Trạng thái này xảy ra là do phản xạ co thắt của nhóm cơ đi từ xương vệ (mu) đến xương cụt, khiến cho các cơ ở âm đạo trở nên căng cứng đột ngột, không dung nạp mọi động thái đưa vào âm đạo (đặt mỏ vịt hoặc thăm khám phụ khoa bằng tay), kể cả quan hệ tình dục cũng rất đau hoặc không thể thực hiện được.
Nguyên nhân do đâu?
Người bệnh không tạo ra sự co thắt một cách có ý thức mà phản xạ co thắt âm đạo giống như phản xạ nhắm mắt khi có vật lạ bay vào. Mức độ nghiêm trọng của bệnh cũng như mức độ đau khi đưa vật gì đó vào âm đạo khác nhau tùy từng người.
Sự co thắt âm đạo còn có thể do các cơ quanh tiểu khung co chặt do bị căng thẳng thường xuyên, điều này cũng hạn chế lưu lượng máu đến toàn bộ vùng âm đạo, làm cho niêm mạc trở nên nhạy cảm và dễ tổn thương (rách), gây đau ở nhiều mức độ khác nhau và có nhiều phụ nữ không thể đi xe đạp hay mặc quần jean.
Co thắt đau âm đạo có thể nguyên phát trong đời sống tình dục của người nữ: Một số phụ nữ không có hiểu biết về chính cơ thể mình, nghĩ rằng âm đạo rất bé, rất hẹp hoặc có màng trinh dày che chắn nên sợ đau khi quan hệ tình dục.
Nếu là nguyên nhân này thì chỉ cần giúp người phụ nữ có hiểu biết hơn về cơ thể mình và trục trặc có thể qua đi trong thời gian ngắn.
Có khi người phụ nữ có những xung đột nội tâm vô thức, ví dụ lo sợ sinh con... hoặc người phụ nữ có hiểu biết về cơ thể nhưng do quá nhạy cảm nên bị ức chế khi quan hệ tình dục diễn ra trong môi trường không thuận lợi, không kín đáo, không an toàn nên dẫn đến co thắt.
Chứng kiến cảnh bạo lực gia đình hay xung đột thời nhỏ cũng là một yếu tố gây ra co thắt âm đạo.
Một cặp vợ chồng cho biết, vì nhà chật chội, không gian riêng của họ chỉ cách các thành viên khác trong gia đình bằng một màn che mỏng cho nên người phụ nữ nhạy cảm không thể biểu lộ cảm xúc và đã dẫn đến phản ứng co thắt âm đạo.
Chỉ đến khi nghe theo lời khuyên của thầy thuốc, họ đi nghỉ xa gia đình thì mới thực hiện được quan hệ tình dục và hết chứng co thắt âm đạo. Đây là cách chữa trị dựa trên tâm lý liệu pháp và liệu pháp tình dục.
Một số yếu tố góp phần gây co thắt âm đạo nguyên phát: hội chứng viêm âm hộ phần tiền đình, nhiễm khuẩn đường tiết niệu, viêm âm đạo do nấm, đã từng bị lạm dụng tình dục, bị cưỡng bức hay tấn công tình dục, chứng kiến cảnh lạm dụng tình dục hay thể chất ở người khác, chứng kiến cảnh bạo hành gia đình hay xung đột thời nhỏ, sợ bị đưa vào âm đạo do ám ảnh với lời đồn đại đau khi rách màng trinh hay khi quan hệ tình dục lần đầu...
Co thắt đau âm đạo có thể thứ phát: Sau khi đã có một giai đoạn chuyện quan hệ tình dục diễn ra bình thường. Thường xảy ra sau một thời kỳ bị đau khi giao hợp (do những nguyên nhân như nhiễm khuẩn, từng bị cưỡng bức...), vì thế hình thành phản xạ chống đỡ của cơ thể là chứng co thắt đau âm đạo.
Các cơ âm đạo co lại như một phản ứng tự vệ để không tiếp nhận cơ quan sinh dục nam vì đã có trải nghiệm đau nhiều lần. Cũng điều trị bằng các liệu pháp tình dục và tâm lý để lấy lại sự tin tưởng và thư giãn cho người bệnh.
Chuyện co thắt dẫn đến “dính nhau” có thật hay không? Đây chỉ là đồn đại phi lý, không có cơ sở khoa học. Co thắt âm đạo làm cho quan hệ tình dục không thể thực hiện được thì làm sao lại lo ngại bị giữ chặt...
Cách chữa trị
Theo nhiều nghiên cứu, kết quả điều trị co thắt đau âm đạo rất cao, ví dụ như nghiên cứu của Biswas & Ratnam, 1995, có kết quả đến 100%; của Butcher, 1999, 98-100%; của Masters & Johnson, 1970, 97,7%.
Gây tê tại chỗ với gel hay kem có thể giúp kiểm soát chứng co thắt đau âm đạo nhưng vì có nhiều yếu tố tham gia gây ra bệnh (thể chất hay tâm lý) cho nên việc điều trị phụ thuộc vào lý do làm cho bệnh phát sinh.
Mỗi trường hợp cần một phương pháp riêng. Dù không điều trị, bệnh cũng không tiến triển nặng hơn, trừ phi bạn tình nam cứ ép buộc và người phụ nữ phải nghiến răng chịu đau, tuy nhiên điều này hiếm xảy ra do tính chất co thắt và gây đau đến mức không thể chấp nhận.
Dùng thuốc an thần là một phương pháp giải mẫn cảm toàn thể, có tác dụng như một thứ thuốc làm nền. Valium (seduxen, diazepam) là thuốc an thần thường dùng cho mục đích này, không gây nghiện nhưng phải được thầy thuốc chỉ định và theo dõi.
Dùng bộ nong âm đạo, có nhiều cỡ khác nhau, từ đường kính nhỏ rồi tăng dần nhưng không to hơn đường kính của tăm-pông. Được sự giúp đỡ của thầy thuốc, người phụ nữ sẽ tự mình đặt ống nong vào âm đạo, từ tốn, nhẹ nhàng để có thể yên tâm cả về thể chất và tâm lý.
Liệu pháp tình dục có hướng dẫn bệnh nhân biết cách tự gây khoái cảm vì co thắt âm đạo không có nghĩa là người phụ nữ trở nên lãnh cảm, không muốn quan hệ tình dục hay không yêu bạn tình.
Tự gây khoái cảm có thể giúp giảm nhẹ nỗi sợ quan hệ tình dục. Đạt được cảm giác đỉnh điểm không phải là mục đích duy nhất của tự gây khoái cảm mà còn là cách để tăng sự dễ chịu cho vùng cơ quan sinh dục.