Từ năm 1996 đến nay, Quân đoàn 1 đã triển khai thực hiện Pháp lệnh về LLDBĐV trong bối cảnh đất nước còn gặp nhiều khó khăn về kinh tế-xã hội, một số văn bản luật giữ vai trò là cơ sở của Pháp lệnh về LLDBĐV lại ban hành sau Luật Quốc phòng (năm 2005) và có sự điều chỉnh, bổ sung như Luật Nghĩa vụ quân sự, Luật Sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam…
Khắc phục những khó khăn trên, Đảng ủy, Bộ tư lệnh Quân đoàn 1 đến cấp ủy, chỉ huy các cấp đã chủ động, tích cực trong lãnh đạo, chỉ đạo, đề ra chủ trương, kế hoạch, biện pháp thực hiện, đạt nhiều kết quả quan trọng, góp phần nâng cao chất lượng, khả năng SSCĐ của quân đoàn.
Theo đó, các đơn vị thuộc Quân đoàn 1 đã luôn phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền, cơ quan quân sự địa phương nắm và quản lý chắc nguồn DBĐV hiện có cả về số lượng, chất lượng. Việc biên chế, sắp xếp vào các đơn vị DBĐV theo nguyên tắc lấy đúng chuyên nghiệp quân sự là chính, kết hợp với thu hẹp địa bàn một cách hợp lý.
Các đơn vị đã phối hợp chặt chẽ với địa phương chủ động tạo nguồn cả về số lượng và chất lượng bằng các biện pháp như:
Kết hợp công tác tuyển quân của từng đơn vị với nhiệm vụ động viên theo từng địa bàn; tổ chức huấn luyện chuyển loại chuyên nghiệp quân sự cho quân nhân chuẩn bị xuất ngũ về tạo nguồn cho địa phương; hằng năm kết hợp cùng địa phương thực hiện phúc tra nắm nguồn chặt chẽ để điều chỉnh, bổ sung, kiện toàn về số lượng LLDBĐV.
Đến nay, việc tổ chức các đơn vị DBĐV ở cấp huyện là trung đoàn bộ binh và tiểu đoàn binh chủng, ở cụm xã (5-6 xã) tổ chức tiểu đoàn bộ binh và đại đội binh chủng đã được thành lập đủ theo biên chế thời chiến với số lượng quân nhân dự bị (QNDB) đạt 96%, trong đó sĩ quan đạt 87,3%, hạ sĩ quan, binh sĩ đạt 97,1%, tỷ lệ đảng viên chiếm 10% và trang bị đủ phương tiện kỹ thuật theo quy định.
Riêng đối với sĩ quan dự bị, đã được thẩm định kỹ về phẩm chất, năng lực để xếp vào từng chức danh trong các đơn vị DBĐV theo đúng tiêu chí.
Tổ chức và thực hành huấn luyện, diễn tập DBĐV là nội dung rất quan trọng nhằm nâng cao khả năng sẵn sàng động viên, SSCĐ của LLDBĐV, có ý nghĩa quyết định việc thực hiện thắng lợi Pháp lệnh về LLDBĐV.
Để triển khai nhiệm vụ đạt kết quả tốt, Bộ tư lệnh Quân đoàn 1 đã chỉ đạo các cơ quan, đơn vị chủ động, tích cực chuẩn bị chu đáo về mọi mặt, hiệp đồng chặt chẽ với địa phương và phương châm “chất lượng, thiết thực, hiệu quả”.
Hằng năm, các đơn vị của Quân đoàn 1 (đảm nhiệm khung A) đã luôn coi trọng huấn luyện cho chỉ huy, cơ quan các cấp về nội dung công việc của từng cấp trong chuẩn bị và thực hành động viên thông qua hình thức huấn luyện học tập trung, học tại chức, tập huấn, luyện tập chuyển trạng thái SSCĐ.
Từ năm 1996 đến nay, Quân đoàn 1 đã tổ chức 27 lần diễn tập chỉ huy tham mưu về động viên, trong đó có 26 lần thực hành tiếp nhận quân nhân dự bị và có lần tiếp nhận một trung đoàn bộ binh trên một huyện. Đến nay, người chỉ huy, cơ quan các cấp của quân đoàn đã cơ bản nắm vững các bước trong chuẩn bị và thực hành động viên trong mọi điều kiện, tình huống.
Để bảo đảm tốt cho công tác nắm, quản lý, nâng cao chất lượng nguồn và hiệu quả huấn luyện, diễn tập LLDBĐV, Đảng ủy, Bộ tư lệnh Quân đoàn 1, cấp ủy, chỉ huy, cơ quan các cấp, nhất là cơ quan chính trị của quân đoàn đã quán triệt và thực hiện tốt chỉ thị, nghị quyết của cấp trên về LLDBĐV.
Quân đoàn chỉ đạo các đơn vị phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền, cơ quan quân sự địa phương trong tổ chức tuyên truyền Pháp lệnh về LLDBĐV và thâm nhập nắm nguồn DBĐV cả về số lượng, chất lượng. Cùng với đó, các đơn vị đã thực hiện hiệu quả công tác bảo đảm hậu cần, kỹ thuật, tài chính cho xây dựng và huy động LLDBĐV.
Từ thực tiễn 20 năm triển khai, tổ chức thực hiện Pháp lệnh về LLDBĐV, Quân đoàn 1 đã rút ra một số bài học kinh nghiệm quý.
Trước hết là phải phát huy tốt vai trò của cơ quan tham mưu cho cấp ủy, chỉ huy trong lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức thực hiện pháp lệnh, đồng thời coi trọng bồi dưỡng nâng cao trình độ mọi mặt cho cán bộ làm công tác động viên.
Thường xuyên làm tốt việc phối hợp, hiệp đồng chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền, cơ quan quân sự địa phương trong thực hiện công tác động viên quân đội, xây dựng LLDBĐV vững mạnh.
Cần phải thực hiện tốt công tác phúc tra nắm nguồn và sắp xếp LLDBĐV chặt chẽ, đúng quy định.
Các đơn vị tổ chức huấn luyện, diễn tập phải bảo đảm chất lượng, đủ nội dung, thời gian, kiểm tra, đánh giá thực chất, tránh phô trương, hình thức để không ngừng nâng cao chất lượng quân dự bị.