng đèn ban đêm.
“Bỗng dưng” bị kiến đốt
Sáng 31.3, chị Hiếu, 40 tuổi ở khu chung cư Mễ Trì, quận Nam Từ Liêm, Hà Nội đến BV Mắt TƯ xếp hàng từ sớm để được khám mắt.
Chỉ vào một bên mắt sưng phồng, đỏ mọng, chị kể “nhà tôi ở tầng 8 của chung cư, hai tuần gần đây kiến ba khoang vào nhà nhiều vô kể, nhất là vào buổi tối.
Mới cách đây 5 ngày đã bị kiến đốt vào môi, sưng vều chưa khỏi thì đêm qua nằm ngủ, bị kiến bò lên mắt. Theo phản xạ tôi lấy tay gạt ra thì thấy mắt bỏng rát. Vội vàng dậy lấy nước lạnh chườm nhưng sáng dậy thì một bên mắt đã sưng húp, không thể mở được”.
Cùng cảnh ngộ với chị Hiếu là anh Dương, 38 tuổi ở Đặng Xá, Gia Lâm, Hà Nội, bế con trai 2 tuổi đến khám tại BV Da liễu.
Theo lời anh thì dù nhà đã quán triệt việc “kín cổng cao tường”, đóng tất cả cửa sổ, cửa ra vào khi thấy kiến ba khoang xuất hiện ở khu nhà, nhưng không hiểu sao kiến vẫn vào được nhà.
Kết quả là cả hai bố con anh đều bị kiến đốt, bố thì bị một vệt dài đỏ mọng từ cằm xuống cổ, con thì hai bên đùi cũng sưng phồng, nổi mẩn đỏ dày đặc.
Tuyệt đối không đập, giết kiến tránh chất độc dính lên da
Theo các nhà khoa học, trên cơ thể của kiến ba khoang có chứa độc tố có tên Pederin (C24H43O9N), có độc tính gấp 12-15 lần nọc rắn hổ nhưng với lượng tiếp xúc nhỏ và chỉ ở ngoài da nên không đủ để gây chết người như nọc rắn.
Pederin có trong máu con vật. Khi con vật đã chết khô và để trong 8 năm thì độc tính vẫn tồn tại.
Do cơ thể loài kiến này có chất độc và vi khuẩn cộng sinh nên khi tiếp xúc với da tạo nên viêm da, thối thịt giống như bị tạt axít.
Vị trí hay gặp ở vùng hở như: cổ, mặt, cánh tay, cẳng tay, cẳng chân, đôi khi cũng thấy ở thân mình vùng kín do kiến bám vào quần áo, khi mặc chúng tiếp xúc trực tiếp vào da.
Tùy vào vị trí tiếp xúc mà có thể bị một hay nhiều tổn thương cùng lúc, bị đối xứng, bị nhiều nơi khác nhau trên cơ thể.
Tính chất của thương tổn là những ban đỏ, mụn nước, mụn mủ, trợt loét nông trên da cũng giống như viêm da do ấu trùng bướm nhưng ở cấp độ nặng hơn, có thể bị nhiều tổn thương trên da.
Loài này xuất hiện vào đầu mùa mưa khi có ẩm độ cao, nhất là sau các đám mưa lớn đầu mùa. Chúng thường sống trong ruộng lúa, ăn rầy nâu và rất thích ánh sáng đèn nên thường vào đèn chung với rầy nâu ở những nơi có nhiều ruộng lúa bao quanh.
Biện pháp phòng trị tốt nhất là tránh nơi có đèn sáng quá; rửa sạch càng nhanh càng tốt nơi bị dính độc tố (nhất là ở mắt), bôi thuốc, dùng thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ.
Theo BS Nguyễn Văn Hưng, BV Da liễu, khi bị kiến ba khoang đốt, tốt nhất người dân nên tìm đến các cơ sở y tế, bệnh viện chuyên khoa về da liễu để điều trị, tránh để xảy ra bị nhiễm trùng.
Đặc biệt, nếu thấy kiến bò trên da người thì không nên đập giết chúng để hạn chế chất độc lan rộng. Người dân cần thổi nhẹ để kiến bay xuống đất và loại bỏ côn trùng này bằng cách dùng giấy ăn, găng tay.
Nếu vô tình tiếp xúc với kiến ba khoang thì nên rửa sạch bằng nước lạnh hoặc nước muối loãng. Không rửa bằng nước xà phòng vì sẽ làm tăng kích ứng.
Tuyệt đối không được gãi hay chà xát mạnh vùng da bị tổn thương, sau đó bôi bằng hồ nước để làm dịu, mát chỗ tổn thương. Việc điều trị viêm da do kiến khoang không khó nhưng nếu không đúng có thể gây viêm nặng hơn, nhiễm khuẩn thứ phát và loét.
Nếu thấy da bị phồng rộp, bỏng, rát thì nên đến cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
BS Hưng cũng khuyến cáo, người dân cần lưu ý vệ sinh nhà cửa sạch sẽ, ngủ nằm màn, tắt bớt đèn điện không cần thiết vào buổi tối, có thể trồng những cây có tác dụng đuổi côn trùng như sả, dạ hương quanh khu vực sinh sống.
