Đỗ trọng hay Tư trọng, Ty liên bì, Mộc miên, có tên khoa học là Eucommia ulmoides Oliv, họ Đỗ trọng (Eucommiaceae). Đỗ trọng là thân cây gỗ sống lâu năm cao khoảng 15m, đường kính độ 30 – 50cm, cành mọc chếch, tán cây hình tròn. Vỏ cây màu xám...
Theo Đông y, đỗ trọng vị ngọt hơi cay, tính ôn, vào kinh can và thận; có tác dụng ôn thận, tráng dương, làm khỏe gân cốt, an thai, hạ huyết áp, giảm cholesterol trong máu, trấn tĩnh giảm đau, khôi phục công năng co bóp bình thường của tử cung, tăng cường miễn dịch, lợi niệu chống viêm, hạ huyết áp, giảm mỡ máu...
Sau đây là một số tác dụng của đỗ trọng:
- Chữa thận yếu, thận hư, liệt dương, di tinh, mộng tinh: Lộc nhung 125g, đỗ trọng 250g, Ngũ vị tử 63g, Thục địa 500g, Mạch môn 250g, Sơn thù nhục 240g, Thỏ ty tử 250g, Ngưu tất 250g, Câu kỷ tử 250g, Sơn dược 250g.
Tất cả nghiền thành bột mịn, luyện với mật làm hoàn. Ngày uống 2 lần, mỗi lần 12g với nước muối nhạt.
- Chữa ứ huyết kèm đau lưng do thận hư: Đỗ trọng 240g, Đan sâm 240g, Xuyên khung 50g, rượu trắng 1,5 lít. Thái vụn các vị thuốc trên cho vào rượu đậy kín ngâm trong 5 ngày có thể dùng. Khi uống rượu, cần hâm nóng, tùy theo liều lượng đừng uống say.
- Chữa gan thận yếu, đau lưng, mỏi gối, tiểu tiện nhiều lần, di tinh, liệt dương, lao tổn cơ lưng: Đỗ trọng 50g, gan lợn 200g. Gan lợn rửa sạch, xát muối, sau thái miếng cho nước nấu cùng với đỗ trọng. Khi gan nhừ, nêm gia vị vào, ăn cả nước lẫn cái.
- Chữa đau cột sống: Đỗ trọng bỏ vỏ 3.000g, rượu 2 lít, ngâm 7 ngày mới dùng. Mỗi ngày uống 3 lần, mỗi lần 15 - 30ml hoặc đỗ trọng 300g, Xuyên khung 200g, Quế chi 160g, Tế tân 80g. Các vị thuốc thái nhỏ, ngâm trong 10 lít rượu, sau 5 ngày dùng được. Mỗi ngày uống 2 lần, mỗi lần 15 - 20ml. Kiêng ăn hành tươi, rau sống.
- Chữa tiểu tiện nhiều lần, miệng khô ít nước bọt, mặt mày tái xám, tiêu chảy, liệt dương: Bầu dục lợn 1 đôi, Hạnh đào nhân 30g, đỗ trọng 30g, Kim anh tử 30g. Bầu dục làm sạch bỏ màng hôi cho vào hầm chín cùng các vị thuốc, ăn bầu dục uống nước.
- Chữa đau lưng, chân không đi được: Đỗ trọng nướng 320g, Khương hoạt (gừng) 160g, Thạch nam 80g, Đại phụ tử (bỏ vỏ) 3 cái. Thái nhỏ các vị thuốc, ngâm trong 7 lít rượu để 5 ngày sau dùng được. Mỗi ngày uống 2 lần, mỗi lần 15ml.
- Chữa thắt lưng đau do thận hư kèm phong hàn: Đỗ trọng, Đơn sâm, mỗi thứ 12g, Xuyên khung 6g, Quế tâm 4g, Tế tân 6g. Ngâm rượu, uống.
- Chữa huyết áp cao: Đỗ trọng (sống), Hạ khô thảo mỗi thứ 80g, Đơn bì, Thục địa, mỗi thứ 40g, tán bột làm viên, mỗi lần uống 12g, ngày 2 - 3 lần, với nước.
