Cho tới thời điểm hiện tại, ở Hoa Kỳ, phụ nữ trung bình có thể sống lâu hơn 4,9 năm so với nam giới.
Chính xác lý do tại sao phụ nữ lại có tuổi thọ cao hơn so với nam giới phần lớn là không rõ ràng.
Tuy nhiên, bây giờ, các nhà nghiên cứu đưa ra một giả thuyết hàng đầu có thể giải thích sự khác biệt trong tuổi thọ, và nguyên nhân nằm trong một thành phần nhỏ của DNA gọi là telomere.
Các telomere, là các đầu tận cùng của sợi DNA có vai trò bảo vệ nhiễm sắc thể, vốn dài hơn ở phụ nữ từ khi chào đời. Các nhà nghiên cứu từ lâu đã chứng minh được rằng telomere đóng vai trò cực kỳ quan trọng đối với tuổi thọ.
Khi telomere dần dần bị bào mòn đi theo thời gian, hậu quả là DNA sẽ bị tổn thương. DNA bị tổn thương sẽ trở nên ngắn hơn, và điều đó sẽ làm giảm tuổi thọ của bạn.
Điều chưa rõ ràng là không biết liệu có bất kỳ yếu tố sinh học nào có thể giúp phụ nữ duy trì các telomere dài hơn, khỏe mạnh trong suốt cuộc đời của họ.
Trong bài phát biểu tại Hội nghị thường niên của Hội đồng mãn kinh Bắc Mỹ (the North American Menopause Society - NAMS) tại San Diego, tiến sĩ Elissa Epel, một nhà nghiên cứu và là giáo sư tại khoa tâm thần học, trường Đại học California, San Francisco, đề cập đến câu hỏi này và báo cáo về nghiên cứu bà đã tiến hành để hiểu tại sao phụ nữ có thể có cơ hội duy trì cuộc sống lâu dài từ cấp độ tế bào.
Nghiên cứu của bà đặc biệt chú ý đến tác dụng của hormone giới tính và estrogen đối với sức khỏe của telomere, cũng như sự ảnh hưởng của sức khỏe sinh sản và sức khỏe tâm thần.
Vai trò của estrogen là bảo vệ sức khỏe
Estrogen, hay là hormone giới tính nữ, phát hiện ra cholesterol xấu (LDL) trong cơ thể. Điều đó có nghĩa là nó có thể giúp bảo vệ chống lại bệnh tim mạch và các bệnh liên quan đến cholesterol khác.
Tiến sĩ JoAnn V. Pinkerton, giám đốc điều hành NAMS, cho biết estrogen cũng làm tăng cholesterol tốt (HDL), và giúp thư giãn, làm mịn và làm giãn mạch máu, có thể giúp tăng lưu lượng dòng máu.
Như tiến sĩ Epel trình bày tại Hội nghị thường niên NAMS, các cuộc nghiên cứu của bà cho thấy estrogen cũng có thể bảo vệ các đầu tận cùng của DNA, hay còn gọi là các telomere.
"Một số nghiên cứu thực nghiệm cho thấy sự tiếp xúc estrogen làm tăng hoạt động của telomerase, loại enzyme có thể bảo vệ và kéo dài các telomere," bà nói trong một bài báo cáo tại hội nghị của NAMS.
Ngoài ra, estrogen hoạt động như một chất chống oxy hóa, tiến sĩ Pinkerton nói. Trong trường hợp các gốc hóa chất tự do có thể gây hại cho DNA, bao gồm các telomere, estrogen đóng vai trò như một rào cản, bảo vệ các sợi DNA tinh tế khỏi sự thoái hóa.
Estrogen không phải lúc nào cũng bảo vệ telomere khỏi bị hư hại
Các telomere có thể mất chiều dài - làm giảm tuổi thọ - vì sự căng thẳng và tổn thương tâm lý mạn tính (hoặc tổn thương tâm lý lúc còn nhỏ), chẳng hạn như bị lạm dụng. Thêm vào đó, tuổi tác làm tăng thêm sự căng thẳng cho cơ thể và tác động có hại lên DNA, qua đó làm giảm chiều dài của các telomere.
"Với người lớn tuổi, đôi khi telomere không thể bảo vệ nhiễm sắc thể và sau đó các tế bào bị tổn thương và không hoạt động tốt có thể dẫn đến tăng nguy cơ mắc bệnh tim, tiểu đường, ung thư và suy yếu hệ thống miễn dịch", tiến sĩ Pinkerton nói.
Tuy nhiên nghiên cứu của tiến sĩ Epel là không đủ cho các bác sĩ bắt đầu kê toa estrogen để một người kéo dài tuổi thọ của họ, hoặc ở những người có nguy cơ bị bệnh tim mạch.
"Estrogen trong liệu pháp hormon sau mãn kinh dường như có tác dụng lên tim. Trong một cuộc thử nghiệm ngẫu nhiên, có kiểm soát lớn nhất cho đến nay, phát hiện thấy có một sự gia tăng nhẹ tỷ lệ mắc bệnh tim ở phụ nữ dùng cả estrogen và progestin, nhưng điều này chủ yếu ở phụ nữ trên 60 tuổi, hoặc hơn 10 năm từ khi mãn kinh," tiến sĩ Pinkerton nói.
"Riêng Estrogen giúp làm giảm bệnh tim cho phụ nữ gần mãn kinh, nhưng cũng kèm theo những rủi ro tiềm ẩn khác, liệu pháp estrogen được khuyến cáo để giảm các triệu chứng mãn kinh hoặc ở phụ nữ có nguy cơ gãy xương cao hơn, nhưng không giúp ngăn ngừa bệnh tim".
Tiến sĩ Pinkerton còn cho biết thêm rằng kết quả là rất đáng khích lệ.
"Kết quả thử nghiệm rất hứa hẹn cho sự ra đời của một liệu pháp telomerase, giúp tái sinh và có thể trẻ hóa," bà nói, "nhưng cần nhiều bằng chứng khoa học hơn về lợi ích và tác hại."
Cải thiện sức khỏe telomere của bạn
Khi nói đến DNA, tổn thương không phải là vĩnh viễn. Enzyme telomerase có thể giúp tăng cường sự bảo vệ các sợi DNA của bạn, có thể làm chậm, ngăn chặn, và có thể đảo ngược quá trình rút ngắn telomere đã xảy ra.
Cách tốt nhất để tăng cường telomerase và có thể lấy lại một số chiều dài telomere là phải chú ý đến sức khỏe nhiều hơn. Tiến sĩ Pinkerton nói rằng điều đó có nghĩa là bạn cần "kiểm soát sự căng thẳng, cần tập thể dục thường xuyên, ăn uống lành mạnh, chẳng hạn như chế độ ăn Địa Trung Hải, và ngủ ít nhất bảy tiếng."
"Điều trị để xây dựng lại hoặc kéo dài các đoạn telomere, chẳng hạn như dùng telomerase, có thể kéo dài tuổi thọ", tiến sĩ Pinkerton nói. "Tuy nhiên, các tế bào ung thư cũng sử dụng telomerase, và các nhà khoa học lo ngại rằng việc tăng cường telomerase cũng có thể dẫn đến ung thư."
Nếu bạn tò mò muốn biết chiều dài của các telomere của riêng bạn, tiến sĩ Pinkerton nói rằng luôn có các bài kiểm tra nếu bạn cần.
"Có những bài kiểm tra độ dài của telomere, nhưng độ dài có thể khác nhau tùy thuộc vào các vấn đề cuộc sống và lối sống," bà nói. "Thay vì chi tiền cho các xét nghiệm này, tôi khuyên bạn nên cải thiện sức khỏe của lối sống của bạn."
Điểm mấu chốt
Phụ nữ có lợi thế khi có tuổi thọ kéo dài hơn. Nhưng tại sao thì hầu như không rõ ràng, một nghiên cứu mới cho thấy sự khác biệt chính là tác dụng bảo vệ của hormone nữ giới estrogen. Phụ nữ được sinh ra với telomere dài hơn, và estrogen hoạt động như một người bảo vệ và xây dựng lại cho các telomere.
*Theo healthline