Câu ngạn ngữ La tinh cổ "In vino veritas" - có nghĩa là "Trong rượu vang, có sự thật" - chỉ là một trong vô số câu nói cho rằng rượu là một loại 'huyết thanh sự thật'. Câu nói này được cho là của Pliny the Elder, một nhà khoa học, nhà sử học và quân nhân La Mã, mặc dù những câu cách ngôn tương tự có thể bắt nguồn từ xa hơn nữa, từ thời Hy Lạp cổ đại.
Nhưng liệu rượu có thực sự khiến mọi người trung thực hơn không? Câu trả lời là có và không, các chuyên gia nói với Live Science.
Rượu "khiến chúng ta có nhiều khả năng nói ra bất cứ điều gì trong đầu mình", Aaron White, người đứng đầu Viện Nghiên cứu Quốc gia về Lạm dụng rượu và Chi nhánh Dịch tễ học và Sinh trắc học của Chứng nghiện rượu, cho biết. "Trong một số trường hợp, đó có thể là sự thật. Trong một số trường hợp, đó có thể là điều bạn nghĩ là sự thật khi say xỉn".
Vì vậy, chắc chắn có khả năng cao hơn là ai đó sẽ nói ra suy nghĩ của mình sau khi uống vài ly. Nhưng cũng có khả năng là họ sẽ nói điều gì đó có vẻ thật khi say nhưng họ sẽ không coi trọng nó khi tỉnh táo. Ví dụ, một người bạn say có thể đưa ra những lời hứa táo bạo rằng họ sẽ chuyển thành phố hoặc nghỉ việc rồi rút lại ngay vào sáng hôm sau.
Mặc dù tìm kiếm trực tuyến không đưa ra kết quả trực tiếp nào về nghiên cứu về cách rượu ảnh hưởng đến tính trung thực, nhưng các nghiên cứu về tác động của rượu đối với tính cách, cảm xúc và nhận thức giúp củng cố ý tưởng này.
Ví dụ, một nghiên cứu năm 2017 trên tạp chí Clinical Psychological Science đã khám phá cách tính cách của những người tham gia thay đổi sau khi họ uống đủ lượng vodka chanh để đưa nồng độ cồn trong máu của họ lên 0,09% - chỉ cao hơn một chút so với giới hạn lái xe hợp pháp của liên bang tại Hoa Kỳ và Anh. Những người quan sát bên ngoài nhận xét rằng sự thay đổi lớn nhất trong tính cách của những người tham gia sau khi uống rượu là họ trở nên hướng ngoại hơn nhiều. Mặc dù nghiên cứu không điều tra xem rượu có phải là huyết thanh sự thật hay không, nhưng có lý khi một người cảm thấy thoải mái hơn trong bối cảnh xã hội cũng có nhiều khả năng thành thật hơn.
Khả năng giúp mọi người thoát khỏi vỏ bọc của mình của rượu có thể giúp họ nói ra những gì họ nghĩ, nhưng White cho biết tác động của nó lên cảm xúc có thể khiến những suy nghĩ đó trở nên thất thường hơn.
Ảnh minh họa
"Chúng ta thường thấy rằng uống rượu có xu hướng làm tăng cường cảm xúc của chúng ta", Michael Sayette, giáo sư tâm lý học tại Đại học Pittsburgh (Hoa Kỳ), nói với Live Science trong một email. "Chúng ta có thể thấy mình mỉm cười nhiều hơn và nói to hơn trong những tương tác dễ chịu, nhưng có lẽ, như nhà nghiên cứu [giáo sư danh dự tại Đại học Stanford] Claude Steele đã nói, chúng ta cũng có thể dễ khóc trong cốc bia của mình hơn trong những tình huống không dễ chịu".
Những cảm xúc dâng trào đó có thể khiến mọi người nói ra những gì họ nghĩ khi tỉnh táo, nhưng chúng cũng có thể khiến ai đó rơi vào trạng thái bất ổn, nơi họ nói ra điều gì đó mà họ không thực sự có ý định nói hoặc sau đó hối hận sâu sắc. Tương tự như việc uống rượu khiến một số người có nhiều khả năng trở nên hung bạo hoặc cờ bạc - những hành động có thể lướt qua tâm trí tỉnh táo của họ, nhưng họ sẽ có đủ khả năng để tránh.
"Vì rượu có thể thay đổi suy nghĩ và cảm xúc của chúng ta, nên không có gì ngạc nhiên khi hành vi cũng có thể thay đổi", Sayette nói. "Rượu có thể khiến hành vi của chúng ta trở nên cực đoan hơn".
Những tác động này bắt nguồn từ khả năng gây mất ức chế của rượu, nghĩa là một người có nhiều khả năng hành động theo sự thôi thúc của họ. Điều này xảy ra vì rượu làm giảm tín hiệu ở vỏ não trước trán, một vùng não điều chỉnh hành vi và kiểm soát các xung động, White giải thích.
Hơn nữa, rượu cũng ức chế hạch hạnh nhân, một cấu trúc sâu trong não được biết đến với khả năng khơi dậy cảm giác sợ hãi và lo lắng. Khi một người tỉnh táo, hạch hạnh nhân thường phát ra các tín hiệu cảnh báo có thể ngăn người đó nói hoặc làm những điều có thể dẫn đến sự nhầm lẫn trong giao tiếp xã hội, nhưng những tín hiệu đó sẽ lắng xuống sau một vài ly rượu.
Vậy có thực sự có "In vino veritas" (câu ngạn ngữ La tinh cổ được nhắc đến ở đầu bài) không?
Chắc chắn, mọi người có thể dễ tiết lộ bí mật hơn sau vài ly rượu vang - nhưng họ cũng có thể buột miệng nói ra điều gì đó mà họ không thực sự muốn nói và sẽ hối hận vào sáng hôm sau. Tác động của rượu lên tâm trí đơn giản là quá phức tạp để có thể nói rằng nó làm chúng ta trung thực hơn hay không.
"Rượu không phải là huyết thanh sự thật", White nói. "Điều đó là chắc chắn".
Nguồn: Live Science