Trên thực tế, liệu tính năng của SAMP/T có thật sự vượt trội S-300?
Một số chuyên gia quân sự cho rằng từ khi được biên chế trong lực lượng phòng không Việt Nam, S-300 trở thành loại tên lửa phòng không thống trị bầu trời Đông Nam Á (ĐNA). Không một hệ thống phòng không nào tại ĐNA có thể so sánh được với S-300 gần như ở mọi chỉ số. Tuy nhiên, điều này có thể thay đổi với sự xuất hiện của hệ thống phòng không tầm xa SAMP/T do tập đoàn MBDA của châu Âu phát triển.
Ngày 16/09/2013 vừa qua, Bộ trưởng Quốc phòng Singapore Ng Eng Hin cho biết, nước này đang có kế hoạch “tậu” hệ thống phòng không tầm xa SAMP/T của châu Âu nhằm tăng cường khả năng phòng không cho đảo quốc sư tử. Vậy SAMP/T có những tính năng ưu việt nào? Nếu so với S-300, khả năng tác chiến của hệ thống này đến đâu?
SAMP/T là một hệ thống phòng không tầm trung đến xa, được phát triển bởi Eurosam - một bộ phận của tập đoàn MBDA châu Âu. Quá trình phát triển SAMP/T chủ yếu do Pháp và Italia đảm nhận với sự hỗ trợ một phần của Anh.
Quá trình phát triển hệ thống này được tiến hành vào những năm 1990, cùng thời điểm với sự phát triển của đạn tên lửa Aster-30 sử dụng cho các hệ thống phòng không trên chiến hạm của châu Âu. Đây là biến thể trang bị cho lực lượng phòng không mặt đất.
SAMP/T hoàn thành quá trình phát triển vào năm 1997, quá trình thử nghiệm bắt đầu được tiến hành vào năm 1999. Thử nghiệm đầy đủ các thành phần của hệ thống được tiến hành vào năm 2005. Hệ thống phòng không này được chấp nhận sử dụng trong quân đội Pháp và Italia vào năm 2008.
Mỗi khẩu đội SAMP/T bao gồm radar tìm kiếm mục tiêu kiêm điều khiển hỏa lực ARABEL, cùng với 6 xe phóng với 8 đạn tên lửa/xe. Tất cả các thành phần của hệ thống đều được đặt trên khung gầm xe tải Renault 8x4 Kerax mang lại khả năng cơ động rất cao.
SAMP/T mạnh nhưng không bằng S-300
Trung tâm của hệ thống SAMP/T là radar ARABEl - loại radar mạng pha 3 tọa độ, cung cấp 3 tham số về mục tiêu. Đây là một loại radar “3 trong1” có nhiệm vụ tìm kiếm, phát hiện, điều khiển hỏa lực cho tên lửa tấn công mục tiêu.
Radar này hoạt động ở băng tần X, nó có thể hoạt động trong 8 dải tần số khác nhau với tần số tối đa là 13GHz. An-ten của radar có khả năng quét 360 độ với góc phương vị từ -5-90 độ. Radar này có khả năng kiểm soát 100 mục tiêu cùng lúc, nó có thể cung cấp kênh dẫn hướng cho 16 tên lửa cùng lúc với phạm vi dẫn hướng cho tên lửa tối đa 100km.
Trong khi đó, hệ thống phòng không tầm xa S-300 sử dụng 2 loại radar riêng biệt cho việc tìm kiếm mục tiêu và dẫn đường cho tên lửa. Hệ thống S-300 sử dụng radar nhìn vòng mọi độ cao 96L6E cho nhiệm vụ tìm kiếm và phát hiện mục tiêu.
Radar này sẽ phát hiện,nhận dạng và phân loại mục tiêu sau đó chuyển thông tin về những mục tiêu nguy hiểm nhất cho radar điều khiển hỏa lực 30N6E. Radar 96L6E có khả năng phát hiện cùng lúc 100 mục tiêu với phạm vi phát hiện mục tiêu tới 300km.
Radar điều khiển hỏa lực 30N6E có phạm vi phát hiện mục tiêu tới 300km, số mục tiêu phát hiện cùng lúc không dưới 100 mục tiêu. Hệ thống có khả năng tấn công đồng thời 6 mục tiêu cùng lúc. Nếu hệ thống S-300 hoạt động ở biên chế cấp lữ đoàn tên lửa, hệ thống chỉ huy đồng bộ 83M6E2 có thể cung cấp kênh dẫn hướng cho 72 tên lửa tấn công 36 mục tiêu cùng lúc.
SAMP/T phải dựa vào một radar duy nhất cho các nhiệm vụ phát hiện, bám bắt và dẫn bắn cho tên lửa, nếu radar gặp trục trặc sẽ ảnh hưởng rất lớn đến khả năng tác chiến của hệ thống. Trong khi đó, hệ thống S-300 dựa vào ít nhất là 2 loại radar cho việc phát hiện, bám bắt và dẫn hướng cho tên lửa.
Các radar sẽ hỗ trợ lẫn nhau, giúp hệ thống tác chiến hiệu quả hơn. Sự có mặt của bộ khí tài chỉ huy đồng bộ đảm bảo cho hệ thống hoạt động trong một môi trường chiến thuật thống nhất. Radar của S-300 tỏ ra vượt trội so với radar của SAMP/T.
Hệ thống SAMP/T sử dụng đạn tên lửa Aster-30, đây là một tên lửa nhiên liệu rắn hai giai đoạn. Động cơ khởi động nhiên liệu rắn có chiều dài 2,3 mét, trọng lượng 340kg, động cơ này có thời gian cháy chỉ khoảng 3,5 giây. Sau khi cháy hết, phần động cơ này sẽ được tác bỏ và động cơ chính sẽ được kích hoạt.
Động cơ giai đoạn 2 này có trọng lượng 110kg, chiều dài 2,6 mét. Thân tên lửa có 4 vây ổn định hình chữ nhật và 4 vây lái ở đuôi. Tên lửa được dẫn hướng đến mục tiêu kết hợp dẫn hướng quán tính giai đoạn đầu và radar chủ động giai đoạn cuối.
Tên lửa có tầm bắn từ 5-120km, tầm cao tối đa 30km, các thử nghiệm tại châu Âu đã chứng minh được khả năng đánh chặn tên lửa đạn đạo chiến thuật của SAMP/T là rất cao. Tháng 03/2013 hệ thống SAMP/T đã đánh chặn thành công một tên lửa mô phỏng tên lửa đạn đạo chiến thuật Scud tại trường thử DGA Biscarrosse, Mantova, Italia.
Còn hệ thống S-300 sử dụng khá nhiều loại đạn tên lửa khác nhau với tầm bắn khác nhau. Đạn tên lửa 5V55K/KD tầm bắn 47km, đạn tên lửa 5V55R/RM tầm bắn 90km, đạn tên lửa 5V55U tầm bắn 150km. Các loại tên lửa này được dẫn hướng quán tính và radar bán chủ động giai đoạn cuối.
Các biến thể nâng cấp S-300PMU1/2 sử dụng đạn tên lửa 48N6E tầm bắn 150km, tên lửa được dẫn hướng theo kiểu bám theo đạn (TVM) với độ chính xác rất cao. Đặc biệt đạn tên lửa 48N6E2 có tầm bắn tới 192km.
Như vậy về phạm vi tác chiến, S-300 tỏ ra vượt trội so với SAMP/T, các thử nghiệm tại Nga cũng chứng minh khả năng đánh chặn tên lửa đạn đạo chiến thuật của S-300 rất cao, thậm chí còn vượt trội so với Patriot của Mỹ. SAMP/T vẫn chưa thể soán ngôi S-300 để trở thành hệ thống phòng không mạnh nhất ĐNA.
Bài vở và ý kiến đóng góp cho chuyên mục vui lòng gửi về email: quansu@soha.vn. Trân trọng!
