Tờ New York Times dẫn lời giới chức Mỹ cho hay đám đông tuyệt vọng muốn vào được sân bay Kabul đã tập trung tại cổng Abbey - lối vào chính do lính thủy đánh bộ Mỹ cùng các nhóm dịch vụ khác điều khiển.
Quân đội Mỹ biết rõ họ có thể trở thành mục tiêu tấn công khi một ngày trước đó, Bộ Ngoại giao nước này cảnh báo về mối nguy cơ khủng bố "đủ tin cậy" có thể xảy ra tại ba cổng của sân bay. Nơi đây có hơn 5.000 lính Mỹ đang làm nhiệm vụ sơ tán công dân và những người Afghanistan có nguyện vọng rời đất nước. Cổng Abbey đã được nhắc đến trong cảnh báo tấn công.
Lính thuỷ quân lục chiến Mỹ đứng trên hàng rào thép gai giám sát sân bay Kabul ngày 22/8. Ảnh: NYTIMES
Lực lượng an ninh sân bay đã đóng hai cổng vào còn lại, song quyết định để mở cổng Abbey. Giới chức Mỹ cũng cho biết rằng, trước khi xảy ra vụ tấn công ngày 25/8, các chỉ huy và tay súng của phong trào Taliban canh gác các trạm giám sát dọc theo sân bay ở thủ đô đã hai lần đẩy lui đám đông dân thường hướng về đây, song họ vẫn quay trở lại. Lần thứ ba đó, một kẻ nguy hiểm đã trà trộn giữa họ.
Lúc 5h48 chiều 25/8, kẻ đánh bom liều chết giấu đai bom nặng 11kg bên trong áo đã đi đến gần một nhóm binh sĩ Mỹ đang trấn áp những người muốn vào bên trong sân bay. Theo lời cơ quan điều tra, hắn đã chờ đợi cho đến tận khi sắp sửa bị binh lính khám xét. Và hắn kích nổ số thuốc nổ, kết liễu bản thân và kéo theo hàng chục người khác thiệt mạng, trong đó có 13 quân nhân Mỹ.
Tướng Kenneth F. McKenzie Jr, người đứng đầu Bộ Tư lệnh Trung tâm Mỹ, phát biểu sau vụ tấn công rằng đó là một cuộc chiến cận kề khi lính thuỷ đánh bộ Mỹ ở sân bay Kabul phải tiếp xúc trực tiếp với những người dân Afghanistan mà họ cần phải kiểm tra kỹ lương trước khi cho vào bên trong.
Các quan chức Lầu Năm Góc cho biết họ vẫn đang chắp nối chuỗi sự kiện diễn ra tại cổng Abbey Gate hôm đó và sẽ sớm đưa ra đánh giá chi tiết. Những câu hỏi được đặt ra rằng: Tại sao nhiều thành viên dịch vụ lại hoạt động gần nhau như vậy? Làm thế nào mà kẻ đánh bom tránh được các trạm kiểm soát của Taliban? Liệu ai đó đã để cho hắn vào?
Khi phạm vi thiệt hại trở nên rõ ràng hơn, giới chức y tế ở Kabul đã nâng số người chết lên ít nhất 170 người. Những người Afghanistan đang tìm cách thoát khỏi sự cai trị của Taliban tiếp tục đổ về sân bay vào ngày hôm sau, nhưng quy mô của đám đông ước tính chỉ hàng trăm, giảm so với hàng nghìn người đã ở đó khi vụ nổ xảy ra. Sân bay gần như đóng cửa hoàn toàn, mặc dù các chuyến bay sơ tán vẫn tiếp tục. 2h chiều 27/8, một máy bay Mỹ chở quan tài của 13 quân nhân thiệt mạng về Kansas.
Ngay sau khi quả bom nổ, Lầu Năm Góc cho hay những chiến binh ở gần đó bắt đầu nổ súng và khiến một số người Mỹ và Afghanistan tại cổng Abbey bị trúng đạn. Sự việc đã bị lầm tưởng thành một vụ tấn công khủng bố thứ hai xảy ra gần khách sạn Baron, song Tướng Hank Taylor thuộc Hội đồng tham mưu trưởng liên quân Mỹ khẳng định rằng không phải vậy.
Với trọng lượng 11kg, chiếc áo chứa thuốc nổ mà kẻ đánh bom tự sát mặc đã gây ra thiệt hại không thể kể xiết. Theo sách hướng dẫn của Quân đội Mỹ, những kẻ đánh bom liều chết thường đeo một chiếc đai chứa 4,5kg chất nổ hoặc một chiếc áo vest chứa 4,5 - 9kg chất nổ.
Mặc chiếc áo nặng 11kg chứa vô số mảnh kim loại gây chết người, kẻ tấn công cũng đã làm bị thương hàng chục người Afghanistan cũng như 14 lính Mỹ khác. Những người lính thủy đánh bộ làm nhiệm vụ ở cổng Abbey Gate hôm đó vừa đến Kabul khoảng một tuần. Họ rất nhiệt huyết, tích cực phối hợp với các đồng nghiệp người Anh nhằm một mục tiêu: Đưa càng nhiều người vào trong càng tốt.
Sự sụp đổ của Kabul đã kéo đến đợt "sóng thần" cuộc gọi điện thoại, thư điện tử và của các tổ chức nước ngoài đang làm việc tại Afghanistan trong 20 năm qua, đề nghị Lầu Năm Góc giúp đỡ để đưa nhân viên người Afghanistan và đồng minh của họ đi sơ tán.
Máy bay của quân đội Mỹ cất cánh từ sân bay quân sự ở Kabul, Afghanistan, ngày 27/8/2021. Ảnh: AFP/TTXVN
Hàng loạt nhân vật khác từng làm việc với người Afghanistan, trong đó có những giáo viên từng đến các trường học ở Afghanistan, các thượng nghị sĩ Mỹ, giám đốc truyền thông và người đứng đầu các tổ chức quốc tế đều nhờ Mỹ giúp đỡ đối tác cũ của họ rời Afghanistan trước nguy cơ bị Taliban trả đũa.
"Những người lính vừa hy sinh đang giúp đỡ chúng ta. Họ đi vào giữa đám đông, đưa những người phụ nữ đến nơi an toàn. Những người làm việc ở cổng Abbey còn hơn cả dũng cảm", bà Cori Shepherd, nhà sản xuất phim từng giúp trẻ em gái Afghanistan được đến Mỹ học tập, phát biểu.
ISIS-K là nhóm đứng sau vụ tấn công sân bay Kabul. Chữ cái K trong cụm ISIS-K là từ viết tắt của Khorasan - nhánh của IS ở Pakistan và Afghanistan. Quân đội Mỹ ngày 28/8 đã tấn công trả đũa các mục tiêu ISIS-K tại tỉnh Nangahar, Afghanistan.