Tình hình Syria đang bước sang chương mới, khi các lực lượng Thổ Nhĩ Kỳ chuẩn bị mở cuộc tiến công vào Syria, trong khi người Mỹ bất ngờ tuyên bố rút lui. Theo CNN, đây được coi là một khoảnh khắc chiến thắng dành cho Nga.
Cho đến nay, Nga đã đóng vai trò là cường quốc nước ngoài quyền lực nhất hoạt động ở Syria và Tổng thống Vladimir Putin cùng với Tổng thống Syria Bashar al-Assad đang trở thành liên minh vững chắc. Sức mạnh của quân đội Nga đang hậu thuẫn cho các bước tiến của quân đội Syria trong các thành công vừa qua.
Giờ đây, chiến dịch mới của Thổ Nhĩ Kỳ để "dọn dẹp" người Kurd ra khỏi khu vực biên giới đông bắc Syria có thể mang lại cho Tổng thống Putin cơ hội mở rộng ảnh hưởng của Nga – tăng thêm sự phẫn nộ cho người Mỹ.
Dấu chân Nga ở Syria
Căn cứ chính của Nga ở Syria là sân bay Hmeimin trên bờ Địa Trung Hải, gần thành phố Latakia. Không chỉ đơn thuần là một căn cứ không quân mà phần lớn nhân viên quân sự cao cấp của Nga đang điều hành chiến dịch Syria cũng trú ngụ tại đó.
Căn cứ này cũng là trung tâm ngăn chặn xung đột của quân đội Nga, nơi liên lạc với lực lượng Mỹ ở Syria để giữ cho chiến đấu cơ hai bên tránh va chạm với nhau.
Xa hơn về phía Nam, cảng Tartus của Syria nắm giữ vai trò là căn cứ hải quân chính của Moscow và là căn cứ duy nhất của nước này ở Địa Trung Hải. Các tàu ngầm và tàu chiến Nga được trang bị tên lửa hành trình thường nhắm mục tiêu vào khủng bố và phiến quân khi chiến sự ở Syria còn ở thời điểm dữ dội.
Ở giai đoạn đỉnh điểm của cuộc xung đột, Nga cũng có lực lượng mặt đất hiện diện đáng kể ở quốc gia Trung Đông.
Và bên cạnh sự hiện diện quân sự ở Syria, Moscow cũng đang có những động thái mở rộng kinh tế tại đây. Các công ty dầu khí của Nga đã đạt được hợp đồng khai thác hydrocarbon ở Đông Syria.
Vì sao Nga muốn Mỹ rời Syria?
Nga muốn Mỹ rút quân về nước và đã nhiều lần tuyên bố rằng sự có mặt của Mỹ ở nơi đây là bất hợp pháp.
Hôm 9/10, Ngoại trưởng Nga Serge Lavrov bày tỏ hoài nghi về việc Tổng thống Trump sẽ làm theo tuyên bố rút quân của Mỹ.
"Donald Trump đã nhiều lần tuyên bố rằng ông sẽ rút quân khỏi Syria và những quốc gia khác. Sau đó, các nhân vật liên quan đã trì hoãn điều này. Tôi không loại trừ rằng chúng ta hiện đang chứng kiến điều gì đó tương tự", ông Lavrov bình luận về tuyên bố rút lui mới nhất của Washington.
Nga hiện đang ủng hộ chính quyền hợp pháp ở Syria, trong khi Thổ Nhĩ Kỳ ủng hộ một trong những nhóm phiến quân chính. Mặc dù Nga và Thổ Nhĩ Kỳ ở hai bên đối lập trong cuộc chiến ở Syria, Nga chắc chắn sẽ hoan nghênh việc Mỹ rút hoàn toàn lực lượng của mình vì điều này sẽ mang lại cho Moscow nhiều đòn bẩy hơn - không chỉ trong việc định hình tương lai của Syria, mà trên toàn bộ Trung Đông.
Nga có đáp ứng Thổ Nhĩ Kỳ?
Nga có thể ngăn chặn sự đổ máu giữa người Kurd và Thổ Nhĩ Kỳ.
Thổ Nhĩ Kỳ đang có kế hoạch đẩy lùi người Kurd ra khỏi biên giới của mình với Syria. Mặc dù Thổ Nhĩ Kỳ đã trở thành một đối tác quan trọng hơn bao giờ hết đối với Nga cả ở Syria và trên trường quốc tế, Moscow dường như không tán thành các hoạt động quân sự mà Ankara tuyên bố.
Theo CNN, Nga vốn là một đồng minh của Chính phủ Assad, mục tiêu đã nêu của Nga là giành lại toàn bộ lãnh thổ Syria từ phiến quân và các lực lượng thân Mỹ. Do đó, lý do Moscow phản đối là vì không muốn hoạt động xuyên biên giới của Thổ Nhĩ Kỳ có thể trở thành một sự vi phạm chủ quyền lãnh thổ lâu dài.
"Hành vi hung hăng của chính quyền Erdogan cho thấy rõ tham vọng bành trướng của Thổ Nhĩ Kỳ trong lãnh thổ Syria và không thể được biện minh dưới bất kỳ lý do nào", tuyên bố từ bộ Ngoại giao Syria cho biết.
Nhưng Nga được cho là sẵn sàng giúp đồng minh Thổ Nhĩ Kỳ và đã đề nghị đàm phán với tất cả các bên để có giải pháp hợp lý nhất.
"Chúng tôi liên lạc với cả đại diện của phía người Kurd và đại diện Chính phủ các bên. Chúng tôi khuyến khích họ bắt đầu một cuộc đối thoại để giải quyết các vấn đề của Syria, bao gồm các vấn đề về đảm bảo an ninh cho vùng biên giới Syria-Thổ Nhĩ Kỳ", Ngoại trưởng Lavrov cho biết.
Giải pháp
Nga không thể ngăn Thổ Nhĩ Kỳ tiến quân vào vùng đông bắc Syria để xóa bỏ lực lượng người Kurd - nhưng nước này có khả năng làm giảm sự đổ máu thông qua hòa giải.
Tổng thống Putin đã có cuộc thảo luận với người đồng cấp Recep Tayyip Erdogan hôm 9/10 và Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ đã khẳng định rằng vấn đề của cuộc tiến công giờ đây là khi nào diễn ra - chứ không phải là có xảy ra hay không.
Tuy nhiên, ông Putin có thể ngăn chặn bi kịch trở nên đẫm máu hơn. Về cơ bản, các lực lượng người Kurd trước đây liên kết với Mỹ không chống lại Chính phủ Syria và cũng không chống lại lợi ích của Nga.
Trên thực tế, các chiến binh người Kurd chống lại khủng bố IS cũng được coi như đứng về phía Nga và Chính phủ Syria. Trong trận Aleppo, họ đã chiến đấu chống lại lực lượng đối lập với Chính phủ.
Nga và chính phủ Syria luôn duy trì liên lạc với người Kurd, với hy vọng sẽ khiến lực lượng này quy phục chính quyền Syria và Quân đội Syria duy trì sự hiện diện ở các khu vực do người Kurd nắm giữ.
Bây giờ thời điểm để làm điều này của Nga dường như đã đến. Moscow có ảnh hưởng lớn với Ankara, Damascus và người Kurd.
Một tuyên bố từ các nhà lãnh đạo người Kurd hôm qua dường như cũng chấp nhận thực tế này. Họ nói rằng họ hoan nghênh các tuyên bố của Ngoại trưởng Nga và hy vọng rằng Nga sẽ đóng một vai trò trong việc làm giảm leo thang tình hình.
Mỹ chỉ trích Nga
Những chỉ trích về quyết định rút lui khỏi Syria của Tổng thống Trump đã cho thấy ảnh hưởng của Nga là một mối lo ngại.
"Một cuộc rút quân nhanh chóng của các lực lượng Mỹ khỏi Syria sẽ chỉ có lợi cho Nga, Iran và chính quyền Assad", Thượng nghị sĩ Mitch McConnell – người được coi là một đồng minh trung thành của chính quyền Trump cũng phải lên tiếng phàn nàn.