Nó có nguồn gốc từ một loại cây có tên là Kava (Piper methysticum) mọc trên những hòn đảo đầy nắng của đất nước Polynesia.
Mặc dù đã được người dân quốc đảo này sử dụng nhiều thế kỷ trước nhưng phải đến khi thuyền trưởng James Cook đặt chân đến Thái Bình Dương trong những năm 1768-1771, nó mới được biết đến rộng rãi. Theo những tư liệu mà thuyền trưởng Cook ghi lại thì người bản địa thường nhai trực tiếp hoặc ép lấy nước để uống thay rượu.
Nước ép Kava là loại thức uống nhẹ nhàng có tác dụng xoa dịu các dây thần kinh, giảm bớt căng thẳng, lo lắng, chống mệt mỏi và đặc biệt là tăng cường hưng phấn tình dục cho cả hai giới.
Nước ép từ củ và rễ cây Kava chỉ cần thêm một ít nước lạnh là có thể uống ngay.
Được phát hiện nhờ chuột
Kava là một thành viên của gia đình hạt tiêu đen, thành phần dược liệu của nó được tìm thấy nhiều nhất ở phần củ và rễ cây. Hai bộ phận này được nghiền nát lọc lấy nước cốt hoà cùng nước để uống, tựa như một loại rượu thiên nhiên mà người dân bản địa rất ưa chuộng.
Bên cạnh đó, rễ cây cũng được sấy khô, nghiền thành dạng bột để hòa vào nước uống dùng dần. Bên cạnh việc sử dụng củ và rễ, người dân còn dùng lá kava trong các trường hợp khử trùng vết thương.
Nước kava có mùi hơi hăng, vị béo gần giống sữa nhờ hợp chất trong rễ cây gọi là kavalactone. Nhờ có chất này mà từ lâu, kava đã được sử dụng trên toàn châu Đại Dương để giúp thư giãn, chống mệt mỏi. Nó còn được sử dụng để giảm cân, giảm hen suyễn, bệnh thấp khớp, chữa bệnh giang mai và bệnh lậu.
Những người dân ở vùng này cũng tin rằng, nước uống kava giúp họ lấy lại sức mạnh, tăng cường khả năng "giường chiếu". Hiện nay, thức uống truyền thống này vẫn đóng một vai trò quan trọng tại các quốc gia Fiji, Samoa, Tonga, Vanuatu, Polynesia…
Không chỉ chứa đựng những thành phần công dụng đặc biệt, Kava còn có câu chuyện về nguồn gốc xuất xứ hết sức thú vị. Theo lời kể truyền lại qua các thế hệ thì phát hiện ra cây Kava là… một con chuột.
Ở làng nọ, trong nhà của già làng có lũ chuột sống chui rúc nhiều năm. Già làng để ý bầy chuột hễ ban ngày chúng chạy nhảy phá phách nhanh nhẹn không cách gì đuổi bắt được.
Nhưng khi mặt trời lặn, lũ chuột lại tỏ ra thân thiện, hiền lành đến bất ngờ, ai vào nhà cũng có thể cầm những con chuột lên tay, mơn trớn chúng dễ dàng mà không hề gặp một sự phản kháng hay trốn chạy nào. Già làng nghĩ đây là chuyện lạ nên rắp tâm theo dõi.
Theo dấu con chuột đầu đàn, ông vào rừng và phát hiện ra lũ chuột chuyên ăn một loại rễ cây bụi xuất hiện rất nhiều quanh làng mà trước giờ không ai biết công dụng của chúng là gì.
Cứ chiều đến, bầy chuột ăn loại rễ cây này rồi lục tục về tổ và trở nên chậm chạp, hiền lành... Tò mò, già làng đào lấy một củ cây mà đàn chuột hay ăn về dùng thử, cảm giác thư giãn đến với ông tức thì, bao nhiêu mỏi mệt và những suy nghĩ trong người tan biến hết.
Đêm ấy, ông cũng "nổi hứng tình" với người vợ nằm cạnh mà lâu nay cả hai đã lạnh lẽo chuyện "giường chiếu".
Sau khi già làng phát hiện ra công dụng kỳ diệu của loài cây trên, ông phổ biến với dân làng để mọi người sử dụng như một vị thuốc cải thiện sức khỏe sau những ngày lao động mệt nhọc. Câu chuyện về loài cây này còn ly kỳ hơn khi ngôi làng bị gặp mối hiềm khích với các làng bên, nếu không giải quyết nhanh chóng sẽ dẫn đến một cuộc chiến kịch liệt giữa các làng.
Khi ấy, già làng bỗng nhớ đến loại cây thần kỳ, ông vào rừng, đào mớ củ mang về đãi những thủ lĩnh các làng lân cận đến bàn chuyện để giải quyết mâu thuẫn.
Khi các vị khách uống xong thứ nước được ép từ loại củ ấy cảm thấy tinh thần vô cùng thư thái, mọi người trở nên thân thiện và hoà nhã với nhau, bao nhiêu hiềm khích, xích mích, những câu chuyện thù nghịch giữa các làng nhờ vậy cũng dễ dàng được gỡ bỏ.
Kể từ đó, loại cây lạ được gọi tên thành Kava với ý nghĩa chỉ sự thân thiện. Nó cũng được phổ biển hơn, trở thành thức uống truyền thống của người dân vùng Nam Thái Bình Dương tới tận bây giờ.
Tạo sự kích thích như rượu
Trước đây, Kava là loại cây mọc hoang dại trong khắp các mảng rừng ở các quốc gia Nam Thái Bình Dương. Từ 1983, khi phong trào uống Kava phổ biến rộng rãi khắp nơi và được các công ty dược phẩm thu mua để sản xuất thuốc, thực phẩm chức năng thì loài cây này được trồng thành từng vườn, khai thác hẳn hoi.
Một bụi Kava trồng trong hai năm nặng khoảng 2kg, giá bán tươi từ 4 đô la/kg. Bởi là thức uống có từ lâu đời và mang lại nhiều công dụng cho sức khỏe con người nên Kava được người dân bản địa rất coi trọng, có mặt trong những nghi lễ quan trọng và các cuộc họp mặt gia đình, bè bạn.
Đặc biệt, nếu tới Fiji, quốc gia bao gồm 322 đảo, trong đó có 2 đảo chính là Viti Levu và Vanua Levu với dân số chưa đến 1 triệu người nhưng rất thân thiện và hiếu khách, bạn sẽ có cơ hội tham gia lễ hội Kava cùng với người dân bản xứ.
Trong lễ hội đó, từ việc chế biến loại nước Kava đến việc thưởng thức nó đều được thực hiện theo những nghi thức rất trang trọng. Người ta nghiền nát hoặc vò mạnh rễ cây Kava để làm nước uống. Sau khi vò nát rễ cây, họ thu được loại nước có màu trắng đục như sữa và chỉ cần thêm một ít nước lạnh vào là có thể uống ngay.
Thành phần hoạt chất tạo nên tác dụng thần kỳ của cây Kava là kavalactones, chất này giống như rượu nhưng điều đặc biệt là nếu dùng ít sẽ gây hưng phấn thần kinh nhẹ còn dùng nhiều lại có tác dụng an thần.
Có lẽ bởi vậy mà Kava cũng được cho là một loại "viagra tự nhiên" đẩy người dùng vào trạng thái lâng lâng và nảy sinh ham muốn ái ân. Tuy nhiên, những ảnh hưởng của kavalactones đối với não bộ con người cho thấy nó giống một loại thuốc an thần hơn, giúp ta dễ đi vào giấc ngủ và có một giấc mơ sống động.
Nhiều nghiên cứu chỉ ra loại thức uống này có thể có hiệu quả như thuốc an thần benzodiazepin và diazepam. Theo các chuyên gia dược liệu thì sử dụng Kava trợ giúp giấc ngủ với liều lượng kava 250mg trước khi đi ngủ là thích hợp.
Trong trường hợp mất ngủ do lo âu, liều lượng 250mg có thể được thực hiện 1-3 lần/một ngày. Chính vì Kava có tác dụng an thần mà các bác sĩ cũng đưa ra lời khuyên rằng, không sử dụng thảo dược này cùng với các thuốc an thần khác, thuốc ngủ và rượu.
Không điều khiển xe hoặc máy móc hạng nặng trong khi dùng Kava vì tác dụng an thần có thể làm giảm chức năng vận động.
Hiện nay, thức uống, rượu bia làm từ Kava đã có mặt rộng rãi trên khắp các thị trường châu Âu, châu Mỹ. Mặc dù được coi là an toàn khi sử dụng theo chỉ dẫn của bác sĩ nhưng vài năm trở lại đây, nó bị cấm ở một số quốc gia vì bị cho là làm tổn hại nghiêm trọng đến gan.
Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ FDA bắt đầu điều tra về việc bán các sản phẩm làm từ Kava khi một người phụ nữ 45 tuổi trước đó rất khỏe mạnh nhưng sau khi dùng loại thảo dược này thì bị suy gan và phải cấy gan.
Cơ quan này ngay lập tức đã lên tiếng cảnh báo người dân cần tới gặp bác sĩ ngay nếu cơ thể xảy ra những triệu chứng bất thường như vàng da, vàng mắt, nôn mửa, nước tiểu nâu… sau khi dùng Kava.
Các viên chức y tế châu Âu sau đó cũng đưa ra báo cáo về 25 trường hợp bị hoại gan tương tự như người phụ nữ ở Mỹ, trong đó có 4 trường hợp phải cấy gan.
Trước tình hình này, Canada là quốc gia đầu tiên tuyên bố không tiêu thụ Kava cho đến khi vấn đề an toàn được giải quyết, sau đó loại thảo mộc này cũng bị ngưng bán tại Thụy Sĩ, Pháp, Anh. Đức thì bắt buộc Kava phải được kê toa như thuốc.
Mặc dù đã có nghiên cứu ngay sau đó về thành phần độc hại của Kava đối với sức khỏe con người nhưng tới nay, các chuyên gia y tế vẫn chưa phát hiện được điều gì bất thường, hầu hết các kết quả đều cho thấy loài thảo dược này hoàn toàn an toàn.
Theo đánh giá ban đầu thì có thể các bệnh nhân trên đã bị hoại gan trước khi dùng Kava hoặc dùng rượu và các thực phẩm gây hoại gan khác song song với thảo dược này.
Những người dân thuộc các quốc đảo vùng Nam Thái Bình Dương thì minh oan cho Kava bằng chính truyền thống sử dụng lâu đời của mình. Họ đã sử dụng Kava hàng trăm năm nay và chưa gặp phải nguy hiểm nào.
