Cũng như nhiều cây cỏ khác, hoa thiên lý còn gọi là dạ lý hương, dạ lài hương, Tonkin creeper hay Chinese violet… có tên khoa học Telosma cordata (Burm.f.) merr, thuộc họ thiên lý (Asclepiadoceae). Là loại cây có nguồn gốc từ các nước Đông Nam Á.
Ăn hoa thiên lý còn giúp phòng, chống rôm sảy, chữa tiểu đêm, mệt mỏi, đau lưng, chống viêm, chóng lên da non, được sử dụng trị liệu trong các chứng như viêm kết mạc cấp và mạn, mắt có màng mộng… Ngoài ra, hoa thiên lý giàu carbohydrate, protein, vitamin A và C… nên rất tốt cho mắt. Trong 100 g hoa thiên lý chứa 2,9 g chất đạm, 2,8 g đường, 3 g chất xơ; có nhiều khoáng tố như canxi, phốt-pho, sắt, caroten (tiền sinh tố A), nhiều loại vitamin như B1, B2, PP và vitamin C. Một số công trình nghiên cứu còn ghi nhận hoa thiên lý chứa nhiều vitamin E, đặc biệt là kẽm và một số khoáng vi lượng khác, là các chất thiết yếu cho hoạt động của cơ quan sinh dục.
Vì giàu dưỡng chất, hoa thiên lý còn được dùng chữa một số bệnh cho kết quả khá tốt như giúp trẻ chóng lớn, giảm chứng phì đại tuyến tiền liệt ở người lớn tuổi, tăng cường sức đề kháng cho cơ thể. Đặc biệt, sự có mặt của chất kẽm còn giúp tăng chất lượng và số lượng tinh trùng ở những nam giới suy yếu sinh lý, nó giúp cải thiện tình trạng vô sinh ở nam giới bị nhiễm chì. Chính vì vậy mà ông bà ta có câu ca dao: “Thương chồng nấu cháo le le, nấu canh thiên lý, nấu chè hạt sen…”.
Liều dùng hoa thiên lý trong các bài thuốc phổ biến từ 20 g đến 30 g (100-200 g tươi). Khi chế biến các món ăn với hoa thiên lý, lưu ý không xào nấu quá chín sẽ làm giảm các dưỡng chất và dập nát cánh hoa, mất ngon.
3 món ăn - thuốc dùng hoa thiên lý chữa mất ngủ
Từ lâu, nhiều người đã biết hoa thiên lý có tác dụng chữa mất ngủ. Nhưng ngoài việc dùng hoa thiên lý nấu canh, nhiều người không biết cách phối hợp hoa tiên lý thành các món ăn - bài thuốc để loại thực phẩm này phát huy hiệu quả tốt nhất.
Chúng tôi xin giới thiệu 3 món ăn - bài thuốc từ hoa thiên lý tương ứng với các mức độ mất ngủ khác nhau:
Chữa mất ngủ: hoa thiên lý 30g, hoa nhài 10g, tâm sen 15g. Sắc lấy nước uống trong ngày, cần uống liền 3 - 5 ngày.
Để có giấc ngủ ngon: dùng hoa thiên lý nấu canh với thịt lợn nạc hoặc với cá diếc, ăn ngày một lần trong vài ngày liền.
Chữa mất ngủ thường xuyên: hoa thiên lý nấu canh cùng lá vông nem, mỗi vị chừng 30 - 50g, rửa sạch thái nhỏ nấu chung thành canh, nêm đủ mắm muối, bột nêm cần ăn trong 4 - 7 ngày.
