Ô tô giá rẻ kiểu VinFast

Bài viết thể hiện góc nhìn của tác giả Quang Vinh, cây viết kỳ cựu với 30 kinh nghiệm trong lĩnh vực ô tô xe máy.

Thế nào là xe giá rẻ?

Không dễ để trả lời câu hỏi này. Khái niệm rẻ hay đắt của một sản phẩm trước hết còn tùy vào góc nhìn. Ở góc độ cung ứng, các hãng sản xuất ô tô quy định hẳn vài phân khúc xe giá rẻ, thường là các dòng xe cỡ nhỏ, xe minicar động cơ nhỏ, nội thất cơ bản.

Có một vài biến tướng của xe giá rẻ do hãng sản xuất đưa ra, chẳng hạn xe ở phân khúc cao hơn nhưng bỏ bớt hoặc bỏ hoàn toàn các tùy chọn để nới rộng dải khách hàng, hoặc thậm chí vẫn giữ nguyên tùy chọn nhưng bán với giá rất gần giá sản xuất với mục đích xác lập thị phần.

Như trường hợp các hãng xe Trung Quốc, hãng Guangzhou Automobile Group Motor khi thâm nhập thị trường Mỹ đã giảm giá tới 30% so với các đối thủ trong cùng phân khúc để đánh chiếm nhanh mảng miếng thị trường mục tiêu, nhằm xác lập lợi thế cạnh tranh so với các doanh nghiệp đi trước.

Tuy nhiên "giá rẻ để bán" không phải lúc nào cũng trùng hợp với "giá rẻ để mua". Người tiêu dùng có góc nhìn của riêng họ về xe giá rẻ. Đôi khi giá rẻ trong quan niệm của người tiêu dùng lại là "giá vừa túi tiền", hoặc rẻ là so với giá của một vài mẫu xe tương đương mà họ biết.

Ngay khi công bố, những mẫu xe của VinFast đã không hướng tới phân khúc giá rẻ.

Với người tiêu dùng Việt Nam thì quan niệm về xe giá rẻ lại còn khác hơn nữa. Được đánh giá là một trong những thị trường ô tô tiềm năng bậc nhất ở khu vực Đông Nam Á nói riêng và châu Á nói chung, kỳ thực thị trường ô tô Việt Nam còn rất hoang sơ vì người dân hầu như không thể mua ô tô do mức giá quá cao được quy định bởi các sắc thuế.

Mức giá bán ô tô tại Việt Nam trung bình cao hơn trên dưới hai lần so với giá tại các thị trường lớn như châu Âu, Bắc Mỹ, cũng thuộc hàng đắt nhất khi so với thị trường khu vực. Trên nền giá như thế, chỉ cần xe được bán với giá thấp hơn là người tiêu dùng đã thấy "rẻ".

Rất dễ nhận ra điều này khi nhìn vào thị trường ô tô trong nước năm 2017. Trước bối cảnh chuẩn bị bước vào năm 2018 với thuế nhập khẩu nội khối ASEAN giảm về 0%, hàng loạt hãng xe trong nước đã thực hiện chiến lược giảm giá thu hút khách hàng.

Ngay ở đợt giảm giá đầu tiên, không ít người đã bỏ tiền mua xe vì thấy rẻ. Nhưng chiến dịch giảm giá được các hãng xe thực hiện không chỉ một lần và có những mẫu xe giảm giá vài lần thì vẫn chưa về đúng "giá thực". Chỉ có điều hễ có giảm giá là khách hàng thấy xe rẻ, lần nào cũng vậy.

VinFast có sản xuất xe rẻ?

Phải khẳng định ngay là ở giai đoạn tung ra thị trường những sản phẩm đầu tiên, xe của VinFast không phải là xe giá rẻ. Trên trang web công bố các mẫu xe thiết kế của mình, VinFast cho biết các mẫu xe này đều đạt các tiêu chí thiết kế "sang trọng, thời thượng, hiện đại".

Trừ khi bạn có thể quay ngược thời gian để trở về giai đoạn mà việc sản xuất tại Việt Nam được phấn đấu theo các tiêu chí đồng thời "nhanh, nhiều, tốt, rẻ", còn không thì 3 tiêu chí mà VinFast nêu ra thuộc về tiêu chí cho phân khúc xe sang, hoặc ít nhất cũng ở phân khúc xe cỡ trung tiệm cận phân khúc sang chứ không thể là xe bình dân giá rẻ.

Có vài lý do khiến chúng ta tin rằng VinFast định vị sản phẩm của mình ở phân khúc xe sang.

1. Vin Group là tập đoàn kinh doanh sản xuất đa ngành và các sản phẩm của Vin Group đưa ra thị trường cho đến nay đều được định vị ở các tiêu chí như đẳng cấp, hiện đại, sang trọng. Đó là các sản phẩm như khu du lịch nghỉ dưỡng Vinpearl, khu đô thị Vinhomes kèm theo hệ thống siêu thị, cửa hàng, trường học, bệnh viện cao cấp. VinFast là một sản phẩm nằm trong chuỗi sản phẩm của Vingroup và sẽ khó giải thích nếu đó là một sản phẩm bình dân giá rẻ.

2. Một lý do khác thuộc về khách quan. Mặc dù nhu cầu sở hữu ô tô của người dân Việt Nam là rất lớn, song ở góc độ quản lý, các cơ quan hữu quan rõ ràng không hề muốn lượng ô tô tăng lên quá nhiều bởi cơ sở hạ tầng giao thông tại Việt Nam chưa thể đáp ứng nổi trong tương lai gần.

Theo ông Nguyễn Đức Thành, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách, cơ quan quản lý sẽ tìm cách hạn chế việc sở hữu ô tô cá nhân bất chấp thuế nhập khẩu nội khối ASEAN giảm về 0% khiến giá xe rẻ hơn. Rốt cuộc sẽ vẫn chỉ có một thiểu số người có tiền, là sở hữu được xe ô tô và dĩ nhiên không phải là ô tô giá rẻ.

3. Ngoài ra, hẳn các nhà hoạch định chiến lược phát triển cho VinFast không thể bỏ qua những kinh nghiệm xương máu về ô tô giá rẻ ở Việt Nam. Từng có những xe giá rẻ như Lifan, Chery hay BYD đã lăn bánh trên đường Việt Nam và biến mất nhanh chẳng kém lúc đến.

Thị trường Việt sẽ có xe giá rẻ tử tế

Nhưng không phải lúc này.

Renault là một ví dụ thành công với xe giá rẻ. Tập đoàn sản xuất xe nước Pháp đầu tư vào thương hiệu xe rẻ Dacia của Rumani và Kwid của Ấn Độ. Cả hai thương hiệu đều bán rất chạy với doanh số lớn, riêng mẫu crossover Kwid có giá bán theo quy đổi chỉ dưới 100 triệu đồng.

Tại thị trường Trung Quốc, mẫu SUV Haval của hãng xe Trung Quốc Great Wall Motors bán tới 800.000 xe/năm. Điểm khác biệt so với thị trường Việt Nam vẫn là vấn đề đã nêu ở đầu bài viết: Góc nhìn.

Phát biểu tại buổi lễ ra mắt mẫu xe Arteon, người đứng đầu bộ phận phát triển kỹ thuật của tập đoàn ô tô Đức Volkswagen, Tiến sĩ Frank Welsch cho biết "... trong nhiều năm, chúng tôi đã tối ưu hóa ô tô để đảm bảo chất lượng cao dưới góc nhìn của thị trường châu Âu, nhưng nếu qua đôi mắt của Trung Quốc hay Braxin, họ nói rằng chúng tôi đã đầu tư vào những thứ mà khách hàng không nhìn thấy, cảm thấy hoặc không phải trả".

Thị trường Trung Quốc, như thế, ở vị trí thấp hơn so với thị trường ô tô châu Âu và Mỹ. Thế nhưng Trung Quốc hay Ấn Độ đều đã có công nghiệp ô tô, còn Việt Nam thì tay trắng, chưa có gì.

Người Trung Quốc bỏ tiền mua chiếc SUV Haval khá nhiều vì dưới góc nhìn của họ, đây là chiếc xe giá rẻ.

Điều đó ảnh hưởng đến góc nhìn của người tiêu dùng đối với sản phẩm ô tô. Xe giá rẻ trong mắt người tiêu dùng Việt lắm lúc chỉ là cái xe bốn bánh lắp động cơ để đi trong mưa không bị ướt đầu, đôi khi lại giống xe... sang được giảm giá. Dải "định vị sản phẩm" của khách hàng rộng đến thế nên VinFast có uống thuốc liều hẳn cũng chưa nghĩ đến xe bình dân vào thời điểm hiện tại.

Tuy nhiên trong tương lai, điều ấy có thể thay đổi. Các mẫu xe được VinFast đưa ra hiện tại được các chuyên gia đánh giá nằm ở khoảng phân khúc D, đứng phía dưới những dòng xe sang như BMW 5-Series. Thiết kế như thế có một khoảng lùi để xe VinFast có thể nằm ở phân khúc thấp hơn, đơn giản nhất là bằng cách cắt bớt các tùy chọn.

Lớn như tập đoàn Volkswagen còn có chiến lược làm xe giá rẻ cho các thị trường mới nổi thì chẳng có lý do gì VinFast không thể làm. Miễn là phải tới đúng thời điểm, khi thị trường ô tô Việt đã phát triển cả về tầm vóc lẫn dân trí.