Tại hội thảo chiều 25-6 do Hội Lương thực Thực phẩm TP.HCM phối hợp với hai đơn vị khác tổ chức, các DN nước chấm , nước mắm, chế biến thực phẩm cùng DN sản xuất bột mì… tiếp tục than phiền trong việc bị ép thực hiện Nghị định 09/2016 quy định về tăng cường vi chất dinh dưỡng vào thực phẩm.
Từ phản ánh đã nêu của các DN và chỉ đạo gần đây của Chính phủ, có thể thấy Bộ Y tế đã có ba thiếu sót lớn trong việc tham gia làm chính sách liên quan đến tăng cường vi chất dinh dưỡng.
1. Quy định không rõ dẫn đến giải thích chủ quan
Theo Nghị định 09/2016, vi chất dinh dưỡng là iốt, sắt, kẽm, vitamin A… cần thiết cho sự tăng trưởng, duy trì sự sống của cơ thể người. Vì lẽ này mà muối dùng để ăn trực tiếp, dùng trong chế biến thực phẩm phải được tăng cường iốt; bột mì dùng trong chế biến thực phẩm phải được tăng cường sắt và kẽm…
Nghị định này cũng nêu rõ đối tượng bị điều chỉnh là các tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu vi chất và thực phẩm tăng cường vi chất trên (như các cơ sở sản xuất, kinh doanh muối, bột mì… để tiêu thụ trong nước, trừ các cá nhân làm muối thủ công) cùng các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan.
Thế nhưng “các tổ chức, cá nhân có liên quan” là ai, có phải là các DN sản xuất thực phẩm có dùng muối hay không thì Nghị định 09 không đề cập. Từ thắc mắc của vài DN, Bộ Y tế đã có văn bản hướng dẫn các DN sản xuất thực phẩm phải sử dụng muối có iốt vì các DN sản xuất muối buộc phải tăng cường iốt.
Thử hỏi luật nào cho phép Bộ Y tế diễn giải nghị định kiểu suy ra như thế? Muốn thêm iốt cho cơ sở sản xuất muối và cho cả DN sản xuất thực phẩm có dùng muối, vì sao Bộ Y tế không đệ trình lên Chính phủ quy định luôn trong Nghị định 09 để giấy trắng mực đen, dễ thực hiện thống nhất?
2. Yêu cầu không sát hợp gây khó thực hiện
Theo nhiều chuyên gia, DN thì hầu hết quốc gia đều không bắt buộc sử dụng muối iốt trong chế biến thực phẩm; việc áp đặt phải bổ sung iốt gây nhiều bất lợi cho DN (sản phẩm biến màu, biến mùi, mất khả năng chống ôxy hóa, không đảm bảo được chất lượng như công bố…).
Đồng ý là cần thiết phải tăng cường các vi chất dinh dưỡng nhưng khi kiến nghị Chính phủ ban hành Nghị định 09, Bộ Y tế đã khảo sát thực tế như thế nào; đã lấy ý kiến của các DN bị tác động ra sao mà hơn năm nay các DN liên tục kêu ca, mong muốn có sự phân loại, giới hạn việc sử dụng muối iốt cho phù hợp với từng nhóm sản phẩm thực phẩm?
3. Ra yêu cầu nhanh nhưng rút lại thì chậm
Trong Nghị quyết 19 ngày 15-5-2018, như để chính thức thừa nhận sự bất hợp lý của Nghị định 09 lẫn văn bản hướng dẫn của Bộ Y tế, Chính phủ đã giao Bộ Y tế nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung Nghị định 09 theo hướng bãi bỏ quy định thêm iốt vào muối dùng trong chế biến thực phẩm và thêm sắt, kẽm vào bột mì dùng trong chế biến thực phẩm.
Thay vào đó, chỉ nên khuyến khích DN chế biến thực phẩm sử dụng.
Tuy nhiên, Bộ Y tế chỉ cho biết trong năm nay chứ không xác định được thời hạn cụ thể để Chính phủ ban hành nghị định sửa đổi. Với một chính phủ kiến tạo, lắng nghe, đồng hành cùng DN, sự rề rà này là khó chấp nhận vì nội dung cần chỉnh sửa không phức tạp và rất cấp thiết với “nồi cơm” của nhiều DN.