Ngày 14/8, đại diện Bộ Ngoại giao Mỹ gửi thông điệp cảnh báo đến Hội nghị Giải trừ quân bị của Liên Hợp Quốc về vệ tinh Nga mà Washington có rất ít thông tin và kết luận các vệ tinh này vừa đáng ngờ vừa có vẻ là mối đe dọa đối với Mỹ. Nhiều chuyên gia và quan chức Mỹ nhận định những "vệ tinh bí ẩn của Nga" này có thể là hệ thống vũ khí trên không gian.
"Chúng tôi quan ngại về những thứ bất thường của hệ thống được gọi là ‘giám sát vũ trụ’. Điều duy nhất chúng tôi biết là hệ thống này được triển khai trên quỹ đạo, chúng tôi không biết chắc chắn nó là gì và không có cách nào để xác minh về nó", Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ phụ trách Kiểm soát vũ khí, Kiểm chứng và Tuân thủ Yleem Poblete phát biểu trước Liên Hợp Quốc.
"Hành vi của thiết bị trên quỹ đạo này không giống với bất cứ thiết bị giám sát trên quỹ đạo hoặc không gian với khả năng ghi nhận tình hình, trong đó có hoạt động của các vệ tinh giám sát của Nga", bà Yleem Poblete nói.
Tuy nhiên, nhà thiên văn học Jonathan McDowell thuộc trung tâm Vật lý Thiên văn Harvard-Smithsonian nhận định rằng "dù hệ thống này có thể gây bối rối và thậm chí là hơi khác thường, nhưng nếu kết luận là ‘hoàn toàn bất thường’ thì hơi quá, bởi Mỹ cũng có những vệ tinh tuyệt mật với quỹ đạo thay đổi không giải thích được".
Những vệ tinh của Nga được Washington coi là bí ẩn và khiến Bộ Ngoại giao Mỹ lấy làm lo ngại là vệ tinh Kosmos 2519, Kosmos 2521 và Kosmos 2523, được phóng lên quỹ đạo vào tháng 6/2017 từ sân bay vũ trụ Plestsk ở phía bắc nước Nga.
Trên quỹ đạo, vệ tinh chính Kosmos 2519 triển khai vệ tinh con Kosmos 2521 vào tháng 8/2017, tiếp đến vệ tinh Kosmos 2521 triển khai vệ tinh Kosmos 2523 vào tháng 10/2017.
Tháng 8/2017, Bộ Quốc phòng Nga ra thông cáo nói về 1 dụng cụ vũ trụ cỡ nhỏ, nhiều khả năng là vệ tinh Kosmos 2521, sẽ được sử dụng để kiểm tra 1 vệ tinh khác của Nga. "Trong dài hạn, sẽ có một cuộc thử nghiệm triển khai dụng cụ vũ trụ để kiểm tra bên ngoài của vệ tinh", thông cáo của Bộ Quốc phòng Nga cho biết.
Tháng 10/2017, khi vệ tinh Kosmos 2523 tách ra khỏi vệ tinh Kosmos 2521, Bộ Quốc phòng Nga ra thông cáo xác nhận thử nghiệm việc "điều khiển hướng di chuyển của vệ tinh quốc phòng, các hệ thống thông tin liên lạc trên mặt đất và trên quỹ đạo của vệ tinh" cũng như triển khai giải pháp tính toán mới.
Chuyên gia McDowell lưu ý rằng cả 2 vệ tinh Kosmos 2521 và Kosmos 2523 của Nga có thực hiện loạt động tác thay đổi quỹ đạo cao hơn hoặc thấp hơn vệ tinh chính, cũng như chuyển từ quỹ đạo tròn sang quỹ đạo elip và ngược lại.
"Có thể người Nga đang thử nghiệm khả năng triển khai nhiều vệ tinh trong 1 lần phóng với các quỹ đạo khác nhau", chuyên gia này nhận định.
Giám đốc Quỹ An ninh Thế giới Brian Weeden cho rằng các vệ tinh của Nga có một số lần cơ động đến các vệ tinh khác để thực hiện việc kiểm tra, việc này có vẻ hơi khác thường nhưng không đến mức đáng báo động và đáng sợ như Washington thể hiện.
"Họ đang phàn nàn chuyện gì vậy? Có rất nhiều sự kiện nhưng lại không có gì chi tiết. Nên tôi coi tuyên bố của Mỹ có thể hiểu thế này – Nga, tại sao anh dám làm điều gì đó khó hiểu?", ông Brian Weeden nhận định về tuyên bố của đại diện Bộ Ngoại giao Mỹ.