Đài radar thế hệ mới ELM-2288ER (Israel) được đưa vào biên chế là một bất ngờ lớn, bởi trước nay mạng lưới radar cảnh giới của Việt Nam vốn chỉ tin dùng hàng có xuất xứ từ Nga hoặc Đông Âu.
Càng bất ngờ hơn khi tổ hợp radar cảnh giới đường không tiên tiến Ground Master 400 (GM-400) của Thales Group - Tổ hợp quốc phòng trứ danh Pháp lại bị "bật bãi", mặc dù trước đó họ đã thành công với hợp đồng cung cấp radar CW-100 cho Hải quân Việt Nam. Vậy đâu là nguyên nhân?
Tổ hợp radar cảnh giới tầm xa GM-400
Radar 3D kỹ thuật số quét mảng pha điện tử chủ động hoàn toàn GM-400 được Thales Raytheon Systems (Pháp) phát triển nhằm phát hiện từ xa các mục tiêu bay ở độ cao lớn cũng như độ cao nhỏ, bám địa hình.
Nó có thể bám sát cùng lúc nhiều mục tiêu từ máy bay chiến thuật có khả năng thao diễn cao, bay ở độ cao siêu thấp, cho tới các khí tài bay có diện tích phản xạ radar thấp như máy bay không người lái hay tên lửa hành trình.
Chỉ với kíp trắc thủ 4 người, tổ hợp có thể được triển khai trong vòng 30 phút và điều khiển từ xa nhằm nâng cao khả năng sống sót khi bị chế áp bởi tên lửa diệt radar.
Toàn bộ hệ thống được bố trí gọn trong một container hàng hải 20 feet tiêu chuẩn và nặng không tới 10 tấn.
Do vậy, nó dễ dàng triển khai nhanh khi đặt trên khung gầm xe vận tải việt dã bánh hơi 6 x 6 hoặc 8 x 8 và có thể vận chuyển chỉ bởi một chiếc máy bay vận tải C-130 hoặc trực thăng cỡ lớn.
GM-400 được nhiều quốc gia phát triển đánh giá cao và lựa chọn như một cấu phần chính của hệ thống phòng không quốc gia như Pháp, Đức, Canada, Phần Lan, Malaysia... Chỉ tính từ năm 2008 - 2013, đã có ít nhất 36 tổ hợp GM-400 được đặt mua.
Ngoài ra, nó cũng là cấu phần chính tham gia bảo vệ không phận Trung tâm thử nghiệm vũ trụ Guiana của Tổ hợp Không gian Châu Âu.
GM-400 cũng đáp ứng hoàn hảo các tiêu chuẩn về môi trường của Liên minh Châu Âu (EU), bao gồm cả hoạt động trong điều kiện gió lớn trên các cánh đồng trống trải nhờ những thuật toán tối ưu khi thiết kế.
Một số đặc điểm nổi trội
- Lái chùm tia kỹ thuật số.
- Thời gian giữa 2 lần phát sinh sự cố: > 3.500 giờ; Đảm bảo hệ số hoạt động: > 99,9%; Dễ dàng bảo dưỡng định kỳ với một nhóm nhỏ kỹ thuật viên.
- Bố trí gọn trong container 20 feet tiêu chuẩn, nặng không quá 10 tấn; Kết nối, hoạt động theo chỉ thị của Trung tâm chỉ huy mạng cảnh giới đường không.
- Có phiên bản cố định hoặc cơ động tùy theo lựa chọn của khách hàng; Có thể hoạt động độc lập và điều khiển từ xa bởi kíp trắc thủ cơ hữu hoặc kết nối với các trung tâm chỉ huy, điều khiển cấp trên.
Tính năng kỹ chiến thuật cơ bản
- Kíp trắc thủ: 4 người.
- Quét mảng pha chủ động (AESA); Băng sóng S, cung cấp 3 tham số (phương vị, cự ly, độ cao).
- Cảnh giới các mục tiêu bay từ xa ở độ cao lớn; Phát hiện chính xác máy bay cánh cố định, trực thăng, tên lửa hành trình, máy bay không người lái và tên lửa đường đạn chiến thuật.
- Phạm vi hoạt động: Phương vị 3600, góc tà 200 và 400.
- Hiệu suất hoạt động: Tầm hoạt động: 470 km; Cự ly phát hiện mục tiêu: 5 - 390 km; Độ cao phát hiện mục tiêu tối đa: 30,5 km; Sai số phát hiện mục tiêu: Cự ly: 200 m; Phương vị: 30.
- Cơ động cao, dễ vận chuyển và hoạt động ổn định, tin cậy; Kháng nhiễu tốt, có thể phát hiện tên lửa đường đạn chiến thuật (TBM); Có bộ cân bằng điện trong khoảng -6 - +50; Tích hợp bộ nhận diện địch - ta.
- Đơn giá: 28 triệu USD (hợp đồng với Canada).
Tổ hợp radar cảnh giới tầm xa ELM-2288ER
Tổ hợp ELM-2288ER (AD-STAR) do Tập đoàn IAI (Israel) chế tạo
ELM-2288ER do Tập đoàn Công nghiệp hàng không Israel (IAI) phát triển với chức năng chính là radar cảnh giới nhìn vòng tầm xa, cung cấp đủ 3 tham số (phương vị, cự ly, độ cao) cho các hệ thống phòng không, cảnh báo sớm và quản lý không lưu dân sự.
Tổ hợp radar quét mảng pha điện tử chủ động (AESA) này được đánh giá đặc biệt tốt về khả năng kháng nhiễu, hoạt động tin cậy và ổn định, tuổi thọ cao do được tích hợp những công nghệ tiên tiến nhất.
Nó có thể phát hiện từ xa nhiều loại mục tiêu bay kể cả các khí tài bay bám địa hình, cơ động nhanh và có diện tích phản xạ radar nhỏ như tên lửa hành trình, máy bay không người lái, tên lửa đường đạn.
Ưu điểm vượt trội của ELM-2288ER là có khả năng xử lý xung dopple kết hợp và lái chùm tia kỹ thuật số theo góc tà, cho phép nó đồng thời vừa quét vòng 3600, vừa quét tập trung vào một khu vực xác định nhằm bám sát các tốp mục tiêu nguy hiểm.
Bên cạnh đó, trong khi liên tục cập nhật tình báo trên không, nó còn thực hiện nhiều nhiệm vụ khác như phân loại và bám sát một số lượng lớn mục tiêu, dẫn đường cho không quân, chỉ thị mục tiêu cho các đơn vị hỏa lực…
Nhờ trung tâm xử lý/ điều khiển, đài ăn-ten và phần cứng bố trí gọn trong một container, radar có thể vận chuyển bằng nhiều phương tiện đường bộ, đường không hoặc đường biển với thời gian triển khai, thu hồi hết sức nhanh chóng.
Tính năng kỹ chiến thuật cơ bản
Phạm vi hoạt động: Cự ly: 480 km; Phương vị: 3600; Góc tà: 300; Độ cao: tới 30 km; Cự ly phát hiện mục tiêu là máy bay chiến đấu: 430 km; Đơn giá: trên 30 triệu USD.
Đánh giá chung
Cả GM-400 và ELM-2288ER đều là những loại radar mảng pha kỹ thuật số chủ động tầm xa tiên tiến nhất thế giới hiện nay, đáp ứng được các yêu cầu cao nhất của tác chiến phòng không hiện đại.
Tuy nhiên, Việt Nam lựa chọn ELM-2288 là hoàn toàn đúng đắn bởi:
Thứ nhất, giá thành gần tương đương nhau nhưng ELM-2288ER trội hơn ở cự ly phát hiện, tích hợp sẵn hệ thống nhận diện địch - ta, vừa nhìn vòng 3600 vừa quét theo khu vực để bám sát và cập nhật liên tục tham số của các mục tiêu nguy hiểm nhất.
Thứ hai, mặc dù Thales Raytheon Systems vừa hoàn thành việc tích hợp và bàn giao cho Không quân Hoàng gia Malaysia một trung tâm chỉ huy và điều khiển hết sức hiện đại cùng một đài radar cảnh giới tầm xa GM-400.
Tuy nhiên khi xảy ra sự cố bi thảm của chuyến bay MH-370, toàn bộ mạng radar quân sự của nước này không phát hiện bất cứ sự bất thường nào.
Thứ ba, nếu Việt Nam lựa chọn trang bị các tổ hợp phòng không cơ động SPYDER-SR/MR cũng do Tập đoàn IAI (Israel) chế tạo thì ELM-2288ER là lựa chọn quá hoàn hảo.
ELM-2288ER có thể tích hợp sử dụng như một đài cảnh giới nhìn vòng tầm xa, bổ sung cho các đài radar cơ hữu có sẵn trong tổ hợp SPYDER.
