Phát bắn thần kỳ của tên lửa VN: "Hạ nhục" F-111 cánh cụp, cánh xòe đầu tiên trên TG

Đại tá Nguyễn Thụy Anh - Cục Khoa học Quân sự / BTTM |

Người Mỹ tin F-111 là "siêu cường kích bất khả chiến bại" nhưng không ngờ là nó đã bị phòng không Việt Nam bắn rụng ngay trong những phi vụ đầu tiên trên bầu trời miền Bắc nước ta.

LTS: Trong trong cuộc chiến tranh chống phá hoại bằng không quân của Mỹ ở miền Bắc, Bộ đội tên lửa Việt Nam đã lập nhiều chiến công xuất sắc và có những trận đánh hết sức đặc biệt.

Trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc các bài viết của Đại tá Nguyễn Thụy Anh về một số trận đánh độc đáo mà với những "phát bắn thần kỳ", Bộ đội tên lửa Việt Nam đã hạ gục uy danh của Không quân Mỹ.

----------

Kỳ 1: Phát bắn thần kỳ của tên lửa Việt Nam - Hạ mục tiêu bay cao nhất trên tầng bình lưu

Kỳ 2: Phát bắn thần kỳ của tên lửa Việt Nam: Phục kích diệt "Trung tâm điện tử di động" EB-66

Kỳ 3: Phát bắn thần kỳ của tên lửa VN: Trừng trị "sát thủ" AC-130, KQ Mỹ hốt hoảng tháo chạy

Kỳ 4: Phát bắn thần kỳ của tên lửa VN: Con Đô đốc Mỹ bị bắt sống, cường kích A-4 "hít xỉ than"

---------

Mỹ tin F-111 là "siêu cường kích bất khả chiến bại"

Trong cuộc chiến tranh phá hoại (CTPH) miền Bắc VN bằng KQ với "sức mạnh không thể tưởng tượng nổi", nhưng chỉ từ năm 1965 đến 1967 mà Lầu Năm Góc đã phải hứng chịu hết bất ngờ này đến bất ngờ khác.

Từ thiệt hại quá sức chịu đựng khi hàng ngàn phản lực cơ bị hạ với đủ các loại tối tân nhất (trừ mỗi loại trinh sát SR-71 thì lại không ném bom được) đến tổn thất nhạy cảm nhất với hàng ngàn phi công lão luyện được đào tạo rất tốn kém mà vẫn liên tục bị thương vong và rơi vào tay đối phương.

Các tướng lĩnh Mỹ đặt ra yêu cầu phải chế tạo 1 loại máy bay chiến đấu hơn hẳn những loại khác đã có để mong chế áp được hệ thống phòng không của VN đang ngày càng có hiệu quả hơn và nâng cao sĩ khí đang không ngừng giảm sút trong đội ngũ phi công của họ.

Loại máy bay F-111 đã được tổ hợp công nghiệp quân sự Hoa Kỳ nghiên cứu chế tạo theo đúng những tiêu chí ấy và tưởng như nó sẽ là vô địch trên bầu trời …

Đây là loại máy bay cường kích hạng nặng, tốc độ siêu âm "cánh cụp, cánh xòe" đầu tiên trên thế giới, tối tân nhất của Mỹ lúc bấy giờ, mới được sản xuất với số lượng rất ít và trang bị cho KQ Mỹ từ cuối năm 1967.

Giá một chiếc F-111 theo thời giá lúc đó là 15 triệu USD, đắt tiền còn hơn cả 1 chiếc B-52. So với các loại máy bay mà KQ Mỹ thường sử dụng đánh phá ở VN trước đó như A-4, A-6, F-4, F-105... thì F-111 ưu việt hơn hẳn.

Bởi lẽ, nó có tốc độ bay nhanh hơn ở độ cao lớn (khi cánh cụp, tốc độ hơn 300 m/s), khi cánh xòe ở độ cao thấp cũng là 220-250 m/s, trang bị nhiều loại khí tài điện tử hiện đại hơn như thiết bị gây nhiễu ALQ-101 có công suất lớn ở các dải tần khác nhau, tạo được cả 2 loại nhiễu tạp và nhiễu xung trả lời...

Phát bắn thần kỳ của tên lửa VN: Hạ nhục F-111 cánh cụp, cánh xòe đầu tiên trên TG - Ảnh 1.

Máy bay cường kích F-111 của Mỹ.

Đặc biệt F-111 có hệ thống điều khiển tự động bay theo địa hình trong mọi thời tiết, cả ngày lẫn đêm mà không cần sự hướng dẫn của hệ thống dẫn đường LORAN như nhiều loại máy bay khác. Do đó nó có thể bay nhanh, bay thấp và cơ động linh hoạt ở vùng rừng núi phức tạp, đối phương rất khó phát hiện và bắn hạ được.

Phát bắn thần kỳ của tên lửa VN: Hạ nhục F-111 cánh cụp, cánh xòe đầu tiên trên TG - Ảnh 2.

Máy bay F-111 dài 22,40 m, sải cánh 19,20 m (khi cụp là 9,74 m), trang bị 2 động cơ phản lực đạt tốc độ lớn nhất 2.700 km/h với độ cao tối đa 18.000m, có thể bay thấp 200-500 m (theo quảng cáo, thậm chí cực thấp đến 70-80 m), uốn lượn theo địa hình với tốc độ 300m/s.

Máy bay có 2 người lái, trọng lượng cất cánh tối đa 41,5 tấn với 10 tấn vũ khí các loại (gấp 4 lần F-105), có thể mang cả bom hạt nhân, tầm bay xa 5.000 km…

F-111 "cánh cụp, cánh xòe"

Tháng 3/1968, KQ Mỹ đưa 6 máy bay F-111A đầu tiên tới căn cứ Takhli (Thái Lan) và ngày18/3 bắt đầu tham chiến, phối hợp cùng với các máy bay F-4 đánh phá miền Bắc VN.

Nhưng chỉ sau 10 ngày, chiếc F-111 đầu tiên đã bị rơi ở phía tây Hà Tĩnh mà người Mỹ giải thích là do "tai nạn", còn VN cho biết là do pháo cao xạ (PCX) của Trung đoàn 280 bắn hạ.

Ngày 30-3-1968, hỏa lực tên lửa phòng không VN lần đầu tiên đã bắn rơi 1 chiếc F-111 trên bầu trời Hà Tây: đây là trận đánh xuất sắc của tiểu đoàn tên lửa 64 chỉ bằng 2 quả đạn, bám sát bằng tay đã tiêu diệt chiếc F-111 cánh cụp, cánh xòe bay ở độ cao rất thấp.

Đến cuối tháng 4/1968 thì chiếc F-111 thứ ba lại bị rơi trong 1 phi vụ ở miền Bắc VN mà KQ Mỹ một mực giải thích là do "trục trặc kỹ thuật". Chỉ trong vòng 1 tháng, với 55 phi vụ mà đã có tới 3 chiếc F-111 bị rơi khi thử sức lần đầu ở chiến trường VN thì dù với lý do nào Lầu Năm Góc cũng không thể chấp nhận được.

Phát bắn thần kỳ của tên lửa VN: Hạ nhục F-111 cánh cụp, cánh xòe đầu tiên trên TG - Ảnh 3.

Mảnh xác chiếc máy bay F-111 bị dân quân xã Tiền Châu, Yên Lãng, Vĩnh Phú bắn hạ tháng 10/1972. Ảnh tư liệu.

KQ Mỹ đành phải cấp tốc rút số còn lại về nhà máy để tiếp tục "nghiên cứu hoàn thiện" loại siêu cường kích này… Sau thất bại cay đắng đầu tiên tại Việt Nam, loại F-111 đã phải trải qua sửa đổi toàn diện cả về kỹ thuật và chiến thuật đến tận năm 1972 nó mới quay lại chiến trường cũ.

Khi mở cuộc CTPH lần 2 ở miền Bắc VN năm 1972, KQ Mỹ điều 48 chiếc F-111 đã được hoàn thiện hơn sang căn cứ ở Thái Lan và bắt đầu các phi vụ đánh đêm ở vùng tây bắc VN.

Đến tháng 10/1972, máy bay F-111 liên tục bay rất thấp vào đánh phá ban đêm ở miền Bắc, hiệu quả tuy không lớn nhưng có đêm 8-10 lần gây mệt mỏi và căng thẳng cho bộ đội và nhân dân ta.

Quyết không để chúng lộng hành, các đơn vị PK của ta đã nghiên cứu phương án đánh loại máy bay nguy hiểm này. Kết hợp với hệ thống radar cảnh giới có sẵn, ta triển khai 60 trạm quan sát ở tất cả những nơi mà F-111 có thể bay qua và nối liên lạc chặt chẽ với hàng trăm trận địa trực chiến…

Và "cánh cụp, cánh xòe" dù tối tân đến mấy cũng không thể tránh được mạng lưới PKND thiên la địa võng của VN. Đêm 28/9/1972, bộ đội PCX 37 ly phục kích diệt 1 chiếc F-111 ở Yên Bái và đêm 16/10 súng máy 12,7 ly của dân quân Vĩnh Phú đã bắn rơi thêm 1 chiếc F-111.

Ngoài lực lượng cao xạ và SMPK, một số tiểu đoàn tên lửa được lệnh cơ động phục kích, đón lõng những đường bay của F-111 thường bay qua các khu vực như Tiên Yên (Hà Bắc), đông nam dãy Tam Đảo…

Theo dõi và nắm chắc hoạt động của địch, ngày 15/10/1972, tiểu đoàn tên lửa 59 khi trực chiến đã quay anten về lõng núi đông nam Tam Đảo phục sẵn. Nửa đêm, radar trinh sát của tiểu đoàn phát hiện 1 chiếc F-111 bay thấp 500m lao vào rất nhanh đã kịp thời báo động cho đài điều khiển bám sát mục tiêu ở cự ly 18 km.

Phát bắn thần kỳ của tên lửa VN: Hạ nhục F-111 cánh cụp, cánh xòe đầu tiên trên TG - Ảnh 4.

Máy bay cường kích F-111 của Mỹ.

Kíp chiến đấu của tiểu đoàn lập tức phóng 2 tên lửa với dãn cách 6 giây và tiêu diệt ngay chiếc F-111 này. Liên tiếp trong tháng 11/1972 ở miền Bắc VN lại có thêm 2 chiếc F-111 nữa bị bắn rụng trong đêm.

Trong chiến dịch Điện Biên Phủ trên không 12/1972, 5 chiếc F-111 đã bị quân và dân miền Bắc VN bắn rơi, trong đó có 2 chiếc do DQTV sử dụng vũ khí bộ binh tiêu diệt (Hà Tây, đêm 20/12/72 bằng súng máy 12,7 ly và Hà Nội đêm 22/12/1972 bằng súng máy 14,5 ly).

Theo số liệu tổng kết của VN, trong cuộc CTPH lần 2 ở miền Bắc VN đã có 10 chiếc F-111 bị bộ đội tên lửa, cao xạ và lưới lửa PKND ta bắn hạ ở độ cao thấp dưới 500 m.

Theo nhận xét của các chuyên gia quân sự, hiệu quả chiến đấu của loại F-111 ở VN không có gì đặc biệt hơn các loại máy bay khác ngoài việc gây căng thẳng ban đêm cho dân thường và các kíp phòng không trực chiến của VN, tương tự như loại A-6 của Hải quân Mỹ vẫn thường dùng trong cả 2 cuộc CTPH của Mỹ.

Chưa kể là với kích thước và trọng lượng lớn hơn (A-6 chỉ dài 16,6m và nặng 27,5 tấn) nên F-111 lại trở thành mục tiêu rõ hơn cho các loại súng bộ binh và PCX cỡ nhỏ của VN.

Trong chiến dịch cuối năm 1972, KQ Mỹ sử dụng F-111 thực hiện những phi vụ đánh xen kẽ giữa các đợt B-52, chủ yếu nhằm vào các trận địa phòng không và sân bay VN nhưng lại bị bắn hạ nhiều hơn loại A-6 (5 chiếc F-111 bị rơi so với 4 chiếc A-6), chứng tỏ nó không mạnh như quảng cáo của Lầu Năm Góc và đã không thể làm thay đổi cục diện chiến trường.

Sau chiến tranh VN, F-111 tiếp tục được nâng cấp (thành các biến thể F-111 E, F và G) rồi sử dụng rộng rãi trong các cuộc chiến Libya năm 1986, Irac năm 1991...Tại những chiến trường này, do không gặp các hệ thống PK có hiệu quả như VN, máy bay cánh cụp, cánh xòe Mỹ có thể hoạt động thuận lợi hơn và hầu như ít bị thiệt hại.

Trong cuộc tập kích Lybi năm 1986 của 18 chiếc F-111, chỉ có 1 chiếc bị tên lửa PK bắn rơi mà thôi. Còn trong chiến tranh vùng Vịnh năm 1991, với tổng số 84 chiếc F-111 tham chiến chỉ có 4 chiếc bị rơi…

Tuy F-111 được KQ Mỹ coi là loại máy bay "An toàn nhất trong chiến tranh VN" do đã "thực hiện hàng ngàn phi vụ ở đó mà chỉ có khoảng 10 chiếc bị rơi", nhưng từ cuối năm 1972 đã bị Quốc hội Mỹ đánh giá là 1 chương trình thất bại lớn.

Đến năm 1996 thì máy bay F-111 cánh cụp cánh xòe bị loại khỏi trang bị của KQ Mỹ. Thế là loại máy bay cánh cụp, cánh xòe đầu tiên trên thế giới, hiện đại nhất lúc đó của Không lực Hoa Kỳ đã không làm nên trò trống gì trên chiến trường VN.

Chẳng những thế, chúng còn bị bắn rụng bằng mọi loại vũ khí phòng không, từ rồng lửa SAM-2, pháo cao xạ các cỡ đến cả những loại vũ khí bộ binh thông thường trong tay các chiến sĩ VN dũng cảm và không hề lùi bước trước bất cứ kẻ thù nào dù chúng có được trang bị tối tân đến đâu!

Máy bay ném bom F-111 hạ cánh khẩn cấp

Đường dây nóng: 0943 113 999

Soha
Báo lỗi cho Soha

*Vui lòng nhập đủ thông tin email hoặc số điện thoại