Tàu khu trục lớp Udaloy gồm 2 phiên bản Udaloy I và Udaloy II với nhiều cải tiến về hệ thống phòng không cũng như chống ngầm. Trong thời gian từ năm 1980 đến năm 1991 đã có 12 chiếc được đóng và chuyển giao cho Hải quân Xô Viết. Udaloy là sự kết hợp hoàn hảo với tàu khu trục lớp Soveremenny trong những nhiệm vụ tuần tra, kết hợp săn ngầm và phòng thủ trên không.
Dự án tàu khu trục lớp Udaloy được 'thai nghén' từ những năm 70 của thế kỷ trước, khi mà các tàu khu trục đa nhiệm cỡ trung có giá thành quá cao. Hội đồng bộ trưởng Xô Viết đã xem xét và đi đến quyết định thay thế chúng bằng các tàu khu trục cỡ nhỏ hơn nhưng vẫn đảm bảo nhiệm vụ tác chiến đa nhiệm. Khi đó, đã có 2 bản thiết kế được đưa ra là tàu khu trục Project 956 và tàu khu trục chống ngầm Project 1155 hay còn gọi là Udaloy I.
Tuy nhiên, với giá thành thấp hơn, cùng khả năng tác chiến chống ngầm ưu việt Project 1155 đã được chọn. Giới chuyên gia quân sự nhận định Project 1155 được NATO định danh là Udaloy I có sức mạnh tương đương với tàu khu trục lớp Spruance từ phía Hoa Kỳ.
1. Vũ khí
Udaloy I được thiết kế với hệ thống tên lửa phòng không SAM, thiết bị định vị thủy âm và hệ thống sonar thụ động chống ngầm. Udaloy I được xem như là phiên bản tiếp theo của seri tàu khu trục lớp Kivak nhưng với nhiệm vụ chính là săn ngầm và khả năng phòng không rất tốt.
Đến năm 1982, các kỹ sư thiết kế đưa ra bản nâng cấp tiếp theo cho Udaloy I là Udaloy II với nhiều nâng cấp đáng kể về hệ thống tên lửa chống ngầm cũng như bổ sung hệ thống phòng thủ tầm gần CIWS.
Người Nga muốn một con tàu khu trục tốt hơn, mạnh mẽ hơn đủ sức vươn tầm ra thế giới và mục tiêu chính là đưa Udaloy trở thành đối trọng của tàu khu trục lớp Arleigh Burke của Hoa Kỳ.
Udaloy II được thay thế tên lửa chống ngầm SS-N-12 bằng SS-N-14 Silex và SS-N-22 Sunburn, ngoài ra còn được trang bị tên lửa phòng không SAM SS-N-11. Đặc biệt, Udaloy II được trang bị thêm hệ thống phòng thủ tầm gần CIWS AK-630 với 4 khẩu AK-630, giúp nó dư sức phòng thủ trước tên lửa hạm đối hạm, máy bay không người lái (UAV) và các máy bay cường kích khác.
Udaloy II vẫn chưa được trang bị Kashtan CIWS - hệ thống phòng thủ tầm gần được đánh giá là số một thế giới nhưng bù lại, lớp tàu này được trang bị 2 khẩu pháo hạm AK-130 130mm, hệ thống chống ngư lôi Udav và hệ thống sonar mạnh mẽ.
Như đã nói, Udaloy I và Udaloy II có nhiệm vụ chính là săn ngầm và tuần tra nên Udaloy được trang bị bom chống ngầm RBU-6000, kèm theo đó là 2 trực thăng săn ngầm KA-27 “Helix” (ở Udaloy II là KA-32) và 8 ống phóng ngư lôi RPK-2 Viyuga. Những vũ khí săn ngầm tối tân hiện đại như vậy đã giúp cho Udaloy thống trị các vùng biển, ngăn chặn tàu ngầm hiệu quả.
2. Radar và cảm biến
Có thể nói radar của Udaloy là một trong những đột phá thời kỳ này với MR-760MA Fregat cùng hệ thống Air Search 3-D Radar giúp tái tạo hình ảnh một cách hiệu quả, từ đó phát hiện nhanh các máy bay, trực thăng cũng như UAV trong tầm kiểm soát.
Udaloy II được trang bị tích hợp thêm hệ thống sonar chủ động, giúp tìm kiếm hiệu quả tàu ngầm đang hoạt động trong phạm vi kiểm soát của nó. So với Udaloy I, Udaloy II đã có sự nâng cấp đáng kể, hệ thống sonar MGK-355 được NATO định danh là “Horse Jaw” và “Horse Tails” đã được thay thế bằng Zvezda M-2.
Đây là một trong những hệ thống định vị sonar khá hiện đại, có thể phát hiện vật thể ở cách nó đến 100 km. Zvezda M-2 được nhận định là đối thủ của AN/SQS-53 của Mỹ và NATO. Đặc biệt, Zvezda còn được tích hợp cả hệ thống cảnh báo ngư lôi từ rất xa nhờ những nâng cấp, cải tiến đáng kể.
3. Động cơ
Các tàu khu trục lớp Udaloy trang bị 4 động cơ tuốc bin khí, cho công suất lên tới 120.000 mã lực (Hp) giúp tàu có thể đạt vận tốc tối đa 34 hải lý/giờ.
4. Hoạt động và các dự án nâng cấp
Tàu khu trục Admiral Levchenko (DDG-605) đã tham gia vào hoạt động tập trận chung RIMPAC Hoa Kỳ và các quốc gia khác.
Năm 2006, tàu khu trục Admiral Kharlamov thuộc lớp Udaloy I đã được lên kế hoạch nâng cấp và cải tiến hệ thống tác chiến.
Vào năm 2008, lần đầu tiên một tàu chiến thuộc biên chế Hải quân Nga đi qua kênh đào Pananma và đã ghé thăm Havana.
Cho tới nay, đã có 13 chiếc thuộc lớp Udaloy được đóng, bao gồm 12 chiếc thuộc lớp Udaloy I và 1 chiếc thuộc lớp Udaloy II. Các tàu Udaloy hiện được biên chế đều cho các hạm đội của Hải quân Nga từ năm 2010. Tới nay, Udaloy vẫn là một trong những lớp tàu chống ngầm mạnh nhất hiện nay của hải quân Nga.
*Bài viết có sử dụng một số tài liệu từ OPT1
