Dường như sẽ không có một trận chiến đấu nào lớn xảy ra giữa lực lượng dân quân người Kurd (YPG) với quân đội Thổ Nhĩ Kỳ tại Bắc Syria. Tại sao như vậy? Do YPG không phải là đối thủ của quân đội Thổ Nhĩ Kỳ nhưng điều quyết định lại không nằm ở đó.
Trước hết hãy nghe lại tuyên bố của Tổng thống Mỹ Donald Trump trong tuyên bố rút quân Mỹ khỏi khu vực, trong đó có 2 đoạn chính nói về người Kurd và Thổ Nhĩ Kỳ.
Với người Kurd, Tổng thống Trump nói: "…Mỹ không nợ nần gì với người Kurd. Họ đã chiến đấu cùng với người Mỹ thì được trả rất nhiều tiền và trang bị đủ các phương tiện quân sự. Mỹ đã kiềm chế chiến tranh giữa họ với Thổ Nhĩ Kỳ đã 3 năm nay nên giờ Mỹ đưa lính Mỹ về nhà".
Với Thổ Nhĩ Kỳ, Tống thống Mỹ Trump đã đe dọa TT Erdogan, thề rằng nếu Thổ Nhĩ Kỳ làm điều gì sai, thì Mỹ sẽ phá hủy hoàn toàn nền kinh tế. "Điều gì sai" là gì, tức cái "lằn ranh đỏ" mà 2 Tổng thống đã thỏa thuận trong cuộc điện đàm là đâu, thì chỉ có TT Trump, SDF và TT Erdogan biết.
SDF là kẻ thù của sự thống nhất toàn vẹn lãnh thổ Syria
SDF là một liên minh gồm người Kurd, các bộ lạc người Ả rập và Assyria trong đó lực lượng quân sự YPG của người Kurd là chủ chốt được Mỹ hậu thuẫn, coi là đồng minh trong cuộc chiến chống khủng bố Nhà nước Hồi giáo tự xưng IS (ISIS).
Nhớ lại rằng trước đây, người Kurd bị Thổ Nhĩ Kỳ dồn đuổi không chỗ nương thân thì chính quyền TT Assad đã công nhận người Kurd là công dân của Syria và khi Nga bước vào cuộc chiến Syria năm 2015, Moscow đã đưa ra cho YPG lời đề nghị tương tự mà ông Assad đã đưa ra trước đó: hòa giải với Damascus và tham gia lực lượng chống khủng bố. Họ từ chối!
Nga đã cố gắng một lần nữa bằng cách đề nghị họ thành lập một lãnh sự quán ở Moscow, mời họ tham gia các cuộc đàm phán hòa bình ở Astana và cung cấp cho họ sự an toàn trước các cuộc tấn công của Thổ Nhĩ Kỳ, nếu họ đồng ý thỏa thuận với Damascus, như là một bên tôn trọng toàn vẹn lãnh thổ của Syria.
Moscow thậm chí còn đưa ra các cuộc đàm phán về sự bảo đảm cho sự tham gia của người Kurd trong tương lai vào chính trị Syria.
Họ đã từ chối một lần nữa. Người phát ngôn của YPG giải thích rằng Washington không cho phép họ nói chuyện với Moscow.
Khi Thổ Nhĩ Kỳ tấn công đánh chiếm quận Afrin của Syria do người Kurd kiểm soát và trong tình thế người Kurd đang chuẩn bị giao nó cho Assad trước khi quân Thổ tấn công thì… họ nghe theo lệnh Mỹ chấp nhận tháo chạy, để Afrin thất thủ rơi vào tay Thổ Nhĩ Kỳ mà không có hy vọng nó được trả lại.
Thổ Nhĩ Kỳ và các lực lượng ủy nhiệm đã chiếm được nhiều địa bàn chiến lược ở miền Bắc Syria.
Khi ISIS sắp sửa sụp đổ vào năm 2017, được Mỹ tiếp sức, Lực lương Dân chủ chủ Syria (SDF), trong đó YPG là chủ yếu, đã nhanh chóng chiếm được nhiều đất nhất có thể. SDF đã chiếm 1/3 diện tích Syria trong đó có các mỏ dầu lớn quan trọng của Syria, đe dọa chống lại Damascus tiến về phía Đông của Euphrates.
Rõ ràng, người Kurd chơi theo cách riêng của họ, vì quyền lợi dân tộc cực đoan mà bất chấp lãnh thổ Syria bị chia xẻ. Thật không sai khi chính quyền TT Assad coi "người Kurd là đặc vụ của Mỹ".
Hôm nay, chiến dịch "Mùa xuân Hòa bình" mở màn, với sức mạnh của không quân, pháo binh vượt trội của quân đội Thổ Nhĩ Kỳ thì khả năng một khu vực dài 120 km, sâu 30 km phía Bắc Syria do SDF kiểm soát sẽ rơi vào tay Thổ Nhĩ Kỳ là chắc chắn.
Lại một lần nữa, người ta dự đoán rằng khi Mỹ đã "bỏ rơi người Kurd" thì SDF sẽ gần lại với Damascus để cùng chiến đấu chống lại sự xâm lược của Thổ Nhĩ Kỳ, nhưng liệu điều đó có xảy ra không?
Chiến sự Syria vẫn đang diễn ra hết sức ác liệt.
Người chơi cờ và quân cờ…
Trong thế cờ tại Syria, có thể nhận ra dễ dàng, Nga-Mỹ-Thổ Nhĩ Kỳ và chính quyền Damascus là người chơi còn người Kurd và SDF chỉ là một quân cờ…
1. Nga-Thổ Nhĩ Kỳ và có thể Damascus đã có thỏa thuận riêng với Tổng thống Erdogan. Hai biểu hiện sau đây khiến chúng ta phải tin:
Thứ nhất: Tại sao Quân đội Thổ Nhĩ Kỳ mạnh dạn tấn công vào Bắc Syria ngay và luôn sau "hở lời" của Tổng thống Mỹ Trump mà chính quyền Mỹ cho rằng Mỹ không "bật đèn xanh" cho Thổ Nhĩ Kỳ?
Bạn tin rằng Mỹ rút hết quân tại Bắc Syria? Nhầm! Vẫn còn khoảng 18 căn cứ và các điểm hoạt động của Mỹ ở phía Bắc Syria, bao gồm 2 căn cứ không quân. Đây là điều kiện quân sự cùng với đòn trừng phạt kinh tế để Trump đe dọa Erdogan nếu "đi quá xa".
Thế nhưng, TT Erdogan vẫn không ngán ngại khi trong ngày hôm qua, quân Mỹ tại đây đã bị pháo của Thổ Nhĩ Kỳ kích "nhầm" đã chứng minh điều đó. Điều mà Ankara lo lắng nhất là sẽ bị Trump "hủy diệt nền kinh tế" thì đằng sau Thổ Nhĩ Kỳ đã có Nga "chống lưng".
Thứ Ba tuần trước, Bộ Tài chính Nga tuyên bố rằng Moscow và Ankara đã ký thỏa thuận về việc sử dụng đồng rúp của Nga và đồng lira của Thổ Nhĩ Kỳ để thanh toán lẫn nhau.
Đoàn phóng viên quốc tế đi thực địa tại căn cứ sân bay Khmeimim, đầu não của Không quân Nga tại Syria.
Russia Today cho biết thỏa thuận này nhằm "mở rộng hơn nữa và tăng cường tương tác liên ngân hàng, cũng như đảm bảo thanh toán không bị gián đoạn giữa các thực thể thương mại của cả hai nước". Hệ thống thanh toán mới của Thổ Nhĩ Kỳ-Nga sẽ liên kết các ngân hàng và công ty Thổ Nhĩ Kỳ với hệ thống tương tự Nga của mạng thanh toán SWIFT.
Rõ ràng, Moscow và Ankara đã tạo ra một bức tường lửa chống lại các lệnh trừng phạt của Mỹ hoặc phương Tây có thể áp đặt đối với Thổ Nhĩ Kỳ trong tương lai… mà cụ thể là để Thổ Nhĩ Kỳ yên tâm với sự đe dọa của Mỹ "đánh sụp nền kinh tế".
Xong, vào ngày thứ Tư, Erdogan ra lệnh tấn công.
Thứ hai, ở góc nhìn quân sự, theo logic thì Không quân vũ trụ Nga (VKS) và Quân đội Syria (SAA) lẽ ra nên tấn công giải phóng Idlib hoặc ít ra tấn công vào HTS, lực lượng ủy nhiệm của Thổ Nhĩ Kỳ khi Ankara tập trung lực lượng cho chiến dịch "Mùa xuân Hòa bình" tại Bắc Syria, đúng không?
Quân đội Thổ Nhĩ Kỳ đang giành nhiều lợi thế ở miền Bắc Syria.
Thế nhưng, hầu như tình hình Idlib hoàn toàn yên tĩnh, không có hoặc không đáng kể các hoạt động quân sự tại đây. Lực lượng HTS đã chuyển các kho đạn dược về sát biên giới Thổ Nhĩ Kỳ...
Động thái này nói lên điều gì nếu như không phải là để cho Quân đội Thổ Nhĩ Kỳ và lực lượng FSA do Thổ Nhĩ Kỳ hẫu thuẫn tại Idlib "yên tâm làm nhiệm vụ tại Bắc Syria"?
2. Nga-Syria tạo điều kiện cho Thổ Nhĩ Kỳ tấn công để buộc Mỹ rút hết quân khỏi Syria và qua đó ép SDF mà chủ yếu là người Kurd Syria vào "khuôn khổ nhất định" phục vụ cho kế hoạch "Soạn thảo hiến pháp mới" cho Syria sắp tới.
Quả thật, nếu Mỹ đã gây ra bất ngờ khi "chuyền quả bóng hỗn loạn Syria" đến chân Nga-Thổ Nhĩ Kỳ-Syria-Iran và châu Âu (tù nhân ISIS; người tị nạn…) bằng cách bỏ rơi SDF, người Kurd Syria thì Mỹ cũng đã lãnh hậu quả tai hại khi người Kurd, trước đòn tìm diệt của Thổ Nhĩ Kỳ, con đường sống duy nhất của họ là đi đến Nga và Damascus.
Về mục tiêu chiến dịch "Mùa xuân Hòa bình", Ankara muốn người Kurd, YPG lùi xa ra khỏi biên giới Thổ Nhĩ Kỳ, còn Nga và Damascus thì muốn họ - người Kurd, YPG "lùi" vào sự quản lý, khống chế chặt chẽ của chính quyền Syria tương lai.
Do đó, giải quyết vấn đề người Kurd, đặc biệt là YPG như thế nào để Thổ Nhĩ Kỳ xác nhận không còn khả năng để "khủng bố" gây hại đến an ninh Thổ Nhĩ Kỳ là việc của Nga, Damascus và của Thổ Nhĩ Kỳ - những người chơi chính, trong tiến trình soạn thảo Hiến pháp mới cho Syria mà người Kurd mất khả năng định đoạt.
Đã có tuyên bố chính thức của SDF về thỏa thuận với Damascus và phản ứng của Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan mà chúng ta sẽ đề cập sau, nhưng thật may mắn, nó không sai với phán đoán, phân tích này của chúng ta.