Trong những thập kỷ gần đây, Trung Quốc đang có những nỗ lực lớn để hiện thực hóa tham vọng xây dựng một hải quân viễn dương hùng mạnh. Trong đó, hạm đội tàu ngầm luôn được đặt ở một vị trí ưu tiên nhờ sức mạnh răn đe lớn của chúng.
Trung Quốc đang thực hiện một chiến lược hiện đại hóa nhanh chóng lực lượng tàu ngầm nhằm tăng khả năng tác chiến và tầm hoạt động. Quá trình “lột xác” này sẽ còn được đảm bảo trong nhiều năm nữa nhờ một ngân sách quốc phòng ở ngưỡng ba con số. Tạp chí Jane's Defence Weekly (Anh) dự đoán ngân sách quốc phòng Trung Quốc sẽ đạt mức 238 tỷ USD vào năm 2015, tương đương ngân sách quốc phòng của 8 nước đứng đầu NATO sau Mỹ cộng lại. Căn cứ vào chiến lược phát triển 3 giai đoạn của Hải quân Trung Quốc, cái đích tiếp theo được hướng tới là một sự “tiến bộ lớn” vào năm 2020.
Hiện tại, lực lượng tàu ngầm của Hải quân Trung Quốc (PLAN) tuy có số lượng đông đảo nhưng vẫn chưa đạt được sự đồng đều về chất lượng. Hạm đội tàu ngầm hạt nhân chiến lược mang tên lửa đạn đạo (SSBN) gồm 4 tàu, trong số đó chỉ 3 tàu thuộc lớp Jin (Type 094) được đánh giá có khả năng tác chiến, một tàu cũ thuộc lớp Xian (Type 092) chỉ đóng vai trò trong các thử nghiệm. Tàu ngầm hạt nhân tấn công (SSN) gồm 2 tàu lớp Shang (Type 093) và một vài chiếc tàu cũ thuộc lớp Han (Type 091) còn hoạt động. Hạm đội tàu ngầm tấn công thông thường có khoảng 53 chiếc, nòng cốt trong số chúng là tàu ngầm Kilo mua từ Nga, tàu lớp Song (Type 039) và lớp Yuan (Type 039A).
Việc duy trì một lực lượng hỗn tạp khiến hạm đội tàu ngầm PLAN chưa có được sự chuyên biệt hóa trong việc đảm nhận các nhiệm vụ chống ngầm và tấn công mặt đất. Trung Quốc đang cố gắng xây dựng lại một lực lượng hiện đại, giảm số lượng các loại tàu khác nhau, đồng đều hóa và nâng cao chất lượng để giúp dễ dàng trong quản lý, bảo dưỡng, đào tạo và kết hợp tác chiến.
Một báo cáo của Ủy ban Nghiên cứu an ninh và kinh tế Mỹ - Trung đã dự đoán về xu hướng hiện đại hóa mạnh mẽ của lực lượng tàu ngầm Trung Quốc. Theo đó, tới năm 2020, Trung Quốc sẽ có 69-78 tàu ngầm, chiếm phần lớn vẫn là các tàu ngầm tấn công thông thường.
Theo báo cáo, tiêu chuẩn “hiện đại” được áp dụng cho những tàu ngầm thuộc thế hệ hai (của Trung Quốc) trở lên, có khả năng phóng tên lửa hành trình chống tàu hoặc tên lửa đạn đạo liên lục địa. Vào năm 2015, khoảng 70% hạm đội tàu ngầm của Trung Quốc sẽ được hiện đại hóa. Tới năm 2020, 75% tàu ngầm thông thường và 100% tàu ngầm tấn công hạt nhân sẽ được hiện đại hóa.
Bảng thống kê về số lượng tàu ngầm và khả năng hiện đại hóa lực lượng tàu ngầm của Hải quân Trung Quốc được nêu trong bản báo cáo của Ủy ban Nghiên cứu an ninh và kinh tế Mỹ - Trung
Cục Tình báo hải quân Mỹ (ONI) cũng có chung nhận định. Báo cáo của ONI chỉ ra rằng tàu ngầm sở hữu các tên lửa hành trình chống hạm (ASCM) có tầm bắn trên 100 hải lý (185km) thì không chỉ giúp tăng khả năng sống sót cho con tàu sau khi khai hỏa mà còn tạo ra một tầm tác chiến lớn hơn. Khoảng 10 năm trước, chỉ có lẻ tẻ một vài tàu ngầm Trung Quốc được trang bị tên lửa hành trình chống hạm nhưng hiện nay hơn một nửa số tàu đã có khả năng này. Đến năm 2020, phần lớn các tàu ngầm của Trung Quốc sẽ được trang bị những ASCM tiên tiến, tầm xa.
Tàu ngầm động cơ diesel vẫn tiếp tục đóng vai trò nòng cốt trong chương trình hiện đại hóa hạm đội tàu ngầm của Trung Quốc. Trong các tàu ngầm nội địa, những tàu ngầm thế hệ trước như lớp Ming sẽ sớm bị loại bỏ ra khỏi hạm đội. Tàu lớp Song có lẽ đã đạt sống lượng tối đa của chúng với 13 chiếc. Trung Quốc không có kế hoạch đóng thêm các tàu lớp này để phục vụ cho PLAN, thay vào đó, nước này đang chuyển sang phát triển một bản nâng cấp của lớp Song là lớp Yuan. Hiện PLAN đang có 12 tàu lớp Yuan và dự đoán số lượng tàu Yuan được đóng sẽ không dưới 20 chiếc. Các tàu Yuan được vũ trang giống lớp Song nhưng chúng vượt trội người tiền nhiệm ở công nghệ AIP cũng như thiết kế thủy động ưu việt và công nghệ tĩnh lặng vốn có nguồn gốc từ tàu Kilo của Nga.
Các tàu Kilo nhập khẩu vẫn sẽ có mặt trong kế hoạch hiện đại hóa của Hải quân Trung Quốc bởi về mặt công nghệ, tàu ngầm của Nga vẫn được đánh giá cao hơn và là cơ sở để Trung Quốc phát triển các tàu ngầm hiện đại cho riêng họ. Trong 12 tàu ngầm Kilo Trung Quốc mua của Nga, 8 chiếc có khả năng phóng tên lửa hành trình chống tàu 3M-54E tầm bắn khoảng 220km và tên lửa hành trình tấn công mặt đất 3M-14 tầm bắn 300km. Các ASCM phiên bản nội địa của Trung Quốc như YJ-82 có tầm bắn ngắn hơn, nhưng trong tương lai gần, Trung Quốc có khả năng sẽ cho ra mắt những phiên bản tầm bắn tương đương hoặc lớn hơn 3M-54E.
Về tàu ngầm tấn công hạt nhân, PLAN đang nỗ lực để tăng cả về kích thước cũng như chất lượng của lực lượng này. Với những tàu ngầm tấn công hạt nhân SSN lớp Shang, hai chiếc đầu tiên hạ thủy vào năm 2002 và 2003, sau gần 10 năm Trung Quốc khởi động lại dây chuyền sản xuất và đóng thêm 4 chiếc nữa. 6 tàu ngầm lớp Shang khi hoàn thành sẽ thay thế toàn bộ các tàu lớp Han cũ kỹ theo tỉ lệ 1 đổi 1. Trong thập kỷ tới, Trung Quốc sẽ bắt tay vào đóng một lớp hoàn toàn mới là các tàu ngầm trang bị tên lửa có điều khiển Type 095 (SSGN) cho phép tạo ra các cuộc tấn công mặt đất bên cạnh khả năng chống tàu truyền thống bằng ngư lôi và ASCM, lớp tàu này cũng có độ ồn thấp hơn.
Về tàu ngầm hạt nhân chiến lược SSBN, những đồn đoán xung quanh việc hạ thủy một tàu Type 094 lớp Jin nữa đang là một chủ đề nóng hiện nay. Tàu ngầm Type 094 có vũ khí chính là 12 tên lửa đạn đạo SLBM JL-2 tầm bắn trên 7.400km. Điều này đồng nghĩa nhiều căn cứ của Mỹ và đồng minh, thậm chí là một phần lãnh thổ Mỹ như Hawaii, Alaska đều nằm trong tầm tấn công của tàu ngầm Trung Quốc. Ba tàu ngầm Jin đang trong biên chế khó có khả năng duy trì một lực lượng răn đe thường trực với số lượng ổn định trên đại dương trong một thời gian dài, tuy nhiên nếu có 5 tàu ngầm Jin thì mọi chuyện sẽ khác. Dự án đóng các tàu ngầm hạt nhân chiến lược đời mới Type 096 cũng sẽ được tiến hành trong thập niên tới sau khi đội tàu Type 094 đã đạt đủ số lượng quy định.
Trước đây, lực lượng tàu ngầm, đặc biệt là tàu ngầm hạt nhân Trung Quốc thường được đặt trong vòng bí mật, các hoạt động của chúng là rất hạn chế. Tuy nhiên, ngần đây PLA đang tăng cường các hoạt động của tàu ngầm, đặc biệt là các hoạt động tuần tiễu tầm xa, răn đe hạt nhân của các tàu ngầm chiến lược cũng như tuần tra duyên hải của lực lượng tầu ngầm thông thường. Xu hướng này cho thấy Hải quân Trung Quốc đang tìm cách hoàn thiện khả năng cho hạm đội tàu ngầm thực thụ cũng như hoàn thiện kỹ năng tác chiến, đào tạo sĩ quan tàu ngầm theo cách thực tế và mô phỏng chính xác hơn nhiệm vụ chiến đấu.
Một số hình ảnh hiếm về tàu ngầm Type 094 lớp Jin của Trung Quốc
Xem toàn bộ VIDEO HOT trên SOHA
