Đột quỵ – hay còn gọi là tai biến mạch máu não – là một trong những nguyên nhân tử vong hàng đầu hiện nay. Cơn đột quỵ có thể ập đến bất ngờ chỉ trong vài phút, để lại hậu quả nặng nề cho não bộ và cơ thể. Nhưng điều đáng sợ hơn là: phần lớn người bị đột quỵ đều không biết mình thuộc nhóm nguy cơ cao.
Hiểu rõ bản thân có nằm trong nhóm nguy hiểm hay không chính là bước đầu tiên để tự cứu lấy mạng sống của mình. Hãy thử trả lời 5 câu hỏi dưới đây để xem bạn có đang nằm trong nhóm “dễ đột quỵ” hay không nhé!
Đáp án đúng: B – Người bị tăng huyết áp nhưng chủ quan vì “vẫn khỏe”.
Giải thích: Cao huyết áp là nguyên nhân hàng đầu của đột quỵ và được mệnh danh là “kẻ giết người thầm lặng”. Khi huyết áp tăng cao, áp lực tác động lên thành mạch máu não tăng theo, lâu dần gây nứt vỡ, rò rỉ hoặc hình thành cục máu đông. Nhiều người chủ quan vì không có triệu chứng rõ rệt, nhưng thực tế tổn thương đang diễn ra âm thầm mỗi ngày. Việc kiểm tra huyết áp định kỳ, ăn nhạt, giảm stress và dùng thuốc theo chỉ định là cách tốt nhất để ngăn chặn nguy cơ này.
Đáp án đúng: C – Thiếu máu não cục bộ thoáng qua.
Giải thích: Thiếu máu não cục bộ thoáng qua (TIA) được ví như “cơn đột quỵ cảnh báo”. Khi cục máu đông tạm thời chặn dòng máu lên não, người bệnh sẽ có các triệu chứng giống đột quỵ: tê một bên người, nói ngọng, mất thị lực hoặc loạng choạng. Các dấu hiệu này có thể biến mất sau vài phút, khiến người bệnh lầm tưởng là không sao, nhưng thực tế khoảng 1/3 trường hợp TIA sẽ tiến triển thành đột quỵ thật trong vòng 1 năm. Phát hiện sớm và đi khám ngay khi có dấu hiệu là cách duy nhất để phòng tránh nguy cơ tử vong hoặc liệt nửa người.
Đáp án đúng: A – Hút vài điếu thuốc mỗi ngày cho đỡ buồn.
Giải thích: Chỉ một vài điếu thuốc mỗi ngày đã đủ để co hẹp mạch máu, tăng nhịp tim và huyết áp, khiến máu khó lưu thông và dễ hình thành cục máu đông. Nicotine, carbon monoxide và hàng trăm hóa chất khác trong khói thuốc gây tổn thương lớp nội mạc mạch máu – phần “áo giáp” bảo vệ thành mạch. Khi lớp này bị hủy hoại, nguy cơ xơ vữa động mạch và tắc nghẽn não tăng vọt. Đặc biệt, người hút thuốc kết hợp uống rượu hoặc bị tiểu đường thì nguy cơ đột quỵ có thể tăng gấp 2–3 lần so với người bình thường. Không có số lượng hút thuốc lá nào là an toàn.
Đáp án đúng: D – Thiếu vận động làm tăng nguy cơ cao huyết áp, tiểu đường và cholesterol cao.
Giải thích: Khi cơ thể ít vận động, tuần hoàn máu chậm lại, mỡ và đường dễ tích tụ, dẫn đến rối loạn chuyển hóa – ba yếu tố then chốt gây đột quỵ. Theo Tổ chức Đột quỵ Thế giới, mỗi năm có hơn 1 triệu ca đột quỵ bắt nguồn từ lối sống ít vận động. Tập thể dục 30 phút mỗi ngày (như đi bộ nhanh, bơi, đạp xe) có thể giảm tới 30–40% nguy cơ đột quỵ, đồng thời giúp ổn định huyết áp, đường huyết và tâm lý.
Đáp án đúng: C – Đột quỵ do tăng huyết áp và rối loạn mỡ máu.
Giải thích: Rượu bia làm giãn mạch tạm thời nhưng sau đó gây tăng huyết áp, rối loạn lipid máu và tích tụ mỡ nội tạng. Khi kết hợp với béo phì, hiệu ứng này càng mạnh, dẫn tới xơ vữa động mạch và hình thành cục máu đông. Theo các nghiên cứu, người uống rượu bia thường xuyên có nguy cơ đột quỵ cao hơn so với người uống ít hoặc không uống. Nếu muốn bảo vệ sức khỏe tim mạch và não, hãy hạn chế rượu bia, duy trì cân nặng hợp lý và ngủ đủ giấc mỗi ngày.
Đột quỵ là căn bệnh có thể xảy ra ở bất kỳ ai – kể cả người trẻ, người làm việc văn phòng hay tưởng chừng khỏe mạnh. Nhìn lại 5 câu hỏi trên, có thể thấy những yếu tố nguy cơ tưởng nhỏ như cao huyết áp, lười vận động, hút thuốc, uống rượu bia, thiếu máu não cục bộ thoáng qua đều có thể âm thầm “mở đường” cho một cơn đột quỵ.
Các chuyên gia khuyến cáo, cách phòng ngừa tốt nhất là kiểm tra sức khỏe định kỳ, kiểm soát huyết áp – đường huyết – mỡ máu, bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia và duy trì vận động hằng ngày. Mỗi thay đổi nhỏ trong lối sống hôm nay có thể là lá chắn cứu bạn khỏi những phút giây sinh tử bất ngờ ngày mai.