Nhưng nó đã bay - mặc dù đã lâu rồi.
Sau hơn ba thập kỷ nằm im lìm, Quái vật biển Caspi lại tiếp tục di chuyển. Là một trong những cỗ máy có thể bay bắt mắt nhất từng được chế tạo, nó đang hoàn thành những gì có thể là hành trình cuối cùng của nó.
Vào tháng 7 năm nay, sau 14 giờ lênh đênh trên biển, một đội tàu gồm ba tàu kéo và hai tàu hộ tống đã chậm rãi di chuyển dọc theo bờ biển Caspi để chuyển thứ hàng hóa đặc biệt cồng kềnh của họ đến đích, một dải bờ biển gần điểm cực nam của Nga.
Chính tại đây, bên cạnh thành phố cổ kính Derbent, thuộc nước cộng hòa Dagestan của Nga, chiếc "Ekranoplan lớp Lun" nặng 380 tấn đã tìm thấy ngôi nhà mới.
Ekranoplan, chiếc tàu (hay máy bay) lớp "Lun" bị bỏ rơi sau những năm 1990 bởi sự sụp đổ của Liên Xô, bị bỏ đến rỉ sét đi tại căn cứ hải quân Kaspiysk, cách Derbent khoảng 100 km.
Nhưng trước khi chìm vào quên lãng, nó đã được giải cứu nhờ vào kế hoạch biến nó thành một điểm thu hút khách du lịch.
Phương tiện hiệu ứng mặt đất, còn được gọi là "ekranoplans", là một loại phương tiện lai giữa máy bay và tàu thủy. Chúng di chuyển trên mặt nước mà không thực sự chạm vào nước.
Tổ chức Hàng hải Quốc tế phân loại chúng là tàu, nhưng trên thực tế, chúng có được khả năng tốc độ cao độc đáo từ việc lướt trên mặt nước ở độ cao từ một đến năm mét.
Họ tận dụng lợi thế của một nguyên tắc khí động học được gọi là "hiệu ứng mặt đất."
Sự kết hợp giữa tốc độ và khả năng tàng hình - khoảng cách gần bề mặt khi bay khiến chúng khó bị radar phát hiện - đã thu hút sự chú ý của quân đội Liên Xô. Họ đã thử nghiệm một số biến thể của khái niệm này trong Chiến tranh Lạnh.
Việc triển khai chúng trên vùng nước rộng lớn giữa Liên Xô và Iran khiến chúng có biệt danh "Quái vật biển Caspi".
Ekranoplan "Lun" là một trong những thiết kế cuối cùng ra đời từ chương trình phương tiện tác chiến mặt đất của Liên Xô. Dài hơn một chiếc siêu máy bay Airbus A380 và cao gần bằng, bất chấp kích thước và trọng lượng khổng lồ của nó, chiếc Lun có khả năng đạt tốc độ lên tới 550 km/h nhờ tám động cơ phản lực cánh quạt mạnh mẽ nằm trên đôi cánh mập mạp.
Cỗ máy đáng gờm này thậm chí còn có thể cất cánh và hạ cánh trong điều kiện mưa bão, với những con sóng cao tới hai mét rưỡi. Nhiệm vụ dự kiến của nó là tiến hành các cuộc tấn công chớp nhoáng trên biển bằng sáu tên lửa chống hạm mà nó mang theo trong các ống phóng đặt ở phía trên thân tàu.
Chiếc ekranoplan đã được chuyển đến Derbent là chiếc duy nhất trong lớp của nó từng được hoàn thành và đi vào hoạt động năm 1987.
Chiếc Lun thứ hai, không có vũ khí và được giao nhiệm vụ cứu hộ và tiếp tế, đang ở trạng thái hoàn thành nâng cao khi vào đầu những năm 1990, toàn bộ chương trình bị hủy bỏ và chiếc Lun hiện có rút khỏi hoạt động.
Sau hơn 30 năm không hoạt động, việc di chuyển con quái vật biển này không phải là nhiệm vụ dễ dàng, đòi hỏi sự hỗ trợ của phao cao su và phối hợp cẩn thận nhiều tàu.
Tàu "Lun" sẽ là ngôi sao của Công viên Yêu nước, một bảo tàng quân sự và công viên chủ đề trưng bày các loại thiết bị quân sự của Liên Xô và Nga.
Việc xây dựng công viên dự kiến bắt đầu vào cuối năm 2020. Hiện tại, Lun sẽ ở một mình trên bãi biển.
Khi mở cửa, Công viên Yêu nước của Derbent sẽ không phải là bảo tàng duy nhất của Nga trưng bày thiết kế ekrano. Một chiếc ekranoplan lớp Orlyonok nhỏ hơn nhiều có thể được tìm thấy tại Bảo tàng Hải quân Nga ở Moscow.
Trong khi các phương tiện hiệu ứng mặt đất không còn được ưa chuộng trong vài thập kỷ qua, khái niệm này đang hồi sinh, theo CNN.
Các nhà phát triển ở Singapore, Mỹ, Trung Quốc và Nga đang thực hiện các dự án khác nhau nhằm mục đích làm cho các thiết kế ekrano trở lại cuộc sống, mặc dù với mục đích hòa bình hơn.
Một trong số đó là công ty Wigetworks có trụ sở tại Singapore, có nguyên mẫu AirFish 8 được chế tạo dựa trên thiết kế do các kỹ sư người Đức Hanno Fischer và Alexander Lippisch thực hiện trong Chiến tranh Lạnh.
Mô hình tàu ekranoplans mang tên AirFish 8 của Wigetworks
Wigetworks đã mua lại các bằng sáng chế và quyền sở hữu trí tuệ và bắt đầu cố gắng cải tiến, cập nhật những thiết kế trước đó để tạo ra một phương tiện hiệu ứng mặt đất hiện đại.
Cũng tại châu Á, chiếc ekranoplan Xiangzhou 1 của Trung Quốc đã bay lần đầu tiên vào năm 2017, mặc dù có rất ít thông tin về dự án này.