Dự án “khủng” và gây nhiều tranh cãi này tới nay đã tốn kém 392 tỉ USD. Việc sử dụng linh kiện Trung Quốc diễn ra bất chấp những lo ngại của Mỹ về chương trình do thám và mở rộng quân sự của Bắc Kinh.
Theo các tài liệu của Lầu Năm Góc mà Reuters tiếp cận được, Giám đốc bộ phận mua bán vũ khí thuộc Lầu Năm Góc, Frank Kendall đã cho phép hai nhà cung cấp của chương trình F-35 là Northrop Grumman Corp and Honeywell International Inc sử dụng các nam châm Trung Quốc trong hệ thống radar, thiết bị hạ cánh và các phần mềm khác của loại chiến đấu cơ thế hệ thứ 5 này.
Nếu không có quyết định "phá rào" đó, cả hai công ty có thể bị trừng phạt vì vi phạm luật liên bang, trong khi chương trình F-35 có thể lại bị trì hoãn.
“Đây là một thỏa thuận lớn và một tình huống bất thường, bởi ta vẫn cấm các linh kiện quốc phòng từ Trung Quốc. Tôi chưa từng thấy chuyện như vậy xảy ra trước đây”, ông Frank Kenlon, cựu quan chức cao cấp Lầu Năm góc, hiện giảng dạy tại Đại học Hoa Kỳ, nhận xét.
Theo tài liệu trên, Văn phòng Trách nhiệm Chính phủ (GAO), một cơ quan điều tra thuộc Quốc hội, hiện đang thẩm tra 3 trường hợp "phá rào" như vậy có liên quan đến chương trình F-35.
Quốc hội Mỹ đã yêu cầu GAO điều tra và trình báo cáo vào ngày 1/3 tới do những quan ngại rằng các công ty Mỹ đang bị gạt khỏi thị trường kim loại đặc biệt (chuyên ngành quân sự) và rằng, hệ thống vũ khí Mỹ có thể trở nên phụ thuộc vào các linh kiện được chế tạo bởi một kẻ địch tiềm tàng trong tương lai.
Quyết định phá lệnh cấm được áp dụng với các linh kiện chi phí thấp, trong đó có các nam châm giá chỉ 2 USD, được lắp đặt trên 115 chiếc F-35 dùng trong các mục đích thử nghiệm, huấn luyện và sản xuất. GAO lưu ý rằng, một số công ty Mỹ cũng sản xuất được những nam châm tương tự.
Theo tài liệu trên, ông Kendall giải thích rằng, việc "phá rào" lệnh cấm là cần thiết để duy trì tiến độ sản xuất, thử nghiệm và huấn luyện đối với thế hệ máy bay mới nhất của Lầu Năm Góc, tránh tốn kém hàng triệu USD chi phí bổ sung thiết bị cũng như việc trì hoãn kế hoạch của Lực lượng lính thủy đánh bộ Mỹ - đưa vào sử dụng F-35 trong chiến đấu kể từ giữa năm 2015.
Tài liệu cũng lấy ví dụ rằng, trong một vụ "phá rào" với chương trình F-35, sẽ mất 10,8 triệu USD và khoảng 25.000 giờ công để tháo các nam châm “made in China” và thay bằng linh kiện Mỹ.
Hiện nay, Tập đoàn Lockheed Martin đang phát triển máy bay F-35, chương trình vũ khí tốn kém nhất trong lịch sử nước Mỹ, cho Mỹ và 8 nước khác tham gia đầu tư gồm: Anh, Canada, Australia, Italy, Na Uy, Thổ Nhĩ Kỳ, Đan Mạch và Hà Lan. Israel và Nhật Bản cũng đã đặt các đơn hàng F-35.
Chương trình F-35 đã bị chậm trễ nhiều năm so với kế hoạch, cùng với đó là chi phí bị đội cao lên tới 70% so với ước tính ban đầu. Vào thời điểm ông Kendall cho phép dỡ bỏ lệnh cấm dùng linh kiện Trung Quốc, giới chức Mỹ rất lo ngại việc phải tiếp tục trì hoãn cộng với chi phí bị đội cao sẽ khiến các khách hàng từ bỏ đơn hàng (mà điều này càng khiến cho giá thành mỗi chiếc F-35 trong tương lai cao hơn).
Trong các tài liệu, ông Kendall nhấn mạnh tầm quan trọng của chương trình F-35 nhằm bảo đảm ưu thế vượt trội của quân đội Mỹ và đối phó với các mối đe dọa mới nổi tiềm tàng từ các quốc gia cũng đang phát triển chiến đấu cơ tàng hình của riêng mình, trong đó có Nga và Trung Quốc.
Được biết, Lầu Năm Góc đã lần đầu tiên tiết lộ các vấn đề đối với loại nam châm không phải do Mỹ chế tạo trong một bản thông báo viết tay ít được chú ý gửi tới Quốc hội hồi mùa xuân năm 2013. Nhưng thông báo này không nói rõ tên các công ty liên quan và cũng không tiết lộ rằng một số linh kiện đã được nhập từ Trung Quốc.
