Ths.BSNT Trần Trung Kiên, Khoa Ngoại thần kinh cột sống, Bệnh viện ĐH Y Hà Nội, cho biết vừa tiếp nhận một bệnh nhi 6 tuổi đầu vẹo hẳn sang một bên, nguy cơ… không thể ngồi vào bàn học.
Đó là trường hợp bệnh nhi 6 tuổi ở một tỉnh vùng Tây Bắc. Bé được phát hiện vẹo cột sống từ lúc sinh ra kèm theo bệnh lý tim bẩm sinh, đã được phẫu thuật tim từ sơ sinh.
Hình ảnh bé trai bị vẹo cột sống lệch hẳn sang bên trái do bố mẹ đưa đến viện muộn
3 tuổi, khi ấy vào năm 2019, bé đến Bệnh viện ĐH Y Hà Nội khám và được chẩn đoán vẹo cột sống bẩm sinh do bất thường phân đoạn và bất thường hình thành cấu trúc thân đốt sống.
Tình trạng này khiến cho toàn bộ cột sống vùng cổ và ngực bé bị biến dạng vẹo lệch sang bên trái.
Do đang trong quá trình tiến triển của đường cong, nên cháu có chỉ định theo dõi sự biến dạng bằng cách chụp Xquang sau mỗi 6 tháng, nhằm bắt được giai đoạn tăng trường bất thường thì sẽ có chỉ định can thiệp phẫu thuật.
Nếu không có động thái can thiệp, đường cong sẽ tiếp tục tiến triển, gây ra biến dạng cột sống cổ ngực rất nặng nề, trải qua thời gian, có thể tiến triển thêm gù cột sống, có nguy cơ chèn ép tủy, gây yếu tứ chi tăng dần, thậm chí liệt.
Nếu bắt được giai đoạn tiến triển nhanh, việc phẫu thuật là tuyệt đối cần thiết. Bởi việc làm này không chỉ để nắn chỉnh cột sống mà còn để ngăn chặn sự tiến triển của đường cong.
 Hình ảnh phim XQ của bé sau 3 năm không được điều trị kịp thời |
“Rất tiếc với trường hợp này do đến viện muộn nên việc phẫu thuật cột sống là khá xa vời. Nếu bé được khám lại kịp thời thì rất có thể đã có giải pháp phù hợp hơn rất nhiều cho cháu...
Hiện tại, bé được chỉ định đeo nẹp. Tuy nhiên, đeo nẹp trong vẹo cột sống bẩm sinh chỉ mang tính chất tạm thời nếu không muốn nói là rất ít hiệu quả. Nhưng nếu không xử lý tạm thời như vậy thì cháu bé "lỡ một nhịp" này không có khả năng ngồi được vào bàn học”, BS Trung Kiên thông tin.
Qua trường hợp đáng tiếc này, BS Trung Kiên nhấn mạnh hiện với các phương tiện chẩn đoán tối tân, cũng như những kiến thức được phổ cập trong gia đình, việc phát hiện ra những biến dạng cột sống không còn quá phức tạp.
Tuy nhiên, BS Trung Kiên ái ngại có rất nhiều gia đình đã không chú ý, bỏ qua thời điểm “vàng” để can thiệp khiến con mang tật suốt đời.
“Đối với vẹo cột sống bẩm sinh, từ khi trong bụng mẹ, trong 3 tháng cuối của thai kỳ, dựa trên siêu âm đã có thể phát hiện ra và đưa ra tiên lượng theo dõi cũng như điều trị. Một số tỷ lệ khác chỉ có thể phát hiện được sau khi sinh, hoặc sau mỗi giai đoạn phát triển của trẻ như: lẫy, ngồi, đứng, đi…
Đây là nhóm biến dạng cột sống cần phải theo dõi vô cùng sát sao bởi tốc độ tiến triển rất nhanh, đặc biệt trong những năm đầu của trẻ, vẹo cột sống chèn ép nặng cơ quan nội tạng có thể gây tử vong cho trẻ”, BS Trung Kiên cảnh báo.
Đối với vẹo cột sống vô căn, vị bác sĩ chuyên khoa này thông tin do chúng ta không xác định được căn nguyên, nên định nghĩa là biến dạng cột sống không có căn nguyên (không phải do làm nặng, sai tư thế khi ngồi học…).
Cũng giống như vẹo cột sống bẩm sinh, vẹo cột sống vô căn có thể phát hiện ra ở giai đoạn sớm (early-on-set) trước 10 tuổi hoặc phổ biến hơn là ở lứa tuổi thiếu niên.
“Vẹo cột sống vô căn chiếm tới 80% các biến dạng cột sống của trẻ em. Vì vậy việc tầm soát và theo dõi cũng chính là một phương pháp điều trị”, BS Trung Kiên nhấn mạnh.
Theo đó, để phòng ngừa, cha mẹ có thể quan sát con cái hàng ngày từ đằng sau lưng để loại trừ các dấu hiệu như:
- Khoảng cách giữa hai tay khi buông thõng cách xa thân mình
- Mất đối xứng giữa hai vai
- Một bên khung chậu nhô cao
- Đặc biệt khi nói con trẻ cúi 2 hai tay chạm đất, sẽ thấy một bên lồng ngực nhô cao hẳn so với bên còn lại
“Trên đây là những dấu hiệu vô cùng sơ bộ và đơn giản để có thể tự phát hiện những biến dạng cột sống của con trẻ tại nhà. Khi xác định rõ, hoặc nghi ngờ, việc đưa con trẻ đến khám chuyên khoa và theo dõi là cần thiết.
Tùy vào tình trạng sau khi thăm khám lâm sàng, các bác sĩ sẽ ra chỉ định tương ứng. Việc chụp Xquang toàn bộ cột sống thường quy thẳng nghiêng là một bước cơ bản để chẩn đoán mức độ biến dạng của cột sống.
Chỉ định phẫu thuật với những góc vẹo biến dạng trên 40 độ hoặc những góc vẹo tiến triển, còn lại chúng ta hoàn toàn có thể theo dõi định kỳ”, BS Trung Kiên thông tin.
Bác sĩ cũng nhấn mạnh, một số ít vẹo cột sống có liên quan đến bệnh lý thần kinh cơ hoặc hệ gene, có thể liên quan đến di truyền. Còn lại vẹo cột sống vô căn không mang yếu tố di truyền vì thế sau quá trình theo dõi hoặc can thiệp phẫu thuật, trẻ sẽ sớm trở về cuộc sống và sinh hoạt hàng ngày.