Tờ National Interest ngày 13/7 có đăng tải một bài viết của Nadya Glebova – một chuyên gia của Viện nghiên cứu phương Đông thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Nga về sự hợp tác Nga – Iran.
Iran tiếp tục vươn lên
Theo cây viết này, lran sẽ không bị sụp đổ dưới sức ép của Mỹ. Nước này đã quen với việc chịu các lệnh trừng phạt kinh tế gần đây của Mỹ và tiếp tục theo đuổi các chính sách của mình ở trong và ngoài nước, bất chấp những hạn chế liên quan đến cuộc khủng hoảng mới nhất với Mỹ.
Tehran có thể dựa vào sự hỗ trợ đáng kể trong nước và một đội quân lớn, bao gồm lực lượng bán quân sự phụ trợ Basij, có quyền tiếp cận với các hạm đội không quân, lực lượng hạng nặng và vũ khí dưới biển.
Tehran cũng có một lực lượng không thể không nhắc đến là lực lượng Vệ binh Cách mạng – đã được đào tạo cách tác chiến không theo quy chuẩn bình thường.
Bất chấp tác động của các lệnh trừng phạt từ Hoa Kỳ đối với nền kinh tế Iran và một số sự phản đối từ trong nước, không có thách thức chính thống nào đối với đất nước này.
Trên thực tế, căng thẳng giữa Hoa Kỳ và Iran có thể kéo dài, điều đòi hỏi cả các thế lực trong khu vực và quốc tế phải thường xuyên cảnh giác.
Ví dụ, do giáp biên giới với Iran, Nga có quyền lợi về tình trạng ở Tây Á. Do đó, họ đang cố gắng hết sức để ngăn chặn tác động mà cuộc khủng hoảng Hoa Kỳ-Iran có thể gây ra đối với an ninh quốc gia của chính họ.
Chính sách đối ngoại mà Nga đã áp dụng đối với cuộc khủng hoảng này có thể được chia thành ba lĩnh vực trọng tâm chính.
Moscow cũng đang lo ngại căng thẳng Iran - phương Tây tiếp tục leo thang.
Khu vực tập trung đầu tiên liên quan trực tiếp đến quy mô dân số Hồi giáo Nga và nguy cơ căng thẳng trên ảnh hưởng đến các quá trình chính trị ở nước này. Hiện tại có khoảng hai mươi triệu người Hồi giáo ở Nga, một con số đã tăng gấp đôi trong vòng ba thập kỷ.
Khi căng thẳng vùng Vịnh gia tăng, Nga không muốn cộng đồng người Hồi của họ bị ảnh hưởng bởi các nhóm cực đoan. Đồng thời, Moscow cũng lo ngại về khả năng một cuộc đối đầu của Hồi giáo Shia và Hồi giáo Sunni có thể nổ ra trên lãnh thổ của họ và một trong những nhóm đó có thể sẽ nhận được hỗ trợ từ Iran.
Nga không muốn trở thành một chiến trường trong cuộc đấu tranh giữa các tôn giáo khác nhau. Đồng thời, Nga cũng không muốn mối quan hệ với Hoa Kỳ sẽ xấu đi thêm nữa.
Lợi ích Nga trong quan hệ với Iran
Khu vực tập trung thứ hai là các nước mà Nga coi là phần nào nằm trong phạm vi ảnh hưởng của mình, chẳng hạn các nước hậu Xô Viết nhưAzerbaijan, Turkmenistan, Armenia và các quốc gia khác – nơi hình ảnh về Moscow rất nổi tiếng, đặc biệt là trong giới chính trị và giới tinh hoa kinh tế.
Những giới tinh hoa này tin rằng Nga có thể giúp họ chống lại ảnh hưởng của chính trị Hồi giáo cực đoan. Đồng thời, các quốc gia này có quan hệ truyền thống mạnh mẽ với Iran.
Do sự giao thoa giữa các mối quan hệ lịch sử, ngoại giao và kinh tế, khu vực này là một khu vực có lợi ích chung cho cả người Nga và người Iran. Hợp tác giữa hai nước chủ yếu là ở các trung tâm xung quanh khu vực Kavkaz, Caspi và Trung Á.
Nga có một dự án dài hạn, được gọi là tăng cường hơn quan hệ đối tác Á-Âu n và Iran là một bên tham gia.
Khu vực trọng tâm thứ ba được kết nối với các mối quan tâm nhân đạo và kinh tế, tác động đến cả Nga và Iran. Những mối quan tâm này đã có chỗ đứng trong lịch sử kể từ thời đế chế Nga và Ba Tư.
Ngày nay cả hai quốc gia đang tìm theo đuổi các chính sách thúc đẩy nền văn minh độc đáo và của riêng họ. Trong tình huống này, lĩnh vực nhân đạo là một trong những chiến lược cho phép theo đuổi các mục tiêu dài hạn.
Đáng chú ý, các dự án giáo dục và văn hóa Nga-Iran đã tăng gấp đôi kể từ khi chính quyền Trump công bố chiến lược nhắm vào Iran. Trong khi Hoa Kỳ đã tập trung vào việc gây sức ép buộc Iran phải nghe theo, thì Nga đang tập trung vào tương lai.
Quan hệ kinh tế giữa hai nước này đã được củng cố trong vài năm qua, với thương mại song phương đạt 2 tỷ đô la trong năm 2018.
Hy vọng, Nga và Iran sẽ duy trì mối quan hệ tích cực bất chấp sự khác biệt và những khó khăn trong quá khứ. Chẳng hạn, năm 2016, các lực lượng Nga đã bị đẩy ra khỏi một căn cứ quân sự ở Iran mà nước này từng sử dụng để tiến hành các hoạt động quân sự ở Syria.
Sự thay đổi chiến lược đã xảy ra sau khi người Iran tranh cãi về việc liệu các lực lượng nước ngoài có được phép sử dụng một căn cứ quân sự của Iran hay không. Ngoài ra, hai nước cũng có một số tranh chấp về số phận của Syria.
Bất chấp những vấn đề này, Nga vẫn duy trì mối quan hệ tích cực với Iran, điều đã khẳng định thêm trong cuộc họp ngày 25 tháng 6 giữa các cố vấn an ninh quốc gia Mỹ John Bolton, cố vấn an ninh quốc gia Israel Meir Ben-Shabbat và Thư kí hội đồng an ninh Nga Nikolai Patrushev.
Trong cuộc họp, Patrushev tuyên bố rằng Nga sẽ tiếp tục giúp đỡ các lợi ích của Iran tại Trung Đông bởi vì họ vẫn là đồng minh và đối tác được lựa chọn ở Syria. Cả hai nước đều tập trung vào việc ngăn chặn sự mất ổn định hơn nữa trong khu vực, ông nói.
Tóm lại, Nga muốn giữ vị trí là một thế lực địa chính trị và gây ảnh hưởng đến thế giới Hồi giáo, nhưng họ không muốn tham gia vào các cuộc xung đột liên quan đến thế giới đó.
Do đó, mặc dù các nhà lãnh đạo Moscow có những lo ngại về Trung Đông, họ vẫn tiếp tục thấy được lợi ích của việc duy trì quan hệ đối tác chiến lược với các quốc gia khác nhau trong khu vực.
Thông qua các quan hệ đối tác này, họ hy vọng sẽ đánh giá được chính quyền của ông Trump sẵn sàng trả bao nhiêu để đạt được mục tiêu của mình.