Nghiên cứu mới tìm ra 'thủ phạm' có thể dẫn tới viêm gan bí ẩn ở trẻ

Tính tới thời điểm hiện tại, viêm gan cấp tính không rõ nguyên nhân ở trẻ đã xuất hiện tại hơn 20 quốc gia và khu vực trên thế giới với ít nhất 384 trẻ em nhiễm bệnh. 

Theo một nghiên cứu được công bố ngày 13/5 trên tạp chí học thuật quốc tế uy tín The Lancet Gastroenterology and Hepatology, các nhà khoa học của Đại học Imperial College London (Vương Quốc Anh) phát hiện ra rằng viêm gan bí ẩn ở trẻ có thể liên quan với COVID-19.

Hầu hết trẻ mắc viêm gan cấp tính không rõ nguyên nhân đều xuất hiện các triệu chứng tiêu hoá trước khi vàng da, và trong một số trường hợp là suy gan cấp tính. Các bác sĩ không tìm thấy virus gây viêm gan A, B, C, D, E ở các bệnh nhi này. 

COVID-19 có thể gây viêm gan bí ẩn như thế nào?

Các chuyên gia của Đại học Imperial College London cho rằng viêm gan bí ẩn có thể là hậu quả của việc đã từng nhiễm virus SARS-CoV-2 sau đó là nhiễm adenovirus. 

Virus SARS-CoV-2 có thể đã tạo ra các ổ chứa virus trong đường ruột, kích hoạt tế bào miễn dịch và tạo thành các siêu kháng nguyên lặp lại gây ra các phản ứng miễn dịch bất thường, có thể dẫn tới Hội chứng viêm đa hệ thống ở trẻ em (MIS-C). Khi cơ thể đã tồn tại các ổ chứa như vậy, cộng với việc trẻ bị nhiễm adenovirus, các siêu kháng nguyên hoạt động mạnh hơn, từ đó có thể dẫn tới tình trạng viêm gan cấp tính thể nặng như các trường hợp được báo cáo gần đây.

Sự tồn tại của virus corona trong đường tiêu hóa của trẻ dẫn đến việc virus sẽ giải phóng nhiều protein vào tế bào biểu mô ruột của người bệnh, từ đó kích hoạt hoạt động miễn dịch của cơ thể. Đây là cơ chế gây ra MIS-C, kết quả nghiên cứu cho hay.  

MIS-C là mối lo ngại đối với sức khoẻ trẻ em kể từ tháng 4 năm 2020. Nguyên nhân dẫn tới tình trạng này phần lớn là do trẻ đã từng nhiễm COVID-19. MIS-C có thể gây viêm ở nhiều cơ quan khác nhau, bao gồm tim, phổi, thận, não, da, mắt, dạ dày và gan. MIS-C thậm chí có thể dẫn đến suy đa tạng, trong trường hợp nặng có thể khiến trẻ tử vong.

Nhiều trẻ bị viêm gan bí ẩn từng mắc COVID-19 

Bà Isabella Eckerle, đồng Giám đốc Trung tâm Các bệnh virus mới nổi, Bệnh viện Đại học Geneva (Thuỵ Sĩ), cho biết không thể loại trừ khả năng trẻ mắc viêm gan cấp tính sau khi nhiễm COVID-19, và không nên chỉ tập trung vào giả thuyết adenovirus là tác nhân gây bệnh như Cơ quan An ninh Y tế Vương quốc Anh (UKHSA) đề xuất trước đó.

Theo một báo cáo gần đây được đăng tải trên tờ Jerusalem Post, Israel, quốc gia này đã ghi nhận 12 trẻ em mắc viêm gan bí ẩn, 11 trong số này đã từng nhiễm COVID-19.

Các chuyên gia y tế Israel trả lời báo chí rằng sau khi loại trừ tất cả các khả năng, điểm chung của tất cả các trường hợp trẻ mắc viêm gan bí ẩn tại đây là đã từng nhiễm virus corona vào khoảng ba tháng rưỡi trước khi mắc viêm gan bí ẩn.

Các chuyên gia y tế của quốc gia này lưu ý nhiễm COVID-19 nặng có thể gây tổn thương gan. Điều này có nghĩa là viêm gan bí ẩn có thể là một trong những triệu chứng lâu dài của COVID-19.

Theo báo cáo của văn phòng Tổ chức Y tế Thế giới khu vực Châu Âu ngày 13/5, hơn 70% trường hợp viêm gan cấp tính không rõ nguyên nhân ở trẻ em từ 16 tuổi trở xuống trong khu vực đã từng nhiễm virus corona.

Viêm gan bí ẩn là bệnh hiếm gặp

Một nghiên cứu gần đây được công bố trên Tạp chí Dinh dưỡng và Tiêu hóa Nhi khoa Hoa Kỳ (Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition) đã xem xét trường hợp một bé gái ba tuổi bị suy gan cấp tính vài tuần sau khi nhiễm COVID-19 thể nhẹ. 

Tiến sĩ Anna Peters, bác sĩ tiêu hóa nhi tại Trung tâm Y tế Bệnh viện Nhi Cincinnati, Hoa Kỳ, cho biết: "Bệnh nhi có kết quả sinh thiết gan và xét nghiệm máu tương thích với một loại viêm gan tự miễn có thể được kích hoạt bởi COVID-19".

Vị tiến sĩ cho rằng mặc dù không thể chứng minh COVID-19 trực tiếp gây ra bệnh gan trong trường hợp này - nhưng có thể virus đã kích hoạt một "phản ứng miễn dịch bất thường", sau đó tấn công gan.

"Tôi nghĩ điều quan trọng mà các bác sĩ phải biết đó là viêm gan bí ẩn là một tình trạng hiếm gặp, có thể xảy ra trong hoặc sau khi nhiễm COVID-19. Điều quan trọng là phải kiểm tra các xét nghiệm gan ở những bệnh nhân không phục hồi như mong đợi.”

"Cha mẹ không nên hoảng sợ mà hãy đến gặp bác sĩ nhi khoa để được chẩn đoán và chữa trị kịp thời. Đây là chìa khóa để bệnh nhi có thể hồi phục."

Tiến sĩ Peters cũng cho biết thêm bệnh nhi ở trên đã hồi phục sau khi điều trị và không phải ghép gan.

Ấn Độ: Viêm gan tăng khi COVID-19 tái bùng phát 

Một nhóm nghiên cứu tại Ấn Độ đã xem xét 475 trẻ em đã từng nhiễm COVID-19 và thấy rằng có 47 trẻ đã từng bị viêm gan nặng trong khoảng thời gian từ tháng 4 đến tháng 7 năm 2021. 10 trong số 47 trẻ này được phát hiện có các triệu chứng của hội chứng MIS-C và được loại trừ khỏi danh sách, 37 trường hợp còn lại được các nhà nghiên cứu xếp vào danh sách Viêm gan liên quan COVID-19 ở trẻ (CAH-C).

Các nhà nghiên cứu cũng đã tìm kiếm những nguyên nhân phổ biến khác đằng sau 37 trường hợp viêm gan cấp tính nặng - từ viêm gan A, C, E và những virus khác như varicella-zoster, herpes và virus cytomegalo - nhưng tất cả các yếu tố này đều không phải là nguyên nhân gây ra các trường hợp viêm gan nói trên.

Tiến sĩ Sumit Rawat, nhà vi sinh vật học, phó giáo sư tại Trường Đại học Y tế Bundelkhand, Ấn Độ, cho biết không phải tất cả 37 trường hợp này đều được xét nghiệm adenovirus tại thời điểm đó. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu đã lấy 17 mẫu lưu trữ để phân tích và phát hiện có 3 trường hợp dương tính với adenovirus.

Tiến sĩ Rawat nói: "Để chứng minh rằng chính COVID-19 gây ra bệnh viêm gan này, chúng tôi cần nhiều nỗ lực hơn nữa". Vị tiến sĩ cũng cho biết các trường hợp viêm gan dường như giảm xuống khi COVID-19 có xu hướng giảm nhưng lại tăng trở lại khi các trường hợp dương tính COVID-19 tăng cao. 

"Số ca nhiễm COVID-19 giảm và trong suốt 6 tháng sau đó chúng tôi không ghi nhận bất cứ trường hợp nhiễm viêm gan nào cho tới khi COVID-19 xuất hiện trở lại... Vì vậy, điều đó cũng rất đáng nghi ngờ rằng những trường hợp viêm gan này thực sự có liên quan đến COVID-19."

Anh: Adenovirus vẫn là nguyên nhân hàng đầu

Trong khi các nhóm nghiên cứu toàn cầu đang gióng lên hồi chuông cảnh báo về các mối liên hệ tiềm ẩn của viêm gan bí ẩn với COVID-19, nhiều nhóm nghiên cứu vẫn tiếp tục điều tra các nguyên nhân khác có thể gây ra căn bệnh viêm gan cấp tính này ở trẻ.

Tiến sĩ Philippa Easterbrook, một nhà khoa học cấp cao tại chương trình HIV, viêm gan và các bệnh lây truyền qua đường tình dục của Tổ chức Y tế Thế giới, cho biết: "Các giả thuyết hàng đầu vẫn là những giả thuyết liên quan đến adenovirus, nhưng tôi nghĩ rằng... mọi người nên cân nhắc tới COVID-19 cũng như tiền sử đồng nhiễm bệnh trước đó". 

Đã có hơn 170 trường hợp viêm gan cấp tính được xác định ở trẻ em dưới 16 tuổi ở Vương quốc Anh kể từ ngày 1 tháng 1 mà không có liên quan đến các virus viêm gan thông thường. 11 bệnh nhân đã được chỉ định ghép gan.

Khoảng 70% trong số đó có kết quả xét nghiệm dương tính với adenovirus, nhưng có ít hơn 20% đã từng dương tính với COVID-19. Đây là những điều mà các chuyên gia Anh lưu ý trong báo cáo tóm tắt mới nhất của mình.

Nhóm nghiên cứu của Vương quốc Anh hiện đang xem xét nhiều yếu tố, bao gồm giả thuyết hệ miễn dịch không được "cọ xát" với các tác nhân gây bệnh trong suốt đại dịch khiến gan dễ bị tấn công khi nhiễm adenovirus thông thường. Thêm vào đó, nhóm nghiên cứu tại quốc gia này cũng cho rằng cần xem xét nguyên nhân dẫn tới viêm gan bí ẩn là một loại adenovirus mới hoặc một mầm bệnh mới hoặc do thuốc, độc tố hoặc môi trường sống. 

(Nguồn: Tổng hợp CBC, Globaltimes)