Mới đây, khoa Phẫu Thuật Tiêu hóa - Gan mật tụy, Bệnh viện Bạch Mai vừa điều trị cho chị H.H.L (38 tuổi) vào viện vì đau bụng vùng chậu dưới rốn âm ỉ, kèm đi ngoài ra máu. Chị L có tiền sử đặt dụng cụ tránh thai cách đây 3 năm và không đi kiểm tra lại.
Sau khi thăm khám và làm các xét nghiệm cần thiết, soi đại tràng và chụp cắt lớp vi tính, kết quả cho thấy hình ảnh dụng cụ tránh thai nằm 1 đầu ở trong lòng đại tràng sigma, 1 đầu nằm chặt trong thành của đại tràng sigma phía bờ mạc treo.
Theo Bs. Nguyễn Hàm Hội, khoa Phẫu Thuật Tiêu hóa - Gan mật tụy, Bệnh viện Bạch Mai, với vị trí này, bác sĩ không thể lấy dụng cụ tử cung qua đường nội soi ống mềm do có thể gây thủng đại tràng và ổ bụng làm nặng thêm cho người bệnh. Vì vậy, các bác sĩ quyết định phẫu thuật để lấy dụng cụ tránh thai lạc chỗ và xử lý chỗ thủng đại tràng. Phẫu thuật nội soi hoàn toàn là phương pháp được lựa chọn vì là phương pháp ít xâm lấn nhất cho người bệnh.
"Trong quá trình tiến hành ca mổ nội soi, đoạn đại tràng sigma bị dụng cụ tránh thai xuyên thủng được cắt bỏ, 2 đầu đại tràng được nối lại cũng qua nội soi nên vết mổ chỉ khoảng 3cm đủ để lấy bệnh phẩm ra ngoài. Ngay ngày đầu tiên sau mổ, bệnh nhân được ăn cháo và tập đứng dậy, vận động đi lại. Bệnh nhân được xuất viện sau 6 ngày", BS Hội cho hay.
Theo các bác sĩ, việc sử dụng phương pháp đặt vòng tránh thai (dụng cụ tử cung, dụng cụ tránh thai) là biện pháp tránh thai an toàn và hiệu quả, có thể tránh thai lên đến 98% - 99%. Tỷ lệ sử dụng vòng tránh thai chiếm 16,5% ở các nước chưa phát triển và 9,4% ở các nước phát triển.
Phương pháp đặt vòng tránh thai được nhiều phụ nữ lựa chọn bởi khả năng sử dụng lâu dài, ít có khả năng gây hại cho cơ thể, quá trình đặt vòng đơn giản và chi phí tương đối thấp. Người mang dụng cụ tránh thai vẫn có khả năng sinh sản sau khi tháo bỏ dụng cụ này.
Tuy nhiên, dụng cụ tránh thai có thể di chuyển xuyên thủng tử cung với tỷ lệ từ 1,3-1,6/1000 lần đặt, sau khi xuyên qua tử cung, dụng cụ tử cung có thể rơi vào ổ bụng tự do hoặc nằm trong khung chậu, hoặc có thể xuyên thủng tiếp vào các cấu trúc lân cận như bàng quang, đại tràng, ruột non và hình thành các đường rò tử cung - bàng quang hoặc tử cung - ruột.
Thủng tử cung tương đối hiếm gặp nhưng là một biến chứng nghiêm trọng và nguy hiểm. Thủng tử cung có thể xảy ra ngay khi đặt vòng tránh thai không đúng cách hoặc sau nhiều năm do dụng cụ di chuyển.
Dụng cụ tử cung và đoạn đại tràng được lấy ra sau mổ, vết mổ khoảng 3cm. Ảnh: BVCC.
Dấu hiệu nhận biết vòng tránh thai lạc chỗ
Theo BS Hội, sử dụng dụng cụ tránh thai là biện pháp tránh thai an toàn và hiệu quả, nhưng nó cũng có một số tai biến nguy hiểm như gây thủng hoặc dụng cụ di chuyển sang các cơ quan khác trong ổ bụng gây ra các triệu chứng bất thường. Dụng cụ tử cung phần lớn nằm tự do trong khoang phúc mạc hoặc xuyên thành ruột non, đại tràng, trực tràng; nằm trong mạc treo hoặc trong mạc nối lớn; có thể xuyên thủng bàng quang hoặc niệu quản.
Các triệu chứng của vòng tránh thai lạc chỗ rất đa dạng, tùy thuộc vào thời gian và cơ quan dụng cụ di chuyển. Các triệu chứng lâm sàng có thể gặp là đau bụng vùng hạ vị, sốt; tiêu chảy hoặc xuất huyết tiêu hoá; một số trường hợp có thể gặp tình trạng tắc ruột, hoại tử ruột. Khi có tổn thương niệu quản, bàng quang có thể gặp các triệu chứng tiểu khó, tiểu nhiều lần, tiểu máu, nhiễm khuẩn tiết niệu tái phát nhiều lần…Siêu âm, chụp X-quang và chụp cắt lớp vi tính là các phương tiện chẩn đoán hình ảnh đơn giản để xác định vị trí của dụng cụ tránh thai.
Tổ chức Y tế Thế giới khuyến nghị, khi đã xác định vòng tránh thai bị lạc chỗ thì cần lấy bỏ càng sớm càng tốt bất kể đó là vòng tránh thai loại gì và lạc chỗ ở nào. Tốt nhất nên lấy vòng tránh thai khi đã di chuyển bằng các kỹ thuật xâm lấn tối thiểu. Tuỳ thuộc vào vị trí và tính chất xuyên thủng các tạng của dụng cụ tránh thai mà sử dụng các biện pháp can thiệp khác nhau, có thể sử dụng các kỹ thuật nội soi như nội soi đại tràng, nội soi tử cung và nội soi bàng quang hoặc can thiệp phẫu thuật.
Phòng ngừa biến chứng khi đặt vòng tránh thai
Để tránh biến chứng dụng cụ tránh thai lạc chỗ và xử lý kịp thời khi dụng cụ tránh thai lạc chỗ, mọi người cần lưu ý:
- Tránh đặt vòng tránh thai trong thời kỳ hậu sản, thời kỳ cho con bú
- Sử dụng vòng tránh thai nhựa plastic hơn là dụng cụ bằng kim loại
- Làm thủ thuật bằng dụng cụ phù hợp và tránh thô bạo.
- Đặt vòng tránh thai cần được thực hiện bởi người có kinh nghiệm.
- Khám và theo dõi định kỳ.
Các bác sĩ khuyến cáo, dụng cụ tử cung lạc chỗ là trường hợp hiếm gặp, tuy nhiên biến chứng và hậu quả của nó để lại có thể rất nặng nề, nguy hiểm đến tính mạng. Để hạn chế các tai biến không mong muốn có thể xảy ra, người dân cần đến cơ sở khám chữa bệnh uy tín để thực hiện các thủ thuật đặt dụng cụ tránh thai và kiểm tra định kỳ theo sự hướng dẫn của nhân viên y tế, tránh một thời gian dài không theo dõi dẫn đến dụng cụ tử cung di chuyển vào đại tràng như trường hợp của người bệnh trên. Khi có dấu hiệu bất thường như đau bụng, sốt, đi ngoài, đi tiểu ra máu, cần đến ngay cơ sở y tế chuyên khoa để khám, phát hiện sớm và xử lý kịp thời.