1. Mô tả:
Cà gai leo hay còn gọi là cà gai dây, cà vạnh, cà quýnh có tên khoa học là Solanum procumbens Lour., thuộc họ Cà - Solanaceae.
Cà gai leo là loại cây nhỏ sống nhiều năm, mọc leo hay bò, dài đến 6m hoặc hơn. Loại cây này thân hóa gỗ, phân cành nhiều, cành phủ lông hình sao và có nhiều gai cong màu vàng.
Lá cà gai leo mọc so le, có hình bầu dục hoặc hình thuôn, xẻ thùy không đều. Trên mặt lá có gai, mặt dưới có lông mềm hình sao màu trắng.
Hoa cà gai leo là hoa cụm hình xim ở nách lá, gồm 2 - 5 hoặc 7 - 9 hoa màu tím nhạt.
Quả cà gai leo là dạng quả mọng, hình cầu, khi chín màu đỏ, bên trong có hạt hình thận dẹt màu vàng.
Cây cà gai leo mọc hoang ở khắp các địa phương trên cả nước, có nơi còn được trồng làm hàng rào nên có thể tìm kiếm dễ dàng để làm thuốc.
2. Tác dụng, tính vị:
Theo Đông y, cà gai leo có vị hơi the, tính ấm, hơi có độc, tác dụng tán phong thấp, tiêu độc, tiêu đờm, trừ ho, giảm đau, cầm máu.
Trong dân gian, cà gai leo thường được sử dụng để trị cảm cúm, bệnh dị ứng, ho gà, đau lưng, đau nhức xương, thấp khớp hoặc rắn cắn. Nhiều nơi còn sử dụng để ngậm chữa viêm lợi, viêm quanh răng...
Tuy nhiên, tác dụng nổi bật của cây cà gai leo là để chữa các bệnh về gan. Hiện nay cà gai leo đã được nghiên cứu và chứng minh có tác dụng điều trị viêm gan do virus, xơ gan và hỗ trợ trị ung thư gan.
Các nhà khoa học đã chứng minh cà gai leo có tác dụng chống viêm và tác dụng antioxydant rất tốt (dạng toàn phần và dạng chiết Glycoalcaloid).
Loại thảo dược này đã được đưa vào ứng dụng làm thuốc chữa viêm gan đặc biệt là viêm gan B mãn tính thể hoạt động.
Muốn thu hoạch cà gai leo làm thuốc có thể thu hái rễ và cành lá quanh năm, rửa sạch, thái lát, phơi hoặc sấy khô để dự trữ phòng khi cần dùng đến.
3. Tác dụng giải rượu, chống say rượu và giải độc gan của cà gai leo:
Trong dân gian, cà gai leo được coi là thang thuốc cực quý không những giúp người say chóng tỉnh rượu mà còn có tác dụng bảo vệ tế bào gan khỏi những tác hại của bia rượu.
Tác dụng của cà gai leo mạnh đến nỗi khi uống rượu chỉ cần chà răng hoặc nhấm rễ cà gai leo sẽ tránh được say rượu. Nếu đã bị say thì chỉ cần uống 1 cốc 300ml nước sắc của rễ hoặc thân lá cà gai leo sẽ giải độc gan và nhanh chóng tỉnh rượu.
Cách dùng:
100g cà gai leo khô sắc với 400ml nước còn 150ml, uống trong ngày, nên uống khi thuốc còn ấm.
Hoặc 50g cà gai leo khô hãm với nước sôi, cho người say rượu uống thay nước.