Trước hết cần khẳng định việc Trung Quốc tiến hành xây dựng và bồi lấp trên Biển Đông là hoàn toàn sai trái. Việc Mỹ lên tiếng yêu cầu Trung Quốc không làm phức tạp thêm tình hình là đáng hoan nghênh nếu nhìn từ góc độ cần thiết duy trì an ninh và hòa bình trong khu vực.
Tuy nhiên, cũng có ý kiến cho rằng các động thái của Mỹ, từ lời nói đến việc làm, đang thể hiện tâm thế “cay cú” bởi điều mà Washington quan tâm chưa hẳn đã là an ninh hàng hải hay những tranh chấp lãnh thổ, mà chính là việc ai mới là người lãnh đạo thế giới!
Hình ảnh Trung Quốc bồi lấp trên Biển Đông chụp từ máy bay P-8 Poseidon của Mỹ
Từ trước tới nay, Mỹ vẫn công khai tuyên bố không đứng về bên nào trong các tranh chấp trên Biển Đông. Ngay cả với đồng minh Philippines, Mỹ cũng chỉ đưa ra các cam kết hết sức “trừu tượng”.
Trong cuộc gặp ngày 27/5 ở Hawaii, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Ashton Carter nói với người đồng cấp Philippines Voltaire Gazmin rằng cam kết của Washington bảo vệ quốc gia Đông Nam Á này vẫn “không lay chuyển”.
Ông Carter có đề cập tới hành động của Trung Quốc trên Biển Đông. Tuy nhiên, sự ám chỉ này là không đủ tin cậy và không phải là tuyên bố chắc chắn rằng Mỹ sẽ ra tay khi xảy ra xung đột.
Có thể hiểu đây là thủ thuật “lên dây cót” của ông chủ Lầu Năm Góc đối với Philippines, đồng thời gửi một thông điệp cảnh báo tới Trung Quốc.
Trên thực địa, Hải quân Mỹ cũng đã cố tình điều máy bay tuần tra biển P-8 Poseidon bay vào không phận một đảo mà Trung Quốc đơn phương tuyên bố chủ quyền trên Biển Đông.
Động thái này của Washington đơn giản là thể hiện sự bất bình trước việc Trung Quốc phát triển một số đảo này thành căn cứ hỗ trợ hoạt động quân sự.
Có vẻ như Washington cho rằng đã đến lúc phải vạch ra một giới hạn đỏ xung quanh sức mạnh gia tăng của Trung Quốc, và Biển Đông là nơi được Mỹ lựa chọn.
Máy bay P-8 Poseidon của Mỹ
Điều mà Washington quan tâm là ai sẽ lãnh đạo châu Á. Ngoài việc nhấn mạnh đến tuyên bố chủ quyền, Trung Quốc đang sử dụng năng lực biển của mình để phô trương sức mạnh tại vùng biển mà Mỹ luôn là thế lực mạnh nhất.
Có thể, người Mỹ tính toán rằng việc xử rắn với Trung Quốc sẽ khuyến khích các nước khác trong khu vực làm theo. Qua đó, buộc Trung Quốc nhận ra phải trả giá ngoại giao cho cách hành xử hung hăng của mình, và sẽ phải suy nghĩ kĩ trước khi tiếp tục.
Ngoài ra, Mỹ có thể nhắc nhở Trung Quốc về sức mạnh quân sự và phạm vi ảnh hưởng của Mỹ ở Tây Thái Bình Dương.
Trên cơ sở nhận định điều tồi tệ nhất với Trung Quốc là chiến tranh với Mỹ, nên người Mỹ cho rằng Trung Quốc sẽ lùi bước một khi được nhắc nhở về sức mạnh và quyết tâm của Mỹ.
Tàu hải quân Trung Quốc
Với tình hình hiện nay, các chuyên gia cho rằng dường như Trung Quốc sẵn sàng cho phép một cuộc khủng hoảng ở Biển Đông leo thang thành chiến tranh hơn là Mỹ.
