Đậu mùa khỉ, ảnh minh hoạ.
Gây sinh non, lưu thai
Theo ThS.BS La Văn Minh Tiến, Khoa Phụ sản, Bệnh viện Đại học Y Dược TP HCM, virus gây bệnh đậu mùa khỉ (mokeypox virus) thuộc dòng Orthopoxvirus của họ Poxviridae. Chúng lây từ động vật sang người (viral zoonosis). Có 2 nhóm virus đã được ghi nhận: nhóm Tây Phi và nhóm Trung Phi.
Nhóm Tây Phi gây bệnh nhẹ hơn nhóm Trung Phi, với tử suất là 3.6% so với 10.6%. Virus lây nhiễm qua tiếp xúc gần với sang thương, dịch cơ thể, khí dung của người nhiễm bệnh và vật dụng bị phơi nhiễm.
Thời kì ủ bệnh thường kéo dài từ 6-13 ngày, nhưng cũng có thể lên đến 21 ngày. Triệu chứng của bệnh đậu mùa khỉ rất giống với những bệnh nhân mắc bệnh đậu mùa (smallpox) nhưng với mức độ nhẹ hơn và thường tự giới hạn. Trẻ em, thai phụ và người suy giảm miễn dịch có nguy cơ diễn tiến nặng và tử vong.
Bác sĩ Minh Tiến cho biết thai phụ có nguy cơ lây nhiễm cao khi tiếp xúc với người có triệu chứng. Người nhiễm bệnh đậu mùa khỉ và bệnh đậu mùa trong thai kì làm tăng bệnh suất và tử suất của mẹ, cũng như nguy cơ sẩy thai và dị tật bào thai nặng.
Virus gây bệnh đậu mùa khỉ rất nguy hiểm đối với phụ nữ đang mang thai. (Ảnh minh hoạ)
Bác sĩ Minh Tiến đưa ra dẫn chứng, trong 4 phụ nữ nhiễm virus đậu mùa khỉ ở Cộng hòa dân chủ Congo (có lẽ với nhóm virus ở Trung Phi) từ năm 2007 đến 2011, có 2 trường hợp sẩy thai sớm tự nhiên, 1 trường hợp sẩy thai ở tam cá nguyệt II ở tuổi thai 18 tuần.
Trường hợp thai chết trong tử cung do bệnh đậu mùa khỉ được ghi nhận có phát ban da toàn thân và DNA virus đậu mùa khỉ được tìm thấy ở mô thai, dây rốn và bánh nhau.
"Điều này chứng tỏ khả năng lây truyền dọc mẹ con của virus đậu mùa khỉ. Giải trình tự gene cho thấy nhóm virus Tây Phi là nguyên nhân của đợt bùng phát lần này, mặc dù nó có liên quan với khả năng gây bệnh nhẹ hơn và tỉ lệ tử vong thấp hơn ở người không mang thai, tuy vậy ảnh hưởng của nhóm virus này lên người đang mang thai vẫn chưa hiểu rõ", bác sĩ Minh Tiến nói.
Gần đây, tác giả Pradip và cộng sự cho ra lưu đồ quản lí cho thai phụ nghi ngờ phơi nhiễm với virus đậu mùa khỉ. Ngay khi không có yếu tố dịch tễ rõ ràng, nhân viên y tế cũng cần cảnh giác với những thai phụ có nổi hạch và phát ban mụn nước, bao gồm cả phát ban khu trú ở cơ quan sinh dục hoặc quanh hậu môn.
Tác giả Pradip khuyến cáo nên phân biệt sang thương đậu mùa khỉ với thủy đậu, HSV và giang mai vì chúng có thể giống nhau trong thai kì. Chẩn đoán xác định bằng xét nghiệm PCR virus đậu mùa khỉ từ sang thương mụn nước nghi ngờ.
Bệnh nguy hiểm cho thai nhi
Bác sĩ Minh Tiến phân tích: "Bệnh đậu mùa khỉ có nguy cơ đáng lo ngại cho thai, vì vậy, thai phụ phơi nhiễm đáng kể với virus đậu mùa khỉ cũng nên được xét nghiệm PCR từ dịch hầu họng để xác định tình trạng nhiễm. Độ nhạy của PCR virus đậu mùa khỉ trong nước ối vẫn chưa được hiểu rõ.
Tương tự với CMV (virus cytomegalo), Toxoplasma (một trong những loại ký sinh trùng phổ biến nhất trên thế giới) và virus Zika, virus đậu mùa khỉ chỉ được phát tán vào nước ối khi thận thai nhi bài tiết đủ nước tiểu (sau 18-21 tuần tuổi thai). Khi sinh, tác giả khuyến cáo đánh giá tải lượng virus trong máu cuống rốn và bánh nhau và bệnh phẩm từ trẻ sơ sinh bằng xét nghiệm real-time PCR".
Đối với các trường hợp thai phụ mắc đậu mùa khỉ nặng sẽ được cân nhắn dùng Tecovirimat và globulin miễn dịch ở người (Vaccinia Immune Globulin – VIG) để điều trị.
Tecovirimat ức chế protein vỏ ngoài VP37 của Orthopoxvirus. Cơ quan dược phẩm châu Âu (The European Medicines Agency) phê duyệt Tecovirimat cho điều trị bệnh đậu mùa khỉ. Tại Mỹ, Tecovirimat có thể được sử dụng điều trị theo kinh nghiệm cho non-variola orthopoxvirus, bao gồm bệnh đậu mùa khỉ theo quy trình tiếp cận mở rộng về đánh giá thuốc mới (Investigational New Drug).
Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) xác nhận Tecovirimat không gây độc cho phôi thai và không gây dị tật thai khi nghiên cứu trên động vật.
Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) cấp phép khẩn cấp sử dụng vaccine đậu mùa sống ACAM2000 cho thai phụ có phơi nhiễm nguy cơ cao với virus đậu mùa khỉ. Vaccine này có khả năng bảo vệ chéo với bệnh đậu mùa khỉ lên đến 85%.
"Tuy nhiên, thai phụ phải được tư vấn và kí đồng thuận về những nguy cơ hiếm gặp của vaccine ACAM2000 cho thai nhi bao gồm: sinh non, thai lưu, tử vong sơ sinh, và nguy cơ phản vệ nặng ở mẹ", bác sĩ Minh Tiến nói.
Gần đây, MVA-BN là vaccine đậu mùa thế hệ thứ 3 được phê duyệt ở Mỹ, Canada và Châu Âu, có thể an toàn hơn vì chứa virus bất hoạt và được chứng minh không ảnh hưởng kết cục bất lợi của thai kì.