Trên mỗi chiếc bút chì đều có các ký hiệu như HB, B hay 2B in trên thân bút. Những ký hiệu này lại khiến không ít người thắc mắc: chúng có ý nghĩa gì và liệu có liên quan đến mức độ an toàn cho sức khỏe hay không?
Theo các tài liệu lịch sử, bút chì đã xuất hiện từ hơn 2.000 năm trước, từ thời La Mã cổ đại. Khi đó, con người sử dụng những thanh chì hoặc khối chì đặt trong ống kim loại để ghi chép, đánh dấu. Dù đơn giản, nhưng đây được xem là tiền thân của bút chì ngày nay.
Bước ngoặt quan trọng diễn ra vào thế kỷ 16, khi một loại khoáng chất màu đen mang tên graphite được phát hiện tại Borrowdale (Anh). Graphite có khả năng để lại vệt đen rõ trên giấy, tương tự than, nên được gọi là than chì.
Do đặc tính mềm và dễ vỡ, ban đầu than chì được quấn bằng dây để sử dụng, sau đó được đặt vào các thanh gỗ rỗng ruột. Từ đó, bút chì vỏ gỗ ra đời và nhanh chóng phổ biến khắp châu Âu rồi lan ra toàn thế giới.
Sản xuất bút chì.
Cùng với sự hoàn thiện của bút chì, hệ thống ký hiệu trên thân bút cũng hình thành. Những chữ cái như H hay B thực chất phản ánh tỷ lệ giữa than chì và đất sét trong ruột bút.
- Chữ H, viết tắt của "Hard", chỉ ruột chì cứng hơn, cho nét nhạt và mảnh.
- Chữ B – "Black" – thể hiện ruột chì mềm hơn, tạo nét đậm và đen.
- HB là sự kết hợp cân bằng giữa hai yếu tố này, vì vậy cho nét viết vừa phải, không quá nhạt cũng không quá đậm.
Nhờ đặc tính ổn định, ít nhòe và dễ tẩy, bút chì HB được xem là loại tiêu chuẩn, phù hợp cho viết, ghi chép, học tập và thi cử. Trong khi đó, bút chì nhóm B thường được ưa chuộng trong vẽ nghệ thuật, tô bóng, còn nhóm H lại phổ biến trong vẽ kỹ thuật, kiến trúc, nơi đòi hỏi độ chính xác cao. Con số đi kèm chữ cái cho biết mức độ tăng dần của độ cứng hoặc độ đậm, chẳng hạn 2B sẽ đậm hơn B, còn 2H sẽ nhạt hơn H.
Ký hiệu HB, B trên bút chì có liên quan đến sức khỏe?
Về mối liên quan đến sức khỏe, các chuyên gia khẳng định bản thân ký hiệu HB hay B không phản ánh mức độ an toàn hay độc hại của bút chì. Trên thực tế, ruột bút chì hiện đại không làm từ chì kim loại vốn độc hại mà là than chì, một dạng carbon tương đối trơ và không gây độc. Việc vô tình dính một lượng rất nhỏ than chì vào da hay miệng thường không gây nguy hiểm.
Tuy vậy, nguy cơ sức khỏe có thể phát sinh từ những yếu tố khác. Trẻ nhỏ có thói quen ngậm hoặc cắn bút chì dễ bị trầy xước niêm mạc miệng. Ngoài ra, lớp sơn phủ bên ngoài của các loại bút chì kém chất lượng, không rõ nguồn gốc có thể chứa kim loại nặng. Với những người thường xuyên vẽ kỹ thuật hoặc mỹ thuật trong không gian kín, việc hít phải bụi than chì trong thời gian dài cũng có thể gây kích ứng nhẹ đường hô hấp.
Các chuyên gia khuyến cáo người tiêu dùng nên lựa chọn bút chì có nguồn gốc rõ ràng, đạt tiêu chuẩn an toàn; nhắc nhở trẻ em không ngậm, cắn bút; đồng thời đảm bảo không gian làm việc thông thoáng khi sử dụng bút chì thường xuyên.
Tóm lại, HB hay B chỉ là những ký hiệu kỹ thuật mô tả độ cứng và độ đậm của ruột bút chì, không phải là chỉ báo về sức khỏe. Việc sử dụng bút chì an toàn hay không phụ thuộc chủ yếu vào chất lượng sản phẩm và thói quen sử dụng của mỗi người.