Khẩu súng "thai nghén" ở Mỹ, "khai sinh" ở Việt Nam
Quân đội Hoa Kỳ là một lực lượng vũ trang có năng lực toàn cầu, điều đó không cần phải tranh cãi. Ở hiện tại, sức mạnh quân sự của Mỹ được triển khai đồng thời trên khắp các lục địa, từ sa mạc nóng, khô đến rừng rậm ẩm ướt và các thành phố khổng lồ.
Những người lính mang theo một khẩu súng bắt đầu được sử dụng rộng rãi trên chiến trường Việt Nam nhưng đã được cải tiến liên tục để trở thành vũ khí cá nhân tiêu chuẩn như ngày nay.
Chắc chắn, đơn giản và chính xác, Súng M4 carbine là vũ khí bộ binh tiêu chuẩn của không chỉ Quân đội mà tất cả các lực lượng vũ trang của Mỹ.
Súng trường tấn công AR15 (sau này được gọi là M16) trong quá trình thử nghiệm
Câu chuyện về M4 quay trở lại giữa những năm 1960, những ngày đầu của Chiến tranh Việt Nam. Lầu Năm Góc đã gửi hàng trăm nghìn binh sĩ đến miền nam Việt Nam, muốn có một khẩu súng trường nhỏ, nhẹ để thay thế cho súng M14 có vấn đề do quá cồng kềnh.
Súng trường AR15 mới, nhỏ hơn, nhẹ hơn và sử dụng cỡ đạn nhỏ hơn 5,56 mm. Một người lính mang theo AR15 (được gọi trong quân đội là M16) có thể mang lượng đạn gấp đôi so với một người lính mang M14.
Xu hướng nhân khẩu học cũng cho thấy ngày càng có nhiều binh sĩ đến từ các thành phố và không quen sử dụng các khẩu súng trường nặng nề, và khẩu M16 với độ giật ít hơn sẽ dễ dàng huấn luyện binh lính thành thạo hơn.
Hai chiến sĩ Mặt trận Dân tộc giải phóng miền nam Việt Nam gài mìn, một người mang theo khẩu M16
Những vấn đề nan giải của AR15/M16 và sự ra đời của M4 Carbine
Mặc dù thành công trong thử nghiệm chiến trường trước đó, khi được đưa vào Việt Nam với số lượng lớn, M16 nhanh chóng bắt đầu "gặp vấn đề".
Một sự thay đổi vào phút cuối trong nguyên liệu thuốc đạn, cũng như lý thuyết sai lầm rằng súng trường không làm sạch thường xuyên, gây ra nhiều sự cố trên chiến trường.
Mặc dù các vấn đề cuối cùng đã được khắc phục trên phiên bản cải tiến M16A1, được đưa vào trang bị năm 1967, dòng súng trường này đã nổi tiếng là một vũ khí không đáng tin cậy.
Vào giữa những năm 1980, A1 đã được thay thế một lần nữa bằng M16A2, với nòng dày hơn và khả năng chọn chế độ điểm xạ 3 viên.
Một người lính Mỹ đang vệ sinh khẩu M16A2 trong Chiến dịch Bão táp sa mạc năm 1991
Đầu những năm 1990, Quân đội Hoa Kỳ bắt đầu trang bị hạn chế M4 carbines. M4 có một báng rút gọn và nòng ngắn hơn 370 mm, trái ngược với nòng dài hơn 580 mm của M16A2.
Thiết kế này làm cho súng dễ dàng mang theo trong không gian chật hẹp, đặc biệt là xe bọc thép và máy bay trực thăng, đồng thời cũng dễ dàng vận hành trong điều kiện vận động cao khi các chiến trường đã trở thành thành phố hoặc rừng rậm.
Cái giá của việc rút ngắn nòng súng là giảm nhẹ sơ tốc đạn và tầm bắn, nhưng đây được coi là sự đánh đổi chấp nhận được.
Một lính Mỹ với súng M4 Carbine trong Chiến dịch Bão táp sa mạc năm 1991
M4 Carbine "trưởng thành" ở Iraq và Afghanistan?
Các cuộc chiến ở Iraq và Afghanistan đã đẩy nhanh việc phổ biến M4, đến mức gần như mọi người lính Quân đội và Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ đều có trên tay khẩu súng nặng 3,4 kg ở khắp các chiến trường.
Khẩu M4 Carbine đã được bổ sung một loạt các tiện ích, bao gồm kính ngắm điểm đỏ Aimpoint, kính ngắm Trijicon ACOG, ốp lót tay và báng súng cải tiến, đèn laser và súng phóng lựu M320.
Mặc dù các phụ kiện đã đẩy trọng lượng của vũ khí lên hơn 4,08 kg, nhưng nó vẫn nhẹ hơn nếu so với súng trường M1 Garand thời Thế chiến 2, nặng 5,08 kg.
Súng M4 Carbine được thấy rộng rãi ở Iraq không chỉ trong tay binh lính Mỹ mà còn trên tay các nhà thầu tư nhân (lính đánh thuê)
M4 vẫn gặp chỉ trích, bao gồm các cựu tướng lĩnh, những người chế giễu "hậu duệ của M16" này là không đủ tin cậy cho chiến tranh hiện đại.
Cụ thể là thiết kế trích khí trực tiếp khiến khí thuốc dư thừa làm bẩn bên trong khẩu súng trường, làm tăng khả năng kẹt đạn. Họ cũng chế giễu cỡ đạn 5,56 mm vì không đủ sức mạnh và tin rằng nòng súng của M4 không đủ dày để tránh quá nóng khi khai hỏa liên tục.
Một báo cáo của CNA Corporation năm 2006 đã khảo sát các cựu chiến binh ở Iraq và Afghanistan về ý kiến đối với súng M4 Carbine.
Kết quả là 89% cảm thấy khẩu M4 carbine của họ là đáng tin cậy trong chiến đấu, và chỉ 19% đã trải qua kinh nghiệm súng bị kẹt đạn trong giao tranh. Có tới 80% bày tỏ sự tin cậy của vũ khí của họ.
Mặc dù những con số này có thể chỉ áp dụng cho một đội quân đồn trú, hãy nhớ rằng đây là từ những người lính sử dụng vũ khí trong chiến đấu ở một số môi trường khắc nghiệt nhất, không thể sinh tồn trên Trái đất.
Súng M4 Carbine trên tay một lính Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ tại Afghanistan
M4 Carbine vẫn tiếp tục là trang bị cơ bản của lính Mỹ trong tương lai
Trong khi đó, Quân đội Hoa Kỳ đang nỗ lực khắc phục những thiếu sót của M4. Những viên đạn đã được thiết kế để xuyên qua các lớp giáp và hy sinh khả năng sát thương để đổi lấy khả năng xuyên giáp.
Loại đạn cải tiến M855A1 mới, ngoài việc không có chì và được sơn màu xanh lá cây (đạn xuyên giáp), còn có thể di chuyển nhanh hơn khi đi qua cơ thể, tạo ra một "khoang rỗng" bên trong mục tiêu và gây ra sát thương. M855A1 cũng vượt trội hơn trong việc xuyên qua thép cán.
So sánh khả năng của đạn M855A1 và đạn M855 khi khai hỏa trên M4 Carbine và M16
Quân đội cũng đang nâng cấp các khẩu M4 hiện có của mình lên tiêu chuẩn M4A1 mới.
Bản nâng cấp bao gồm các chế độ điều khiển hỏa lực mới để thay thế chế độ điểm xạ ba viên thành tự động, cùng với bộ khóa nòng cải tiến và nòng nặng hơn để khai hỏa lâu hơn, bề hơn trước khi quá nóng.
A1 cũng có các thay đổi thuận nghịch, dành cho các xạ thủ thuận tay trái. Súng mới đang được bàn giao theo tiêu chuẩn M4A1 và súng trường cũ đang được nâng cấp với tốc độ khoảng 300 khẩu mỗi ngày.
Kỹ thuật viên Anniston thực hiện công việc chuyển đổi M4 carbine lên chuẩn A1 tại trung tâm hậu cần Fort Sill (Nguồn Quân đội Hoa Kỳ)
Không có loại súng trường nào của Lực lượng Vũ trang Hoa Kỳ có thể lý tưởng để chiến đấu trong mọi điều kiện hoặc môi trường.
Một viên đạn nặng hơn, mạnh mẽ hơn sẽ làm giảm lượng đạn người lính có thể mang theo và đặt thêm gánh nặng lên hệ thống hậu cần. Một nòng súng trường dài hơn tạo ra tầm bắn và vận tốc đạn lớn hơn nhưng tạo ra một vũ khí khó sử dụng trong điều kiện chật hẹp.
Đánh đổi và thỏa hiệp trong thiết kế là không thể tránh khỏi và phải được thực hiện cân nhắc trên tầm nhìn về các chiến trường hiện tại và tương lai. Trong khi tất cả mọi thứ đang được xem xét, M4 là một vũ khí được "thỏa hiệp" rất tốt.
Lính Mỹ giao tranh với Taliban ở Afghanistan gặp vấn đề với súng M4 Carbine