Chứng đởm nhiệt là do đởm khí bị uất kết mà hóa nhiệt hoặc do uất nhiệt ủng tắc ở đởm phủ mà gây nên. Bệnh phần nhiều do nội thương thất tình hoặc ngoại cảm lục dâm gây nên.
Chứng này thường thấy trong các bệnh: huyễn vậng, hiếp thống, hoàng đản, bất mị... với các triệu chứng chủ yếu váng đầu, ù tai, đắng miệng, họng khô, tâm phiền, mất ngủ, mặt hồng, tai đỏ, bụng, sườn đầy tức... Tùy từng trường hợp mà dùng bài thuốc phù hợp như sau:
Đởm nhiệt sinh ra chứng huyễn vậng
Biểu hiện: Váng đầu hoa mắt, ngực sườn đầy, miệng đắng, nôn ra nước đắng, đêm ngủ không yên, hay mê, chất lưỡi đỏ rêu lưỡi vàng, mạch huyền sác.
Điều trị: Tả đởm thanh nhiệt.
Bài thuốc: Long đởm thảo 12g, trạch tả 8g, sinh địa 12g, sài hồ 6g, mộc thông 8g, xa tiền tử 12g, đương qui 12g. Ngày một thang, sắc uống 3 lần trong ngày trước khi ăn.
Vị thuốc long đởm thảo có tác dụng tả đởm thanh nhiệt.
Đởm nhiệt sinh ra chứng hiếp thống
Biểu hiện: Đau sườn, có khi họng khô, miệng đắng, buồn nôn, nôn ra nước đắng, tâm phiền, ngủ kém, đại tiện bí kết, chất lưỡi đỏ rêu lưỡi vàng, mạch huyền sác.
Điều trị: Thanh can đởm, điều hòa khí cơ.
Bài thuốc: Kim linh tử 12g, huyền hồ sách 6g, hoàng liên 12g, ngô thù du 8g.
Ngày một thang sắc uống 3 lần.
Đởm nhiệt sinh ra chứng hoàng đản
Biểu hiện: Mặt và mắt vàng, da vàng, nước tiểu vàng, người mệt mỏi.
Điều trị: Thanh nhiệt, giải độc, lợi tiểu.
Bài thuốc: Nhân trần cao 36g, chi tử 8g, đại hoàng 12g, hoàng bá 12g, chỉ thực 8g, xa tiền tử 12g. Ngày một thang, sắc uống 3 lần trong ngày, trước khi ăn, uống khi thuốc còn ấm.
Đởm nhiệt sinh ra chứng bất mị (ngủ kém)
Triệu chứng: Đêm nằm ngủ không yên, tâm phiền hay sợ sệt, chất lưỡi đỏ, rêu lưỡi vàng, mạch sác.
Điều trị: Sơ đởm tả nhiệt, an thần định chí.
Bài thuốc: Bán hạ 12g, trần bì 12g, chỉ thực 8g, cam thảo 4g, trúc nhự 12g, sinh khương 4g, dạ giao đằng 12g. Ngày một thang, sắc uống 3 lần trong ngày trước khi ăn.