Chiều 21-9, Nhà xuất bản (NXB) Giáo dục Việt Nam thông tin về một số vấn đề liên quan đến sách giáo khoa (SGK).
"Mỗi năm lỗ trên dưới 40 tỉ"
Theo báo cáo được ông Hoàng Lê Bách, Tổng Giám đốc NXB Giáo dục Việt Nam, thông tin doanh thu từ SGK năm 2015 của NXB giáo dục là 656,6 tỉ đồng. Năm 2016 là 735,2 tỉ đồng. Doanh thu SGK năm 2017 là 703,9 tỉ đồng.
Báo cáo công bố thông tin 2017, tổng doanh thu trong ba năm này lần lượt là 1.041 tỉ, 1.147 tỉ và 1.203 tỉ đồng. Như vậy, doanh thu từ SGK chiếm hơn 50% tổng doanh thu của NXB Giáo dục Việt Nam.
Dù vậy, theo NXB Giáo dục Việt Nam, kết quả kinh doanh mảng SGK của đơn vị này liên tục lỗ hàng chục tỉ đồng. Cụ thể, năm 2015 lỗ 43,8 tỉ đồng. Năm 2016 lỗ 43,3 tỉ và năm 2017 lỗ 38,14 tỉ đồng.
Ông Bách chỉ rõ chi phí đầu vào của hoạt động xuất bản, phát hành SGK đều biến động tăng, từ chi phí nguyên nhiên vật liệu, nhân công đến tiền công in trả nhà in, vận chuyển.
Toàn bộ chi phí in ấn và phát hành SGK, NXB phải tự hạch toán, cân đối, hoàn toàn không có trợ giá, hỗ trợ từ ngân sách nhà nước.
Trong khi đó, SGK là mặt hàng được Bộ Tài chính quản lý giá. Từ năm 2011, giá bán không thay đổi và được công khai.
Do chi phí đầu vào tăng cao, giá bán không đổi, doanh thu phát hành SGK vẫn không đủ bù đắp chi phí, dẫn đến hoạt động xuất bản, phát hành SGK luôn lỗ.
Hàng năm, NXB phải sử dụng nguồn thu khác để bù lỗ cho hoạt động phát hành SGK trên 40 tỉ đồng. Điều này được cơ quan Kiểm toán Nhà nước, Thanh tra của Tổng cục Thuế... kiểm tra và xác nhận.
Hàng năm, NXB Giáo dục Việt Nam tổ chức nhiều lượt tặng sách cho thư viện trường học, các tủ sách dùng chung và các em học sinh có hoàn cảnh khó khăn.
Ngoài ra, NXB Giáo dục Việt Nam cũng hỗ trợ chi phí vận chuyển cho các địa bàn miền núi, biên giới, hải đảo... nơi SGK được mua bằng nguồn vốn ngân sách để cung cấp cho học sinh vùng sâu, vùng xa.
"Lỗi viết vào sách là do giáo viên"
Về nội dung SGK thiết kế để viết vào hay không được báo chí quan tâm, ông Hoàng Lê Bách thông tin về cơ bản, SGK không thiết kế để học sinh viết vào sách.
Khi biên soạn SGK hiện hành, các tác giả đã xây dựng hệ thống bài tập trong SGK theo hướng đa dạng, phong phú về nội dung và hình thức trình bày nhằm tạo hứng thú học tập cho học sinh, đồng thời giúp học sinh làm quen với các dạng bài tập khác nhau theo xu thế chung của SGK ở các nước phát triển.
Do đó ngoài các câu hỏi, bài tập dạng truyền thống (bài tập tự luận), các tác giả có đưa vào SGK các dạng bài tập trắc nghiệm với các hình thức đặc thù như điền khuyết, lựa chọn đúng/sai, cặp đôi (nối kết)…
“Đối với sách Toán dành cho học sinh tiểu học, đặc biệt là sách Toán 1, học sinh bắt đầu được làm quen với các số tự nhiên, các phép toán cộng trừ và các hình khối cơ bản. Với lứa tuổi này, học sinh chưa có kỹ năng viết, vẽ thành thạo.
Bên cạnh đó, để có thể hiểu và khắc sâu kiến thức toán, cần đa dạng hóa các dạng bài tập và cách diễn đạt đề bài bắt buộc phải thiết kế các dạng “điền trống”, “ghép cặp”, “khoanh kết quả đúng”,… để học sinh có thể dễ dàng thực hiện được trên vở ghi” – ông Bách phân tích.
Đáng chú ý, ông Bách cho biết các SGK Toán 1 xuất bản giai đoạn 1976-1979; sách Toán 2 xuất bản giai đoạn 1980-1989; sách Toán 1 xuất bản giai đoạn 1990 - 2002, đều có các dạng câu hỏi, bài tập trên.
Tuy vậy, theo ông Bách, để tránh việc học sinh điền trực tiếp vào SGK, Bộ GD&ĐT đã chỉ đạo trong các văn bản hướng dẫn giảng dạy.
Mặt khác, các tác giả đã có những khuyến cáo, nhắc nhở học sinh không được viết vào SGK thông qua sách giáo viên.
Về vấn đề sử dụng lại SGK, lãnh đạo NXB Giáo dục Việt Nam nhấn mạnh nội dung SGK được giữ ổn định qua nhiều năm.
NXB Giáo dục Việt Nam không được phép tự ý thay đổi hoặc thiết kế thêm các phần nội dung của SGK để học sinh viết vào dẫn tới sách phải bỏ đi sau mỗi năm học.
Với cách trình bày như hiện nay, theo thống kê của NXB Giáo dục thì có hơn 35% học sinh đã sử dụng SGK cũ.
Bởi theo lãnh đạo NXB này thì theo danh mục SGK được Bộ GD&ĐT phê duyệt từ lớp 1 đến lớp 12, trung bình mỗi học sinh cần 10,5 bản sách.
Nếu tất cả các học sinh đều sử dụng SGK mới, số lượng SGK cần in là khoảng 170 triệu bản.
Trong khi đó, năm 2018 số lượng SGK được NXB Giáo dục Việt Nam phát hành là 110 triệu bản, chỉ đáp ứng nhu cầu của gần 65% học sinh, số còn lại là các em sử dụng SGK cũ, SGK mượn từ thư viện, tủ sách dùng chung...