Thực đơn ăn kiêng của một số bạn trẻ - Ảnh: DUYÊN PHAN
Theo các chuyên gia dinh dưỡng, nhịn ăn gián đoạn là một trong những phương pháp giảm cân có khoa học và được khuyến cáo áp dụng, tuy nhiên có nhiều lưu ý, không phải ai cũng thực hiện được.
20 giờ nhịn - 4 giờ ăn, coi chừng!
Chị H.T. (ngụ Hà Nội) chia sẻ mình đã từng áp dụng phương pháp nhịn ăn gián đoạn với mong muốn giảm cân nhanh nhưng chỉ trong 1 tuần chị phải dừng lại và bị người nhà chỉ trích.
"Tôi là nhân viên văn phòng nên công việc khá nhẹ nhàng, bởi vậy tôi nghĩ chắc nhịn ăn 1 bữa cũng sẽ không có vấn đề gì. 4 ngày liên tiếp tôi chỉ ăn bữa sáng, bữa trưa và nhịn bữa tối.
Nhưng đến ngày thứ 5, đến buổi chiều tôi bắt đầu thấy hoa mắt, ngất đi vì đói. Sau đó, tôi không dám nhịn mà ngược lại lúc này tôi lại thèm ăn rất nhiều. Và kết quả là không những không giảm được mà cân nặng còn tăng lên chóng mặt", chị T. nói.
Trên các trang mạng xã hội, không khó để tìm được những nhóm chia sẻ bí quyết "nhịn ăn" để giảm cân, thanh lọc cơ thể thu hút hàng ngàn lượt theo dõi. Thế nhưng, có người không chỉ nhịn ăn theo công thức được nhiều chuyên gia chia sẻ, mà nhiều người còn nhịn ăn hoàn toàn, nghĩa là không ăn bất cứ thực phẩm gì trong nhiều ngày liền.
"Mọi người phải cực kỳ nghiêm túc, trong giờ nhịn là chỉ được uống nước hoặc cà phê đen không đường tại vì cơ thể đang ở trong chế độ tiêu hao lượng calories, nếu ăn cái gì vào thì sẽ thiết lập lại chế độ tích mỡ.
Khi nhịn một khoảng thời gian dài trong 1 ngày thì sẽ giúp cơ thể nhẹ nhàng hơn khi không tiếp nạp lượng đồ ăn nữa, các tế bào "hư hao" sẽ được chữa lành và sẽ tốt cho người bị tim mạch, tiểu đường...", một tài khoản TikToker tên N.C. tự giải thích.
Chủ tài khoản trên chia sẻ bản thân đã giảm được 8kg trong vòng 2 tháng nhờ áp dụng phương pháp trên. Lúc mới bắt đầu thì áp dụng khung giờ 16:8, tức là 16 giờ nhịn, 8 giờ ăn. Khi quen với phương pháp này thì nâng lên 20:4, tức là 20 giờ nhịn, 4 giờ ăn.
"Mọi người có thể linh động chọn giờ ăn cho bản thân, không nhất thiết phải giống mình nhưng phải đảm bảo giờ nhịn ít nhất 12 tiếng, nhịn càng nhiều giờ càng tốt", người này nói.
Việc nhịn ăn không còn là "gián đoạn" mà nhiều người chia sẻ nhau nhịn ăn trong một thời gian dài, 4 ngày, 7 ngày hay 15 ngày. Trên một nhóm chia sẻ phương pháp nhịn ăn, một người đã thực hành nhịn ăn chia sẻ: "Mình vừa nhịn ăn 15 ngày để giảm cân với thanh lọc cơ thể. Kết quả 15 ngày mình đã giảm 10kg".
Cẩn trọng, không phải ai cũng áp dụng được
TS Trần Quốc Cường - giảng viên bộ môn dinh dưỡng và an toàn thực phẩm Trường đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch (TP.HCM) - cho hay tỉ lệ người dân béo phì trong cộng đồng ngày càng cao, nên việc áp dụng những phương pháp giảm cân là điều tốt.
Nhịn ăn gián đoạn là một trong những phương pháp giảm cân có khoa học và được khuyến cáo áp dụng, tuy nhiên có nhiều lưu ý và không phải ai cũng thực hiện được.
Về mặt khoa học, phương pháp này có 2 dạng: nhịn ăn nhiều giờ trong 1 ngày (16:8, 20:4) và nhịn ăn vài ngày trong 1 tuần.
Hiện trên thế giới phổ biến phương pháp 5:2, tức 5 ngày ăn bình thường và 2 ngày ăn ít lại. "Cơ chế" của phương pháp này là trong khoảng thời gian nhịn ăn, cơ thể sẽ lấy năng lượng dự trữ từ mỡ và từ đó sẽ giúp giảm cân dần dần. Tuy nhiên, theo TS Cường, không áp dụng phương pháp 20:4 (20 giờ nhịn, 4 giờ ăn) vì quá khắt khe, cực đoan.
Vậy ai sẽ phù hợp và mang lại hiệu quả khi áp dụng? TS Cường cho rằng phương pháp này phù hợp cho một số nhóm người trong cuộc sống hiện đại như người thường xuyên dự các bữa tiệc, cuộc vui phải dung nạp nhiều thức ăn chứa năng lượng mà muốn giảm cân sau đó hoặc những người lao động nhẹ.
Tuy nhiên trong thời gian nhịn đói, nếu xuất hiện triệu chứng chóng mặt, hoa mắt, bủn rủn chân tay thì phải ăn nhẹ, không tiếp tục nhịn đói vì có thể ngất xỉu, nguy hiểm đến tính mạng.
Đặc biệt cần lưu ý những nhóm người chống chỉ định áp dụng phương pháp này gồm: người lao động và học tập trong thời gian dài, người bị đau bao tử, viêm dạ dày, đái tháo đường, phụ nữ mang thai, trẻ em...
"Phương pháp này cũng khá an toàn nhưng nếu làm không đúng thì sẽ hạ đường huyết. Lúc này cơ thể sẽ lấy năng lượng dự trữ từ mỡ của cơ thể để sử dụng nhưng năng lượng dự trữ từ mỡ được "huy động" lại chậm hơn từ đường, glucose, glycogen.
Do đó, với những người lao động bình thường thì không sao, nhưng với những người lao động trong thời gian dài hay tập thể dục mạnh lúc nhịn đói thì dễ ngất xỉu, rất nguy hiểm", TS Cường chia sẻ thêm.
Theo bà Nguyễn Thị Lâm, nguyên phó viện trưởng Viện Dinh dưỡng quốc gia, khi chúng ta nhịn ăn quá lâu sẽ dẫn đến thiếu hụt dinh dưỡng.
"Suốt thời gian dài cơ thể không được nạp năng lượng nhưng vẫn phải hoạt động sẽ dẫn đến việc thiếu hụt dinh dưỡng gây mệt mỏi, mất ngủ, mất nước, mất khối cơ... và ảnh hưởng đến dạ dày. Với những người đã có tiền sử bệnh lý về dạ dày, viêm dạ dày rất dễ bệnh nặng hơn", bà Lâm cho hay.
Đối với chế độ nhịn ăn gián đoạn, bà Lâm cho rằng về yếu tố dinh dưỡng thì chúng ta không nên áp dụng phương pháp này. Đặc biệt, nếu nhịn ăn vào buổi sáng sẽ rất dễ dẫn đến tình trạng đau dạ dày.
Để áp dụng phương pháp này có hiệu quả, TS Cường khuyến cáo không nên ăn thức ăn chứa nhiều chất ngọt bởi vì chúng sẽ kích thích cơ thể tiết insulin, dễ gây đói và hạ đường huyết hơn; thay vào đó ăn thực phẩm làm no lâu (gạo lứt, rau, trái cây...).
Dù nhịn ăn nhưng vẫn cần dự trữ sẵn một số thức ăn nhẹ, ít năng lượng để cung cấp kịp thời trong tình huống quá đói, hoa mắt, chóng mặt, chân tay bủn rủn.
Để giảm cân hiệu quả và an toàn nên áp dụng phương pháp truyền thống bằng cách ăn uống đủ chất dinh dưỡng, hạn chế thức ăn nhanh, tăng cường tập thể dục thể thao. Tốt nhất mọi cá nhân cố gắng dự phòng không để béo phì.
Nên giảm lượng calo nhưng cần đủ chất
Bà Nguyễn Thị Lâm cho rằng giảm cân cho những người thừa cân, béo phì là giảm lượng calo trong các bữa ăn hằng ngày nhưng vẫn phải đảm bảo đủ chất theo tháp dinh dưỡng. Bữa ăn vẫn cần đủ tinh bột, chất xơ, đạm... nhưng chỉ nên ăn đủ theo cơ thể.
Bên cạnh đó, hạn chế những đồ ăn chế biến sẵn, đồ ăn chứa chất béo không bão hòa. Để giảm cân an toàn, trong vòng 1 tháng chỉ nên giảm 5 - 10% cân nặng, không nên giảm cân ồ ạt quá.