Thứ bảy qua, Berezovsky 67 tuổi được các vệ sĩ phát hiện chết trong phòng tắm ở nhà riêng tại thị trấn Ascot (cách London khoảng 40km về phía tây), nơi ông ta tị nạn chính trị từ năm 2000.
Không có dấu vết phóng xạ
Cảnh sát Anh mở cuộc điều tra, gồm các sĩ quan được huấn luyện đặc biệt về CBRN (chuyên về sinh-hóa, phóng xạ và hạt nhân). Các chuyên gia CBRN được gọi sau khi nhóm cấp cứu báo rằng máy dò phóng xạ trong căn biệt thự của Berezovsky phát tín hiệu báo động. Tuy nhiên, CBRN không tìm thấy dấu vết phóng xạ hoặc hóa học tại ngôi nhà của Berezovsky.
Họ cũng khẳng định không có bằng chứng có người thứ ba dính líu vào cái chết vẫn còn bí ẩn này. Nhưng việc nhân viên điều tra tìm dấu vết phóng xạ làm gợi nhớ cái chết năm 2006 của cựu điệp viên Liên Xô Alexander Litvinenko đào tẩu qua Anh.
Litvinenko là bạn của Berezovsky, được cho là bị một nhân viên tình báo Nga đầu độc bằng chất polonium-210 bỏ vào tách trà tại một khách sạn ở London. Berezovsky đã tố cáo ông Putin đứng sau cái chết này.
Khi Liên Xô sụp đổ năm 1989, Berezovsky từng bỏ công việc giáo sư toán để lập công ty buôn bán xe con Logovaz và trở thành triệu phú trong thời kỳ tư nhân hóa tài sản nhà nước Nga vào đầu những năm 1990. Từ năm 1995 - 1997, ông ta trở thành một đại gia, có cổ phần ở kênh truyền hình ORT Television, ở Hãng hàng không dân dụng Aeroflot và ở Tập đoàn dầu mỏ Sibneft.
Berezovsky được cho là một tay “buôn vua” giúp TT Boris Yeltsin tái đắc cử TT hồi năm 1996, bằng cách liên minh với nhiều doanh nhân để tài trợ cuộc vận động tranh cử của ông này. Nhờ đó, Berezovsky giành được ưu thế chính trị cũng như những cơ hội mua tài sản nhà nước với giá rẻ. Vào năm 1997, tạp chí Forbes ước đoán tài sản của ông ta trị giá 3 tỷ USD.
Năm 1999, Berezovsky lên đến đỉnh cao quyền lực khi được chỉ định làm phó thư ký Hội đồng An ninh liên bang và có chân trong nhóm “chiến hữu” của Yeltsin. Nhóm này được gọi là “Gia đình”. Ông ta cũng ủng hộ ông Putin thừa nhiệm chức TT của Yeltsin, sử dụng kênh TV của ông ta để tiến hành bôi nhọ các đối thủ chính trước thềm cuộc bầu cử TT năm 2000.
Nhưng mối quan hệ giữa Berezovsky với tân TT kết thúc, khi ông Putin tuyên bố dẹp bỏ những đại gia và hạn chế quyền lực chính trị của họ. Ông ta tự chọn cuộc sống lưu vong tại Anh, nơi ông ta kêu gọi lật đổ TT Putin. Năm sau, chính phủ Nga đòi Anh dẫn độ ông ta về Nga xét tội gian lận và rửa tiền nhưng London từ chối. Hai năm sau, ông ta được cấp quốc tịch Anh.
Tự sát hay đau tim?
Năm 2007, London khuyến cáo Berezovsky rời Anh vì có bằng chứng về âm mưu ám sát ông. Ông ta trở thành nhân vật bị Moscow truy nã, từng nhiều lần bị ám sát hụt, gồm một lần bị đánh bom mà tài xế của ông ta bị mảnh bom chém đứt đầu hồi năm 1994. Moscow vào năm 2001 truy nã ông Berezovsky về các tội lừa đảo, rửa tiền, can thiệp vào chính trị Nga.
Tòa án Nga cũng hai lần xử vắng mặt ông ta, một lần vào năm 2007 về tội lừa đảo khi làm chủ Aeroflot và lần thứ hai vào năm 2009 về tội biển thủ tiền của Avtovaz trong những năm 1990. Berezovsky phủ nhận các cáo buộc trên. Nga từng yêu cầu Anh dẫn độ Berezovsky về nước nhưng bị từ chối. Dù ở Anh, Berezovsky vẫn chỉ trích chính quyền Putin, thậm chí từng kêu gọi đảo chính.
Tháng 5.2012, Ủy ban thanh tra liên bang Nga hai lần điều tra hình sự đối với Berezovsky, vì ông ta công khai kêu gọi bạo loạn nhằm ngăn ông Putin tuyên thệ tái nhậm chức TT. Tuy nhiên, người phát ngôn của TT Putin cho biết Berezovsky gần đây gửi thư xin ông Putin tha thứ để được hồi hương. Nhưng bạn của ông ta phủ nhận thông tin này, nói Berezovsky họa có điên mới xin trở về Nga, vì ông ta từng tố cáo ông Putin là “một tên cướp và đồng bọn là các cựu điệp viên KGB”.
Trong thời gian sống tại Anh, Berezovsky vẫn duy trì lối sống vương giả như khi ở Nga với tài xế, vệ sĩ, máy bay riêng và một chiếc Rolls-Royce 1927. Tuy nhiên, các thông tin gần đây cho biết ông đã phải bán dần tài sản cá nhân để trang trải sau nhiều thua lỗ tài chính nặng nề và vấn đề gia đình.
Tháng 8.2012, ông Berezovsky mất khoảng 5 tỷ USD trong vụ kiện chống lại tỷ phú đồng hương Roman Abramovich, chưa kể hơn 250 triệu USD án phí. Berezovsky tố cáo ông Abramovich tống tiền và đe dọa để buộc ông bán rẻ số cổ phần ở Sibneft. Nhưng một tòa án tại Anh đã bác bỏ vụ kiện hồi tháng 8.2012 với lý do Berezovsky "là một người không lương thiện và không đáng tin cậy".
Trước đó, vào tháng 7.2011, vợ cũ của Berezovsky là Galina Besharova đã giành phần thắng trong vụ dàn xếp ly dị với phần bồi thường được đồn đoán lên đến hơn 100 triệu USD. Luật sư của ông ta cho biết hồi đầu tháng 3: Berezovsky mắc nợ to, gần như phá sản nên phải bán nhiều món tài sản quý, như một bức tranh chân dung Lenin do nghệ nhân Andy Warhol người Anh vẽ) và chiếc Roll Royce sản xuất năm 1927.
Hồi đầu năm 2013, có tin Berezovsky lâm cảnh eo hẹp tài chính, do người tình cũ Elena Gorbunova đòi được quyền niêm phong tài sản của ông ta, vì ông ta nợ cô ta một số tiền lớn khi họ chia tay năm 2012. Trong bối cảnh như thế, nhiều khả năng Berezovsky tự sát vì chán đời. Chưa đầy 24 giờ trước cái chết của ông ta, Berezovsky trả lời phỏng vấn của Forbes, cho biết ông chán cuộc đời lưu vong và đã mất mục đích sống: “Tôi không biết sẽ làm gì nữa. Tôi 67 tuổi rồi”.
Thông tin chính thức về những giờ phút cuối của Berezovsky là một người hầu lo ngại cho ông vì không thấy ông từ khoảng 22 giờ 30 hôm thứ sáu tuần qua, nên gọi dịch vụ cấp cứu lúc 15 giờ 30 ngày thứ bảy. Người hầu phải tông cửa phòng tắm - do bị khóa từ bên trong - và phát hiện xác Berezovsky trên sàn.
Không có ai khác trong nhà khi xe cấp cứu đến. Nhưng Marina (vợ góa của Litvinenko) vẫn khẳng định không thể có chuyện Berezovsky tự sát, vì “Ông ta là người ăn nói thẳng thừng, không bao giờ giấu những suy nghĩ nên có nhiều kẻ thù”. Marina nói cách đây 4 tuần có gặp ông ta và thấy ông ta vẫn vui vẻ, tinh thần phấn chấn.
Dù vậy, một số bạn bè của Berezovsky nói ông ta có vấn đề về tim nên rất có thể ông ta chết vì một cơn đau tim. Cảnh sát cho biết họ vẫn chưa thể làm rõ cái chết của Berezovsky 67 tuổi, còn phải chờ đợi kết luận giảo nghiệm pháp y của Bộ Nội vụ Anh.
