Hiện chưa rõ Kiev đã sử dụng hệ thống phòng không nào để bắn rơi các tên lửa nói trên nhưng tuần trước quân đội Mỹ xác nhận rằng Ukraine đã hạ được một quả tên lửa Kinzhal bằng việc sử dụng hệ thống Patriot do Mỹ sản xuất.
Tên lửa Kinzhal gắn ở bụng tiêm kích MiG-31. Ảnh: Kremlin.
Vài thông tin đáng lưu ý về hệ thống phòng không Patriot:
Sơ lược tên gọi và lịch sử tác chiến
Patriot là viết tắt của cụm từ tiếng Anh Phased Array Tracking Radar for Intercept on Target (tạm dịch là Radar theo dõi mảng pha nhằm đánh chặn mục tiêu).
Đây là một hệ thống phòng thủ tên lửa đất đối không trên không gian chiến trường lớn do Tập đoàn công nghệ Raytheon chế tạo và được xem là một trong các hệ thống phòng không tiên tiến nhất trong kho vũ khí của Mỹ.
Hệ thống này lần đầu được sử dụng tác chiến trong Chiến tranh vùng Vịnh 1991, với các pháo đội bảo vệ Saudi Arabia, Kuwait và Israel, sau đó được sử dụng trong cuộc tấn công của Mỹ vào Iraq năm 2003.
Patriot có hạ được tên lửa siêu thanh?
Hệ thống Patriot được thiết kế trước khi các vũ khí siêu vượt âm được ra mắt. Hãng Raytheon chưa nói công khai liệu Patriot có hiệu quả trước một quả tên lửa bay ở tốc độ siêu thanh (gấp hơn 5 lần tốc độ âm thanh) hay không. Mặc dù Mỹ tuyên bố hệ thống Patriot đã bắn hạ tên lửa Kinzhal vào tuần trước, hiện không rõ liệu tên lửa đó có bay ở tốc độ siêu thanh vào lúc bị bắn hạ hay không.
Mặc dù t ên lửa Kinzhal của Nga có thể bay ở tốc độ lên tới 12.250km/h, Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS) có trụ sở ở Mỹ thông báo vào hồi tháng 3/2022 rằng “cách Nga gọi Kinzhal là một tên lửa siêu thanh là khá gây hiểu lầm, vì gần như tất cả tên lửa đạn đạo đều đạt tới tốc độ siêu thanh (tức là trên Mach 5) ở vào một thời điểm nào đó trong hành trình bay”.
Hệ thống Patriot vận hành như thế nào?
Patriot là một hệ thống cơ động thường gồm radar mạnh, một đài kiểm soát, một máy phát điện, các bệ phóng và các xe hỗ trợ khác.
Hệ thống này có các năng lực khác nhau tùy thuộc vào loại tên lửa đánh chặn được sử dụng.
Tên lửa đánh chặn PAC-2 đời trước đó sử dụng đầu đạn nổ phân mảnh, trong khi họ tên lửa PAC-3 sử dụng công nghệ động năng tiên tiến hơn.
Hiện không rõ phương Tây đã viện trợ cho Ukraine loại hệ thống Patriot nào nhưng có khả năng Kiev sở hữu ít nhất vài tên lửa PAC-3 CRI thế hệ mới hơn.
Radar của hệ thống Patriot này có tầm quét trên 150km - khối quân sự Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) cho hay vào năm 2015.
Chi phí?
Theo CSIS, một tổ hợp Patriot mới được sản xuất có giá hơn 1 tỷ USD, trong đó 400 triệu USD là cho bản thân hệ thống và 690 triệu USD là cho các tên lửa trong tổ hợp này.
Patriot giúp gì cho Ukraine?
Ukraine đã tuyên bố họ cần thêm các hệ thống phòng không để bảo vệ mình trước hàng loạt vụ phóng tên lửa của Nga.
Mỹ đã cung cấp cho Ukraine một cặp hệ thống tên lửa đất đối không tiên tiến quốc gia (NASAMS).
Hệ thống Patriot được thiết kế để đánh chặn các mối đe dọa như máy bay và tên lửa đạn đạo, nó cũng có thể bắn rơi các UAV cảm tử mà Nga thường sử dụng để tấn công cơ sở hạ tầng trọng yếu của Ukraine. Nhưng nếu đem tên lửa Patriot đắt tiền này để phá hủy các UAV chỉ có giá trị vài ngàn USD thì sẽ rất tốn kém.
Tần suất sử dụng Patriot
Hãng Raytheon đã chế tạo hơn 240 tổ hợp Patriot và các hệ thống này hiện được 18 nước sử dụng, bao gồm cả Mỹ. Các nước Trung Đông có nhu cầu cao đối với hệ thống này để đối phó với Iran.
Theo Raytheon, hệ thống này đã đánh chặn hơn 150 tên lửa đạn đạo trong thực chiến kể từ năm 2015.
Vài nét về tên lửa siêu vượt âm Kinzhal của Nga:
Phía Nga cho biết một tên lửa Kinzhal của họ đã phá hủy được một hệ thống phòng thủ tên lửa đất đối không Patriot vào hôm 16/5.
Dưới đây là một số thông tin về tên lửa Kinzhal.
- Đây là một tên lửa đạn đạo phóng từ máy bay. Tên lửa có khả năng mang đầu đạn thông thường hoặc hạt nhân.
- Theo thông báo của phía Nga, tên lửa có tầm bắn từ 1.500 đến 2.000km khi mang đầu đạn nặng 480kg. Nó có thể đạt tới tốc độ Mach 10 (12.250km/h).
- Kinzhal là một trong 6 vũ khí “thế hệ mới” được Tổng thống Nga Putin công bố trong một phát biểu vào tháng 3/2018. Ông nói rằng các vũ khí này có thể xuyên thủng các hệ thống phòng thủ tên lửa của cả hiện tại và tương lai.
- Hồi tháng 12/2021, 2 tháng trước khi Nga tiến quân vào Ukraine, ông Putin nói rằng Nga là nước tiên phong toàn cầu về tên lửa siêu thanh và vào thời điểm các nước khác đuổi kịp thì Nga có khả năng đã phát triển được công nghệ chống lại các vũ khí mới.
- Giới phân tích quân sự cho biết, Nga đã điều máy bay tiêm kích trang bị tên lửa Kinzhal tới Syria lần đầu tiên vào năm 2021.
- Bộ Quốc phòng Nga tuyên bố đã phóng một tên lửa Kinzhal vào một kho đạn dược lớn ở Tây Nam Ukraine vào ngày 19/3/2022 - lần đầu tiên công chúng biết về việc sử dụng vũ khí này trong tác chiến. Nga đã phóng tên lửa Kinzhal ở Ukraine trong vài dịp.