UAV vũ trang TB2. Ảnh: CNN.
Ưu thế UAV của Ukraine lúc ban đầu
Trong giai đoạn đầu của chiến sự Ukraine, máy bay không người lái (tức UAV hoặc drone) đã xuất hiện bất ngờ mang lại nhiều chiến thắng cho Ukraine trước quân đội Nga.
Trong giai đoạn đầu, trên mạng xã hội và internet xuất hiện nhiều video clip ghi cảnh UAV của Ukraine đang tàn phá lực lượng và vũ khí của quân Nga, làm chậm đà tiến của họ.
Lực lượng UAV của Ukraine, bao gồm các loại drone nhỏ dùng cho trinh sát đến các UAV Bayraktar TB2 sát thủ khét tiếng do Thổ Nhĩ Kỳ chế tạo, được ghi nhận là đã bắn cháy nhiều xe tăng và xe thiết giáp của Nga.
Gió xoay chiều, Nga đã biết tổ chức hợp lý
Tuy nhiên, phía Nga đã tích cực rút ra các bài học xương máu trong những tháng đầu tiên của cuộc xung đột quân sự này.
Giới chuyên gia cho hay, vũ khí UAV giờ đang trở nên mỗi lúc một kém hiệu quả do Nga đã cải thiện năng lực phòng thủ và đã bắn hạ hoặc gây nhiễu cho nhiều UAV của Ukraine .
Samuel Bendett - một chuyên gia về các hệ thống vũ khí không người lái và robot, phát biểu tại Trung tâm Phân tích Hải quân (Mỹ) rằng "những gì đang diễn ra hiện nay cho thấy tác chiến điện tử và phòng không của Nga đã được tổ chức tốt hơn so với các tháng trước đây của cuộc chiến".
Ông Bendett nói, quân Nga hiện đang sử dụng các radar cảnh báo sớm để phát hiện UAV và dùng các hệ thống tác chiến điện tử để gây nhiễu và làm rối loạn liên lạc của UAV.
Bên cạnh đó, Nga cũng sử dụng nhiều vũ khí khác nhau như súng máy và tên lửa phòng không (như hệ thống Tor) để bắn hạ UAV đối phương.
Video clip do Bộ Quốc phòng Nga công bố gần đây cho thấy một hệ thống tác chiến điện tử Krasukha-S4 đang hoạt động ra sao trong việc vô hiệu hóa một UAV của Ukraine.
Mark Cancian - nhà phân tích tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) của Mỹ cho rằng, trước đây Ukraine sử dụng UAV hiệu quả là do Nga khi ấy chưa tổ chức được hệ thống phòng không của mình.
Ông Cancian nói: "UAV Ukraine có thể tung hoành như vậy là do Nga chậm chạp trong thiết lập một hệ thống phòng không. Họ chậm xây dựng chiến dịch binh chủng hợp thành (gồm thiết giáp, bộ binh, pháo binh, trinh sát, công binh, phòng không) theo cách gọi trong học thuyết của họ".
Nga đã tổ chức tốt hơn và bố trí phòng không mặt đất ở vùng Donbass, nơi trọng tâm cuộc chiến chuyển sang.
Ukraine buộc phải giảm sử dụng UAV
Quân Ukraine hiện đang giảm sử dụng UAV do quân Nga đã dễ dàng ngăn chặn chúng và UAV cũng không phải là rẻ. Các loại UAV dùng một lần như Switchblade và Phoenix Ghost có giá vài ngàn USD, còn UAV TB2 có giá khoảng 1-2 triệu USD.
Ukraine nhận được khoảng 50 chiếc UAV TB2 từ công ty vũ khí Baykar của Thổ Nhĩ Kỳ kể từ khi Nga phát động cuộc tấn công quân sự nhằm vào Ukraine.
TB2 tỏ ra hiệu quả một cách tàn nhẫn vào những ngày đầu của cuộc chiến Ukraine. Nay thì TB2 bắt đầu bị phía Nga bắn hạ, khiến quân đội Ukraine phải giới hạn việc sử dụng UAV loại này.
Gần đây xuất hiện thông tin Mỹ đang có kế hoạch bán cho Ukraine các UAV vũ trang MQ-1C Gray Eagle do Mỹ sản xuất. Các UAV Mỹ này có uy lực còn lớn hơn cả TB2.
Tuy nhiên, 2 phi công thuộc Không quân Ukraine cho hay, họ không ủng hộ mua loại UAV Mỹ này do giá của chúng khá là "chát", lên tới 10 triệu USD mỗi chiếc.
Ông Cancian đánh giá, do bay thấp và chậm, các UAV của Ukraine dễ bị nốc ao trước các tên lửa tầm ngắn và tầm trung của Nga.
Thay vào đó, quân đội Ukraine đang lựa chọn sử dụng các máy bay chiến đấu hiện đại do phương Tây cung cấp.
Đến lượt Nga tăng cường sử dụng UAV đối phó Ukraine
Chuyên gia Bendett nhận xét, trong lúc UAV Ukraine ngày càng kém hiệu quả trong giai đoạn này của cuộc chiến giữa Nga và Ukraine, phía Nga đang tăng cường sử dụng nhiều UAV, đặc biệt là cho mục đích tình báo và trinh sát.
Điều đáng lưu ý là phía Ukraine lại thiếu vũ khí để bắn hạ UAV của Nga. Một quân nhân Ukraine chia sẻ: "Chúng tôi không thấy UAV Nga, nhưng họ có thể nhìn thấy chúng tôi. Điều duy nhất chúng tôi có thể làm là ẩn nấp".
Ông Bendett nói, vài tuần tới có khả năng quân đội Nga sẽ nỗ lực tổ chức lại cho tốt hơn nữa và tiếp tục đẩy mạnh chiến dịch tấn công Ukraine.
Chuyên gia Bendett dự báo: "Quân đội Nga đang cố gắng nhốt lực lượng Ukraine trong các ổ phòng ngự quanh các thành phố nhất định rồi sau đó ra tay tiêu diệt họ. UAV đóng vai trò quan trọng trong việc trinh sát, cung cấp thông tin tình báo cho quân Nga để họ có thể tung ra các đòn đánh trên bộ hoặc từ máy bay".