Ý định hoãn gặp mặt Tổng thống Putin của ông chủ Nhà Trắng phản ánh mối quan hệ ngày một căng thẳng giữa Washington và Moscow “vì một loạt vấn đề”, trong đó đặc biệt nổi lên là mâu thuẫn giữa hai cường quốc hàng đầu thế giới về số phận của “kẻ phản bội nước Mỹ” Edward Snowden. Snowden – người tiết lộ một loạt thông tin mật của CIA, hiện đang xin quy chế tị nạn chính trị ở Nga.
“Trong khi Nhà Trắng có thể sử dụng cuộc gặp giữa hai nhà lãnh đạo Obama và Putin làm đòn bẩy để giành sự hợp tác khi mà nước này đang tìm cách đưa cựu nhân viên CIA Snowden trở về Mỹ thì thông tin về việc Tổng thống Obama cân nhắc lại về cuộc gặp với ông Putin phản ánh một mối quan ngại lớn hơn về việc hai nước Nga, Mỹ ngày càng cách xa nhau trong các vấn đề như Syria, Iran, kiểm soát vũ khí và phòng thủ tên lửa”, tờ New York Times nhận định.
Nhà Trắng từ chối không bình luận gì về những thông trên khi được hãng tin RIA Novosti hỏi. Phát ngôn viên Nhà Trắng chỉ nhắc lại phát biểu trước đây về chuyến thăm của ông Obama đến Nga sắp tới.
“Tôi có thể nói rằng Tổng thống có kế hoạch đến Nga tham dự hội nghị thượng đỉnh G-20. Tôi không có gì để nói thêm sau những điều mà chúng tôi đã thông báo trước đó về chuyến đi”, phát ngôn viên Jay Carney đã nói như vậy với giới phóng viên.
Edward Snowden – người đang bị truy tố ở Mỹ vì tội tiết lộ những thông tin bí mật có độ nhạy cảm cao về các hoạt động giám sát, do thám của Cơ quan An ninh Quốc gia Mỹ, hiện đang ở khu vực quá cảnh của sân bay Sheremetyevo ở thủ đô Moscow, Nga kể từ sau khi rời Hồng Kông hôm 23/6. Anh này đang nộp đơn xin quy chế tị nạn tạm thời ở Nga hồi đầu tuần.
Washington đã liên tục kêu gọi Moscow bác bỏ yêu cầu xin tị nạn của Snowden và đưa trả anh này về Mỹ để đối mặt với các cáo buộc làm gián điệp và ăn cấp thông tin mật. Snowden có thể phải chịu án tử hình vì những tội danh nói trên.
Trong khi Tổng thống Putin khẳng định Moscow sẽ không dẫn độ Snowden về Mỹ thì điện Kremlin cũng cố gắng giữ khoảng cách với vụ việc của cựu nhân viên CIA, nhấn mạnh đó là một vấn đề nhân quyền.
Mới đây, hôm 18/7, Nhà lãnh đạo Putin tái khẳng định rằng, Nga đã cảnh báo Snowden không được “phá hoại quan hệ Nga-Mỹ”. Ông chủ điện Kremlin tuyên bố, quan hệ đó quan trọng hơn bất kỳ scandal tình báo nào.
Theo luật sư ủng hộ điện Kremlin – ông Anatoly Kucherena, Snowden sẽ nhận được văn bản chính thức trong 7 ngày xác nhận việc đơn của anh này đang được xem xét. Sau đó, Snowden có thể rời sân bay. Việc xem xét cấp quy chế tị nạn cho một ai đó có thể mất tới 3 tháng. Ông Kucherena là người giúp cựu nhân viên CIA nộp đơn xin tị nạn chính trị lên cơ quan có thẩm quyền về nhập cư của Nga.
Chuyện gì sẽ xảy ra Tổng thống Obama quyết phớt lờ Tổng thống Putin?
Việc Nhà lãnh đạo Mỹ có ý định hoãn cuộc gặp với ông Putin được hiểu như là một nỗ lực nhằm ngăn không cho Moscow che chở Snowden. Cựu nhân viên CIA này đang muốn đến được một trong những nước Châu Mỹ La-tinh muốn cấp quy chế tị nạn cho anh này nhưng vẫn chưa tìm được cách nào đến đó mà không bị Mỹ bắt giữ.
Cuộc gặp trực tiếp giữa Tổng thống Obama và Tổng thống Putin bên lề hội nghị thượng đỉnh G-20 ở St. Petersburg được lên kế hoạch nhằm tạo cơ hội cho hai nhà lãnh đạo Nga, Mỹ xóa bỏ bất đồng, mâu thuẫn trong một loạt vấn đề quan trọng, trong đó có việc Moscow ủng hộ chính quyền của Tổng thống Bashar al-Assad ở Syria, phổ biến hạt nhân, kiểm soát vũ khí hay nhân quyền.
Theo giới phân tích, nếu ông chủ Nhà Trắng có ý định hủy bỏ cuộc gặp dự kiến với ông chủ điện Kremlin thì cả hai nhà lãnh đạo đều phải hứng chịu một loạt hậu quả.
"Hủy bỏ cuộc gặp thượng đỉnh được thông báo từ hồi tháng 6 sẽ giáng một đòn mạnh vào các nỗ lực của chính quyền Tổng thống Obama trong việc hàn gắn, cải thiện quan hệ với Nga”, ông Roger Runningen – một chuyên gia ở Bloomberg, nhận định.
Tổng thống Putin chắc chắn sẽ nổi giận trước động thái của ông Obama và kết quả nhãn tiền là mối quan hệ Nga-Mỹ vốn đã căng thẳng giờ lại càng trở nên khó khăn hơn. Hậu quả mà ông Obama phải đối mặt rõ ràng sẽ lớn hơn rất nhiều.
Mỹ cần Nga trong một loạt vấn đề như Syria, kiểm soát vũ khí, kế hoạch phòng thủ tên lửa... Washington đang tìm cách thuyết phục Moscow thay đổi lập trường trong cách thức xử lý cuộc khủng hoảng Syria, trong kế hoạch thiết lập lá chắn tên lửa của Mỹ ở Châu Âu và cả trong vấn đề kiểm soát vũ khí hạt nhân. Chọc giận Tổng thống Putin, mọi nỗ lực trên của chính quyền Obama sẽ bị đổ xuống sông, xuống biển.
Lớn hơn nữa, chính sách “tái điều chỉnh quan hệ với Nga” được ông Obama phát động ngay khi lên cầm quyền ở nhiệm kỳ đầu tiên năm 2009 có nguy cơ đổ vỡ. Càng gây mâu thuẫn với Nga, Moscow càng đầy cựu địch thủ thời Chiến tranh Lạnh của mình đến gần Trung Quốc – một đối thủ được đánh giá là rất khó chịu của Mỹ hiện nay.
Trong khi đó, đối với Tổng thống Putin, hành động hủy bỏ cuộc gặp của Nhà lãnh đạo Mỹ sẽ ít nhiều khiến ông cảm thấy mất mặt.
